A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acuzàre , vrb Definitzione pònnere in su cuzu, acugigonare Sinònimos e contràrios achizolare, afurringonai, arreconai, inchizolare, partare Ètimu srd.

acuzonàda , nf Definitzione su acuzonare Sinònimos e contràrios acuzonamentu Ètimu srd.

acuzonaméntu , nm Definitzione su acuzonare, pònnere in su cugigone Ètimu srd.

acuzonàre , vrb Definitzione cuare, pònnere, istare in d-unu cugigone, a una bandha, in tretu apartau Sinònimos e contràrios acantonai, achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzare, afurringonai, arreconai, inchizolare, incozolare, partare Frases si l'acuzonas, sa cosa, irméntigas ue l'as posta ◊ mi acuzono in sa ziminera ◊ candho proghiat si acuzonabat in d-un'angrone e si aperiat su paracu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rencogner Ingresu to put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu rincantucciare Tedescu in eine Ecke stellen.

acuzonàu , pps, agt Definitzione de acuzonare; chi est chistiu postu a una parte Sinònimos e contràrios afurrungonau, arrenconau, ingronau Tradutziones Frantzesu rangé Ingresu placed Ispagnolu apartado Italianu ripósto Tedescu beiseite gestellt.

adalíde , nm Definitzione persona de calidades bonas o chi at fatu proa manna, eroe, campione Frases nche l'at pigadu a cuarteri e nessi pro una die est devénnidu s'adalide de sa bidha ◊ proite crees chi l'apo fatu a m'incarrigare sa morte de un'ómine in parte sua, pro mi fàghere adalide in cara de sa zente? ◊ adalide vitoriosu de s'esértzitu cristianu, Giorzi santu! Ètimu spn. adalid.

adanàrgiu , nm Definitzione logu de àdanu, cràchiri de àdanu Sinònimos e contràrios martigusarzu Ètimu srd.

àdanu , nm Definitzione una calidade de martigusa Sinònimos e contràrios inestra, scova 1 Terminologia iscientìfica mt, Genista aetnensis Ètimu srdn? Tradutziones Frantzesu genêt de l’Etna Ingresu mount Etna broom Ispagnolu genista del Etna Italianu ginèstra dell'Etna Tedescu Ginster.

adaretzài , vrb: adderessare, adderetare, adderetzai, adderetzare, adderetzari, adereciare, aderessai, aderetzai, aderetzari, arereciai, deretare Definitzione fàere deretu, ténneru, pònnere prantau, istrantagiau o chi potzat istare a solu; arretirare, pònnere a postu, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat, fintzes torrare apostu una cosa andhada male, guasta Sinònimos e contràrios acampaniare, acodomai, aconciai, addirire 1, aggheretzare, assantai, assetiai, inderetare, indritare / mòere, ispostare | ctr. isordulare Frases sa linna trota dh'aderetzat su fogu…◊ po aderetzai a tui mi seu atrotiau dèu! ◊ tocat de azeretare sos revessos ◊ sos tortos los ant azeretados ponzèndhelis unu palu ◊ est chin sas palas che agionedha: pro bi las azeretare cheret apredigada! ◊ aderetzai is istradas, fadei logu ca benit su Messia! ◊ sos piantos cherent adderetados dae minoredhos 2. est in terra e corzu a isse si no si ndhe adderetat! ◊ fatu fatu ndhe aderetzat s'ischina e s'imbarat a sa màniga de su marrone ◊ sa domu ndi est arruta: tocat a ndi dha torrai a aderetzai ◊ cia Vitória si est totu arereciara po dhi fai sa fotografia 3. candu si tenit pistocu in bértula is cosas ciai si aderessant ◊ sas féminas bi ant de adderetare su locu ◊ chi mi adderetzu mi dhus pongu totus in buciaca, cussus! ◊ adderètadi, cantu chi ses isterrigorzadu lèndheche sas terras de su paba! ◊ aderetzari milliardos de ómines chi ant pigadu unu sétiu malu no est brulla! (P.G.Mura) Sambenados e Provèrbios prb: sa mata si adaretzat candu est pitica Ètimu spn. aderezar Tradutziones Frantzesu redresser Ingresu to strighten, to mend Ispagnolu enderezar, corregir Italianu raddrizzare, aggiustare Tedescu geradebiegen, in Ordnung bringen.

adasiài , vrb: addajare, addasiai, addasiare Definitzione fàere is cosas abbellu, pigaresidha chentza presse, fàere prus abbellu, cun prus pagu lestresa, abbrandhare unu fàere Sinònimos e contràrios biltentare, illesinare, istentae, tricare | ctr. acoidai Frases tónchinos de betzesa addajant s'andhera 2. erribbau a padente iat addasiau su passu poite is matas furint intipias Ètimu itl. adagiare Tradutziones Frantzesu tarder Ingresu to delay Ispagnolu tardar Italianu indugiare Tedescu langsam machen.

adasiàu , pps, agt: addaxadu, addasiau Definitzione de adasiai; nau de ccn., chi si dha leat tropu addàsiu, abbellu, chentza presse nudha; chi est fàcile o bonu a fàere, chi no ponet presse o pentzamentos / a s'addasiada = abbellu, in manera pàsida Sinònimos e contràrios cagallente, dasianu, immajonadu | ctr. coidadosu, fúliu, impressidu, lestru 2. candu proit totu adasiau parit chi no prengat is piscinas ◊ no s'intendhet piús s'addajadu passu de su tzapu ◊ sa tzonca fit cantendhe addasiada su lamentu sou ◊ fiat caminendu cun passu lébiu, aguali, addasiau 3. innoghe za si faghet vida addasiada! 4. mi seu acostiau a su torradroxu a s’addasiada po no trumbullai su bestiàmini Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu lent Ingresu slow Ispagnolu tardado, lento, tardo Italianu indugiato, lènto, pòco sollécito Tedescu sich verbreitet, langsam.

adasiósu , agt Definitzione nau de ccn., chi tenet una manera de fàere paghiosa, chi si dha leat sentz'e airu, sentz'e sufúria Sinònimos e contràrios adasiau, pachiosu, pagili | ctr. airósigu, sufuriosu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd.

adatadòre , nm Definitzione calecunu imbentu chi serbit po adatare una cosa a un'àtera.

adatadúra , nf Definitzione su addatare Ètimu srd.

adatài , vrb: addatai, addatae, addatare Definitzione fàere una cosa a manera chi potzat andhare bene a o cun d-un'àtera, o po un'iscopu, una faina; rfl. cambiare su cumportamentu, s'abbitúdine, is capacidades a manera de pòdere fàere o andhare bene in àteru logu e cunditziones, in calecuna cosa o bisóngiu, fintzes cumprèndhere ite est su prus giustu de fàere in d-una faina Sinònimos e contràrios aggarbai, cuncodrai / arragnare Frases po bivi impai mairu e mullei tocat a si adatai! 2. si podis no fatzas sa noti po dí e addatadí sempri a su tempus! ◊ isse za si addatat a totu, a fàghere de mastru de muru e a maniale!◊ deo a totu sos trabàglios mi adato 3. no mi so addatada e bi apo postu tropu sale, in custu mànigu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu adapter Ingresu to fit Ispagnolu adaptar Italianu adattare Tedescu anpassen.

adataméntu , nm Definitzione su addatare Sinònimos e contràrios adatadura Tradutziones Frantzesu adaptation Ingresu adaptation Ispagnolu adaptación, ajuste Italianu adattaménto Tedescu Anpassung.

adàtu , agt: addatu Definitzione chi andhat bene, chi faet po calecuna cosa o iscopu Sinònimos e contràrios afatenti, getosu Frases tue puru ses unu 'e sos addatos e deo che a tie so cantendhe! (Màsala)◊ cussa costera no est su locu adatu pro sas binzas ◊ custu est su tempus piús adatu pro fàghere custu giambamentu ◊ cussu trabballu po tui no est adatu ◊ in cuss'arti issu gi est bèni addatu! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu indiqué Ingresu fit Ispagnolu adecuado Italianu adatto, appropriato Tedescu passend.

addabbài , vrb Definitzione addobbare*, iscúdere a pitzu (movimentu a corpu), fintzes imbàtere, lòmpere a unu logu Sinònimos e contràrios aciapuai, atapai 1, atumbae / infèrrere Frases su sirboni nci fiat addabbau asuba de unu dormiu asuta de una mata (G.P.Salaris).

addabbiài , vrb Definitzione andhàreche in calecunu logu, imbàtere, lòmpere comente capitat o a intzertu Sinònimos e contràrios afèrrere, atapai

addabói , avb: daboi Definitzione tempus apustis Sinònimos e contràrios abosca, acoa, apoi, apusti | ctr. innanti Frases si sunt fidantzados e addaboi si sunt cojuados 2. addaboi de mandhigadu si che allargat dae sos àteros Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après, ensuite Ingresu afterwards Ispagnolu después Italianu dópo Tedescu nachher.