A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

clericàle, clericàli , agt Definitzione chi apartenet o pertocat a is preides.

clériga chérica

clèru , nf Definitzione leados pínnigos, is preides Sinònimos e contràrios preideralla.

cliènte , nm: clienti Definitzione chie còmporat o si serbit in calecuna butega, mescamente si est fitianu Sinònimos e contràrios afitianadu, borrochianu.

clientèlla , nf: crientella Definitzione is fitianos, totu cudhos chi còmporant o si serbint in calecuna butega.

cliènti cliènte

clíma , nm: crima, crime, grimu Definitzione totu is datos chi distinghent su tempus meteorológicu de unu logu (sole, abbas, bentos, temperadura e àteru) Tradutziones Frantzesu climat Ingresu climate Ispagnolu clima Italianu clima Tedescu Klima.

clocidòre ciochidòre

clocíre , vrb: colchire, corchire, crochire, crocie, crocire, croghire, culchire Definitzione arregòllere e mantènnere is oos in caentu po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas e pigiones chi si cicint in pitzu; fàere sa boghe de sa pudha candho est cicia in is oos o portat is pudhighinos piticos; istare chesciandhosi; si narat fintzes in su sensu de aprontare, cuncordare cosa, crèschere Sinònimos e contràrios acloai, chiochire, cocolae, cubare 1, forcire, ingendrai, neulire, tzotzare, tzotzire Frases sa pudha bi ponet una vintina de dies a crochire sos oos ◊ amus postu una pudha a crochire ◊ sa mérula est crochinne in su nidu ◊ sa fémina at postu sa pudha a culchire 2. semus betzos e sempre crochindhe pro carchi dolore 3. ndh'est faladu su seléntziu tra nois, epuru carchi cosa est corchindhe (Z.A.Cappai)◊ lu cherent mandhare a istudiare, ma est a lu pònnere a colchire a malaoza! Ètimu ltn. *clocire po glocire Tradutziones Frantzesu couver, glousser Ingresu to brood Ispagnolu empollar, clocar Italianu covare, chiocciare, crocchiolare Tedescu ausbrüten.

clonàre , vrb Definitzione foedhandho mescamente de organísimos bios, fàere sa cópia, fàere naschire un'organísimu oguale cun su matessi precisu patrimóniu genéticu e calidades de un'àteru Frases su clonare sa vida est un'ispina: in su clonare no bi at sentimentu! (A.Marceddu)◊ bi at programma de computera chi clonat un'archíviu líchidu ◊ sa die chi arrivant a s'intentu faghent de Dante sa figura apàrrere e ndhe clonant de issu su talentu! (S.Murgia Niola)

clonatziòne , nf Definitzione su clonare; su frutu de su clonare Sinònimos e contràrios clonu.

clónu , nm Definitzione sa cópia oguale de un'organísimu biu Frases lasso istare su fanàticu clonu e torro a sas cosas essentziales (A.Marceddu).

cò, còa , nf: coda, cou Definitzione s'úrtimu tretu de s'ischina, mescamente in d-unos cantu animales sa parte chi abbarrat pendhendho fora de s'ischina; s'úrtima parte, sa de asegus, sa de bàsciu, de una css. cosa mescamente si est longa, pentzada coment'e su contràriu de sa conca o parte de ananti: si narat fintzes de unu tempus chi benit a úrtimu; in sa carena de su cristianu su tretu chi arresurtat, in pitzu, tra is còscias e sa bentre candho unu est ciciu; in cobertantza, sa natura de su mascu / min. coita, coutza / dhue at erbas o partes de un'erba (s'ispiga, s'iscova de su frore) chi ant a númene, coment'e primu elementu, su foedhu coa: coa de gatu, de topi, de cuadhu, de lèpuri, de margiani Sinònimos e contràrios úrtimos / daisegus Maneras de nàrrere csn: trotoxai, allorigare sa coa; fàghere de coa = isciamiai sa coa; coa mirrada = coa ritza, pesada tètera a punta in artu; passai sa manu in sa coa a unu = solingare, fàghere s'ala a ccn. iscusèndhelu; zúghere, pònnere, portai sa coa in mesu de ancas, in mesu de perras = tímiri, èssiri timendi, timi timi; coa de argiola = ischivozu, s'úrtimu laore chi abbarrat de collire, mescamente brutu e metzanu; semenare una coa de trigu (o àteru)= seminai un'arroghedhu de terrenu (a trigu, o àteru); leare, zúchere, portai, sètziri a unu in coa, in codas, in cò = leare, pònnere subra de ancas istendhe sétidos; tirai a petz'e coa = tirare a longas, tirai acoa; sa coa est mala a iscroxai = s'úrtima parte de unu triballu, de una chistione, est prus difítzile, prus inzotosa; giúghere a un'animale coa coa = avatu, acanta meda; andai o èssiri coas coas = codiau, a úrtimu; martis de coa = martis de carrasegare; acoa, a part'e coa = apustis; a ora de coa = assassegus, a sa fine de sos contos; ita coa at fatu cussa cosa? = ite fine at fatu?, a inue est dada?; a coa a… = fintzas a, a candho a…, de immoi a…, in totu su tempus, meda, de inoghe a…; "coa de fogu" o "coa de ferru" = zenias de puzones Frases su cane est faghindhe de coa: depet àere puntadu carchi cosa ◊ boes, àinos e cadhos zughent sa coa longa ◊ sa cou de su burricu est longa 2. zughet sas coas de sa munnedha traza traza ◊ lea su titone a sa coa ca est budhidu! ◊ si est sétidu in coa de carru 3. a fàghere cussa faina che daet a coa (o a coas) de chida, de mese, de annu ◊ est abbarradu a coa ◊ a lassai sa cosa a cò andat mali ◊ a co'a bènnere tue est s'àinu mortu de su risu, irmasionadu! ◊ a co'a fàghere nois bi cheret meda ◊ a co'a tandho amus totu fatu ◊ su pentzamentu de coa est su prus zustu 4. oi biu bussinadas de chini apu portau in cò ◊ sa mama si at leadu su pitzinnu in coa ◊ sa pitzinna si che lassat alleriare de s'anninnia in codas de sa mama 5. a su preitzosu no dhi passis sa manu in sa coa: bollit puntu! ◊ aturas cun sa coa in mesu de perras! ◊ si est fuiu che cani fertu a coa ◊ is fillus no callant a ciorbedhu si su babbu o sa mama dhis narat cosa e s'àteru dhis passat sa manu in sa cò! Sambenados e Provèrbios smb: Coa, Coas, Coda / prb: mezus conca in domo sua chi no coa in domo anzena Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. coda Tradutziones Frantzesu queue, giron Ingresu tail, lap Ispagnolu cola, rabo, regazo Italianu códa, grèmbo Tedescu Schwanz, Schoß.

còa 1 , nf Sinònimos e contràrios cua, cuadorzu.

coabbiànca , nf Definitzione una genia de erba chi faet un'ispiga longa e tundha paret una coa Terminologia iscientìfica rba, Polypogon monspeliensis.

coàcia , nf, nm: coàciu 1, coatza Definitzione sa punta de sa coa, sa parte de sa coa de is pigiones; sa punta de unu chintórgiu, de una fune o de àteru deasi; s'iscutuladura de su linu, sa pagighedha chi che dhi orruet (ndhe preniant is banitas) Sinònimos e contràrios coitza, cúmmiru, punta Frases sa coatza de sa fune, de sa tzinta, de sa litranga Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu extrémité de la queue, croupion Ingresu rump Ispagnolu extremidad de la cola Italianu estremità della códa, codrïóne degli uccèlli Tedescu Bürzel.

coaciólu , nm: cuaciou, cuatolu Definitzione genia de pigione de abba, cun is peis prus addasegus: in Sardigna passat s'ierru ma no nidat Sinònimos e contràrios catzolu, gangorredha 2. oi in su mari aici pàsidu gei fait a fai su cuaciou! Terminologia iscientìfica pzn, podiceps nigricollis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit grèbe Ingresu grebe Ispagnolu somormujo de cuello negro, zampullín cuellinegro Italianu svasso pìccolo Tedescu Schwarzhalstaucher.

coàciu , nm Definitzione sórighe de riu, genia de pigione chi faet in is paules Sinònimos e contràrios acabussoni 1, afungaciolu, catzoledhu, cucumartzolu Terminologia iscientìfica pzn, poliocephalus ruficollis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grèbe Ingresu dabchick Ispagnolu somorgujo Italianu tuffétto Tedescu Zwergtaucher.

coàciu 1 coàcia

coaciúdu , agt: coatzudu Definitzione chi portat coa, chi portat coa meda / linu coatzudu = chi zughet pazighedha meda Sinònimos e contràrios codudu Ètimu srd.