A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

grímile , nm: crímene*, grímine Definitzione dannu, male chi si faet apostadamente / acatare, sejare o tènnere a unu in grímine, in grímiles = iscolliri, agatai a unu fendi su dannu Sinònimos e contràrios gréminu Frases l'ant tentu in grímines e iscassiau a presone ◊ lu fint punterandhe pro lu sejare in grímines.

grimillài , vrb Sinònimos e contràrios gherrigiai, gherrincionai, ingherriare, irghirrizare Frases dhue teniat piciochedhus grimillandu in foras e mi ndi ant iscidau.

grimiméntu , nm Definitzione su grímiri, trebballu a sa sighia Ètimu srd.

grímine grímile

grímiri , vrb Definitzione trebballare a s'airada, meda e chentza mancu pausare, a sa sighia.

grímu , nm: clima* Definitzione totu sos datos de su tempus de unu logu (sole, abbas, bentos, e gai) Terminologia iscientìfica tpm.

grína, grínas , nf Definitzione su lugore chi si biet in is àrias, in su fundhale, candho est abbreschendho Sinònimos e contràrios grindha, nea, riga Maneras de nàrrere csn: pònnere grina, grinas = obrèsciri; mala grina = colore de chie est in cara mala; grina vona = cara bona, in colore, chi istat bene; giambare grina = cambiai bisura Frases connòschere ti cheria dae candho grina as postu in s'orizonte ◊ ealla sa grina imprelleada de lentore a prima lughe! ◊ est isetendhe sa grina de unu die prommissu e sonniadu ◊ candho ti pesas, grina, cun su sole chi potat ispannare custos oxos de fumu, de chixina? 2. cunzat torra sos ojos, perdet grina e si faghet a cara de chixina (P.Casu)◊ de grina det giambare dogni cosa, det alvèschere in coro s'isperàntzia ◊ unu mucatore niedhu l'imbólicat sa cara in grina de chera santa Sambenados e Provèrbios smb: Grina Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu la clarté de l'aube Ingresu the first light of dawn Ispagnolu aurora Italianu chiaróre dell'alba Tedescu Morgendämmerung.

grinàre , vrb Definitzione pònnere grinas Sinònimos e contràrios abbrèschere, albeschire, illuchèschere, illughintinare, ispanescare, ispanigai, obresci | ctr. iscuricare Frases si ndhe fit betada dae su letu e aiat abbertu sa gianna: fit grinendhe Ètimu srd.

grínca , nf Definitzione genia de chintórgiu po agguantare firma sa sedha a s’animale chi dha portat Sinònimos e contràrios chigna.

grínci , agt Definitzione nau de unu, chi est tontatzu, bonu a nudha; chi est cun is palas ingobbedhadas Sinònimos e contràrios ballalloe, balossu, gingiorre, mentzosu, tolondro / aggobbedhau, corcobau, giumburudu, paligrobedhatzu, tzumbosu Tradutziones Frantzesu imbécile, bossu Ingresu hunch-backed, imbecilic Ispagnolu imbécil, jorobado Italianu imbecille, gòbbo Tedescu dumm, buckelig.

gríndha , nf Definitzione su lugore chi si biet in is àrias, in su fundhale, candho est abbreschendho Sinònimos e contràrios grina, nea, riga Frases candho pro giudicare aparit su giudítziu divinu, una grindha solare at a trèmere in parte su terrinu (N.Piras)◊ su padru infustu paret chene làcanas, ma suta de cust'imbóligu de grindhas si podet resultare a betare oxos inue giogant deas e drufinos (P.Pillonca)◊ acollu faghindhe die ponindhe grindhas in mare!

gríndhalu ghíndhalu

gringèra , nf: crincera* Definitzione sa via de conca, o de pilu: petenandhosi, sa bia chi abbarrat trochendho is pilos a parte e àtera Sinònimos e contràrios chirra 1, crinza, scrima Frases chini in mesu de conca si bogat sa bia, chini a una parti bogat is gringeras (A.Perra).

gríngia , nf: crinza* Sinònimos e contràrios chirra 1, crincera, scrima.

griníle , nm Definitzione su chi unu paret a sa cara Sinònimos e contràrios bisura, chígia Ètimu srd.

grínnalu ghíndhalu

grinnícu , nm Definitzione sa boghe de is cuadhos Sinònimos e contràrios annicrada, annígghidu, innícritu, inníjidu, zàrridu Frases sos ghirghíllios de cuntentesa parent grinnicos de cadhu (A.Deplano).

grisàdu , pps, agt: grisau Definitzione de grisare 1, -ai Sinònimos e contràrios crisadu Frases su cuadhu s'est grisau ◊ s'aera est grisada ◊ sa luna chin su sole in su firmamentu candho essis tue parent grisados! 2. faci de luna grisara, portat su piu parit una scímia! ◊ sa bandhela est grisada.

grisadúra , nf: crisadura* Definitzione su grisare o grisàresi.

grisài , vrb: aggrisare, crisare, grisare 1 Definitzione nau mescamente de su Sole e de sa Luna, cambiare colore, fàere iscuru, giare prus paga lughe candho Terra e Luna che arresurtant unu ananti de s’àteru e si faent umbra; iscumpàrrere, coment'e cuandhosi, essire de sa vista, fintzes serrare is ogos; assicare, aumbràresi, salargiare; nau de animale fémina, sentire de angiare Sinònimos e contràrios incrisare, irgrisire / aclisare Frases candho l'ant a cantare "A porta ínferu" paris si ant a grisare sole e luna prontu abberindhe sa porta Lucíferu! ◊ si est grisada sa luna e no apu pótziu isparai a sirboni, a s'orbetu 2. oh tempus, fis tandho e ses como chena acamu, debbadas ti apo pessighidu, ma tue, lascinosu che colora, ti ses grisadu! (F.Murtinu)◊ su fumu grisat su colore asulu de s'aera ◊ sos ojos as grisadu e as lassadu trummentos in sos coros ◊ grisau ti fiast, chi no ti apu biu prus? 3. is brebeis si funt grisadas comenti ant biu a margiani ◊ una note sos anzones in s'annile si sunt grisaos e su pastore at pessau chi fit mariane Sambenados e Provèrbios prb: onzi cadhu lantadu a sa sedha si grisat Ètimu itl. eclissare Tradutziones Frantzesu assombrir, éclipser Ingresu moon darkening Ispagnolu obscurecerse el sol o la luna, obscurecer Italianu mutare, oscurarsi Tedescu sich verfinstern.