A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

politzadòre , agt: pulitzadore Definitzione chi acostumat a politzare Frases unu de sos bios nachi fit pulitzadore ◊ tia Lussurza est politzadora e meighinosa Ètimu srd.

politzàre , vrb: pulitzare Definitzione essire in giru, su note, cun sa crufessone de is ànimas chi narant, bíere mortos in giru che bios… / p. a ccn. (biu) = singialare dannu chi est po tènnere Frases tia Fulana essit cun sos mortos a politzare ◊ sa zente chi fit essindhe dae missa deviant èssere mortos e tia Fulana fit cun issos politzendhe.

politzía , nf Definitzione genia de corpus civile a bàrdia de s'órdine púbblicu.

póliu póleu

póliu 1 , nm Definitzione tupighedha fragosa Sinònimos e contràrios issopo 1 Terminologia iscientìfica mt, Teucrium polium Ètimu itl. polio.

pollédhu polédhu

pológiu , nm Definitzione folla o menta de limoni, menta de abis, erba chi faet in su palassole, in montes, bona coment'e meighina e po arregòllere s'abe noa a su casidhu Sinònimos e contràrios abioi 2, melissa Terminologia iscientìfica rba, Melissa officinalis Tradutziones Frantzesu citronnelle, mélisse Ingresu lemon-balm Ispagnolu toronjil, melisa Italianu cedronèlla, melissa Tedescu Melisse.

polonésu , agt, nm Definitzione chi pertocat sa Polónia, chi o chie est de sa Polónia Tradutziones Frantzesu polonais Ingresu polish Ispagnolu polaco Italianu polacco Tedescu polnisch.

pòlta , nf: porta Definitzione genna, s'apertura de s'intrada de una domo e de un’aposentu e su trastu de linna o àteru materiale chi si ponet po dh'agguantare serrada; in su giogu de su fúbbalu, su tretu de su campu e mescamente s'intrada a rete, una a cada bandha de longu, ue depet passare sa bòcia po marcare puntos Sinònimos e contràrios gianna / polteta Maneras de nàrrere csn: porta de mesu = zanna tra un'aposentu e un'àteru, de su passadore a un'aposentu, totu intro de sa domo; sa portarruga = zanna de fora, sa chi essit a carrela; p. cascada = iscanzada, unu pagu abberta; non nci nd'at unu chi serrat sa p.!… = non bi ndh'at unu de zudu, àbbile, abbistu; tocai sa p. = tochedhare, pedire de intrare; tocai sa p. cun su pei = batire presentes, regalos; assegurai sa p. = pònnereli s'istanca; p. levaditza = zenia de abbertura chi si abberit pighendhechela in artu (es. in sas turres de Castedhu); p. a binàriu = itl. pòrta scorrévole; trabballai a p. ischiringiada = abbèrrere butega solu pro ccn. (comente faghent sos artistas in die de festa); sa porta est ingunis! (nau a ccn.)= baedindhe! Frases serràdemi sa zanna, serràdemi sa porta che candho sia morta! 2. tui ti depis cití a sa muda, dassinuncas sa porta est ingunis! Sambenados e Provèrbios smb: Porta, Portas / prb: a sa porta serrada, su nemigu in foras Terminologia iscientìfica dmo.

poltadòre , nm: portadore, portadori Definitzione chie portat o carrat (o fintzes istrégiu po carrare cosa, es. àghina binnennandho); segundhu sa festa (ballos) est chie s'interessat de fàere gente, cricare e batire gente / abi portadora = itl. bottinatrice Sinònimos e contràrios carradore, portadigarzu Frases in molinu dhue aiat unu poltadore mannu cun sas mànigas de ferru po regòllere s'ozu ◊ seus us portadores de su santu in sa professone Ètimu srd.

poltaghílciulu , nm Definitzione genia de manúbbriu po cúrrere su cadhinu (o cricu), giogandho Sinònimos e contràrios atrociadórgiu.

poltàle , nm: portabi, portai, portale, portali, portalli Definitzione genna e apertura manna, mescamente de largària, in palàtzios e fràigos mannos, in sa corte Sinònimos e contràrios cdh. pultali Maneras de nàrrere csn: abbèrrere a portale, che portale = meda, deretu; portaledhu = zanna manna de domo; portaledha = portellitu Frases s’arrexonamentu de Maria Rosa beniat isbodhicau a boghe arta de su portellitu pitiu de su portale ◊ si a domo bi arrivit un'stranzu so sempre prontu a li abbèrrere su poltale ◊ su portale che fit rughendhe pupughinau ◊ sos vichinos istavant ammisciaos apare a innantis de su portale ◊ mannu est su portale de crésia! ◊ fia sétziu in s'eca de su pórciu a portali iscampaniau ◊ s'arcu de su portai est fatu a matoni e perda iscrafedhara 2. at abbertu sa buca che portale Terminologia iscientìfica dmo Ètimu itl. portale Tradutziones Frantzesu cochère Ingresu main door Ispagnolu portal Italianu portóne Tedescu Tor.

poltantàre , vrb: aportantai, portantare Definitzione fàere andhare su cuadhu a portante Frases su cadhu de babbai poltantat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire prendre l'amble Ingresu to amble Ispagnolu marchar en paso de ambladura, portante Italianu dare l'àmbio Tedescu den Paßgang geben.

poltànte , nm, agt: portante, portanti Definitzione genia de passu, de andhadura de su cuadhu, imparau cun s'annestru: s'animale movet impare ambos duos peis de una parte a borta a borta Sinònimos e contràrios tràinu Maneras de nàrrere csn: bogai su portanti a su cuadhu = fàghere andhare a portante; andhare che cadhu a portante = impresse, lestru; pigai su portanti (in suspu) = andharesindhe, picare su paliete Frases su cane paret chi apet su mere in aterue e si torrat a leare su poltante ◊ est ispronendhe su cadhu a su portante ◊ iscapao su coro a su poltante comente in festa unu cadhu ispronadu (A.Casula)◊ sendhe ischidos los bogant a portante ◊ un'istrúmbulu mi bogat su portanti e m'ispingit cad'e s'arringu… Ètimu itl. portante Tradutziones Frantzesu amble Ingresu amble Ispagnolu ambladura Italianu àmbio Tedescu Paßgang.

poltantósu , agt: portentosu Definitzione chi est una meravíglia, un'ispantu, unu portentu, o chi faet meravíglias, portentos, cosas de ispantu Sinònimos e contràrios cdh. pultintosu Frases fut poltantosa e lébia che frina, po caminare fut unu curreu (Piras)◊ tui ses mexina portentosa po sa genti tribbuliada ◊ unu miràculu est una cosa portentosa.

poltàre , vrb: portai, portare, potai Definitzione giúghere o ingòllere de unu logu o tretu a un'àteru, siat istesiandho e siat acortzindho; giúghere in pitzu, acanta; rfl. nau de gente, àere relatzione, traténtzia cun ccn. Sinònimos e contràrios batire, bature / leai, zúchere Maneras de nàrrere csn: portai a ispàssiu = leare, zúghere carchi cosa pro passare ora, divertimentu e gai; portai a tragu = leare trazendhe; portai a domu = batire intrada, balanzu Frases porta a innòi cussa cosa ca est sa mia! ◊ cun Gemilianu eus detzídiu de ti nci portai o a domu sua o a domu mia, ca a solu no podis abarrai ◊ su pastori at portau su tallu a monti 2. si portu su dinai gei ti dha còmporu ◊ su dotori at arracumandau de dhas portai sempri in busciaca custas píndulas ◊ portat idea de fai is cosas comenti si depit ◊ cussa po frigociai portat tiaus!…◊ fiat tropu s'arrennegu chi portàt in corpus ◊ portat una manu longa longa 3. s'àcua de su mari portat sa sai ◊ in Sardigna dhoi at arrocas chi portant òru 4. cun cussu si portaus bèni meda e is cosas mi dhas narat ◊ nosu si portaus bèni cun totus, in bidha Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu porter, avoir Ingresu to bring, to have Ispagnolu llevar, traer, llevar Italianu portare, avére con sé, contenére Tedescu bringen, tragen, mitnehmen.

poltellítu , nm: portalitu, portallitu, portellitu, portillitu Definitzione portighedha pitica, parte de una genna manna o de una fentana po tupare is imbidros (fintzes sa tabedha de su lacu de sa mola) Sinònimos e contràrios fonestu, importoglitu, isperàglia, pantelitu, portedhu, portoritu Frases sos poltellitos de su tauladu de su sostre ◊ fiat totu pesa e croca, castiendi me is isperraduras de su portallitu ◊ iat criau bèni su portellitu de s'enna ◊ su canariedhu si nci fiat fuiu ca iant lassau su portillitu de sa càbbia obertu Ètimu spn. portillito Tradutziones Frantzesu petit volet, porte Ingresu shutter Ispagnolu postigo, portillo Italianu scurétto, portéllo Tedescu Fensterladen, kleine Tür.

poltèra , nf: portera Definitzione su tempus o mota de sa currimenta de su bestiàmene, candho is féminas benint in more (es. brebès, crabas), e sa currimenta etotu Sinònimos e contràrios portamenta Terminologia iscientìfica pstr.

poltèta , nf: posteta Sinònimos e contràrios isportellitu, poltiscura Frases est ancora in letu, mancu sas poltetas at abbertu custu manzanu! ◊ sa bighina at oretadu s'annatzu dae segus de sa polteta de su balcone ◊ de comente abberint sa posteta de sa fentana ch'essit a bolu.

poltigàle , nm: portigale, pultigali Definitzione in domos e mescamente palàtzios a cara a s'orruga, tretu ororu ammontau a bòveda, a bortas cun arcos e colonnas, ma in apertu ananti Sinònimos e contràrios pólticu, porci Frases sos sónnios mios los gighent a manu tenta suta sos portigales mannos de su chelu ◊ bolo e mi agato in d-unu portigale a muros de oro e totu fioridu Terminologia iscientìfica dmo Ètimu itl. porticale Tradutziones Frantzesu portique Ingresu porch Ispagnolu pórtico, porche Italianu pòrtico Tedescu Portikus, Laubengang.