suàre , vrb: assuae, subare, suvare Definitzione nau prus che àteru de is animales, èssere o bènnere in more / fémina suada = in suatzone, in chirca de ómine Sinònimos e contràrios ingrilliri, seguzare Ètimu ltn. subare Tradutziones Frantzesu entrer en chaleur Ingresu to be on heat Ispagnolu estar en celo Italianu andare in caldo Tedescu brunsten.
suaròi , nm: suladore, suladori Definitzione orrugu de tubbu, fintzes de canna, cun d-unu istampighedhu a unu de is duos càbudos (in su nodu), po surbare su fogu a buca / assazare su suladore = pigai corpus Sinònimos e contràrios butatza, marraocu, sulafocu, surbadore, surbavogu Frases leo su suladore che pràtigu pastore candho sulat su fogu in su cuile ◊ apo agatau su suladori de babbai 2. chi si provet a acostire, ca dhi fatzo assazare su suladore! Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd.
súaru , nm Definitzione àrbure e corgiolu de su suérgiu / s. màsciu = berdone Sinònimos e contràrios elichesuerinu, subérgiu / oltígiu Ètimu cdh. súaru.
súas , agt, prn Definitzione agt. e prn. pl. f. de 3ˆ persona sing. chi inditat possessu, apartenéntzia a issa, a isse Frases Nanni est lassandhosi is poesias suas e fintzes is contos ◊ issu est sempri prontu a difendi is perdas suas e a non si lassai ponni salia in su nasu ◊ a minore fia sempre fatu de babbu impreadu in sas fainas suas ◊ Maria at ingendrau in sas intragnas suas a Gesús fígiu de Deus Tradutziones Frantzesu ses, les siennes Ingresu her (his) Ispagnolu sus, suyas Italianu sue, le sue Tedescu seine, ihre.
suàticu , agt Definitzione nau de linna (pértiga), chi est lenta.
suàtu , nm Definitzione pedhe de boe tudada in muntonàrgiu, in mesu de ladamíngiu, ispilia e conciada cun su lumenderoca Frases cun lorus de suatu si fet s'ajoni de su iabi.
suàtu 1 suàdu
suatzòne suaciòne
suavidàde, suavidàdi , nf Definitzione su èssere bellu e praghillosu de is cosas, de su istare.
suavisài, suavizàre , vrb Definitzione fàere pràghere, fàere èssere bellu e praghillosu, cuntentare, fintzes giare illébiu, agiudu Frases timiant de èssere piús suavizadas dai sos murmutos de su grígliu cantadore ◊ cantas bortas babbu mi suavizaiat candho fia malàida!…
suavízu , nm Definitzione su suavizare Sinònimos e contràrios aconnortu, cufortu Frases cantas peràulas de suavizu iscritas tenzo in mente, dendhe giustos consizos, babbu meu!… (M.Nieddu) Ètimu srd.
súba , avb, prep: assua, issuba, subra, supa 1, supra, sura Definitzione sa parte chi abbàidat o est a cara a in artu; sa parte prus in artu de unu logu: coment'e avb. fintzes cun prepositziones (a, in, de, dae, o àteru); coment'e prep. s'impreat prus che àteru cun sa prep. de e fintzes cun a, ma no cun agt. possessivu si pertocat persona (subra mia, tua, sua, nostra, vostra, issoro: raru, fintzes subra de a mie, chi no est manígiu de su srd.) Sinònimos e contràrios apícius, issuba, pícius, susu / apustis | ctr. suta Maneras de nàrrere csn: a manu de subra = a parti de pitzus, me in sa parti prus in artu de unu logu, de unu tretu; colare totu s. = passai totu a manu de pitzus de unu logu; dàreche a s. de una cosa = agatai, ingertai, arregordai una cosa; dare a s. a su triballu, a su it'e fàghere = trabballai meda; dàresi a s'ala de subra = (fuedhendi de ccn.) pretèndiri de tènniri arrexoni fintzes isciendi de no ndi tenni, fàgheresi a parte colada; dae como in s. = de immoi a innantis; frigàresi, pònneresi carchi cosa s. = in dossu, in sa bestimenta chi si portat bistia; èssere subra subra = a pizu, pillu pillu, agiummai a parte de foras o in pitzus de una cosa, sentza de calai a fundu, sentza de circai meda Frases zosso tenent sa coghina, subra sas istàntzias pro corcare ◊ sunt domos bàscias una suta una sura ◊ sa coghina che la tenimus in su pianu de subra ◊ bae a subra e falamindhe su chi ti apo nadu ◊ s'anzonedha fuit isterrigada in terra e cudhu supa che astore iscudindhe a cantu podiat ◊ che li ant betadu s'abba subra 2. sura de su letu isse paret drommendhe ◊ no acatat ube si falare si no in supra mea ◊ su pratu est subra de sa mesa ◊ Cristos at alidadu subra issoro, de sos apóstulos ◊ che l'ant betadu subra de su fogu ◊ in s'ufísciu bi aiant su telèfono subra a s'iscriania ◊ zuchiat su chírchinu in supra de sa conca ◊ ant fatu rúghere sas neches totu supra sua ◊ s’ispada de sa vendhita est pendhendhe in supra vostra 3. chie fit cussu l'ischia, ma no che dao subra ◊ no che so mai pótidu dare a subra de chie podet èssere cuss'otada ◊ a su chirca chirca che daet a supra 4. como sa cosa de fàghere ndhe lompet totu a una borta e tocat a li dare a subra 5. no ti frighes sas manos subra ca las zughes brutas! ◊ màniga abbellu, no ti che lu imboles subra! Ètimu ltn. supra Tradutziones Frantzesu sur Ingresu on, over, up Ispagnolu sobre Italianu sópra Tedescu oben, auf, über.
súba 1 súa 1
subacàni , nm Definitzione su tretu pilosu de sa carena asuta de su codhu, tra su bratzu e su costau, in artu Sinònimos e contràrios druecu, sircu, sorbicu, subercu 1 Terminologia iscientìfica crn.
subacélu , nm: subracélu Definitzione genia de pabaglione de lussu, poderau in artu cun bàtoro fustes e apertu in totu is partes, po bogare su Santíssimu in crufessone; in is letos inghiriaos de pabaglione, sa parte chi arresurtat própriu in pitzu de su letu, in artu, a bisura de bòveda o de chelu Sinònimos e contràrios doséliu, impàliu, pàliu 1 Frases su predi andat cun su subacelu a fai sa prucessioni de is comunigaris Tradutziones Frantzesu dais Ingresu canopy Ispagnolu palio Italianu baldacchino Tedescu Baldachin.
subagúe , avb Definitzione suba de cue = po su chi pertocat cussu… Frases subague no ndhe seo tantu seguru ◊ subague, custa pitzoca no cheret pregada meda!
subàre suàre
subàsta , nf: asubasta* Definitzione genia de cómporu o de béndhia a baratu meda, nau de unu bene chi sa giustítzia secuestrat a chie est in dépidu cun s'istadu Frases tandho, si unu no pagaiat sas tassas, si teniat terras bi las poniant a subasta ◊ no at pagau is tàcias e dhi ant secuestrau totu e postu a sa subasta.
subastài , vrb Definitzione bèndhere a subasta Frases sa domu puru ti ant a subastai, a tui! Ètimu srd.
subàu suàdu