A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

terchínzu , nm: tirchinzu, trichinzu 1 Definitzione iscónciu a bentre chi faet a prémidas e andhare de su corpus bortas meda e impresse; fintzes próida, isciustura manna Sinònimos e contràrios alloina, atílimu, corrontza, currentza, iscurrensa, iscurrentziadura, iscussina, labina 2. in dies de trichinzu no buscaimis mancu allominzu pro su fogu, pastorigandhe (C.Longu) Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu diarrhée Ingresu diarrhoea Ispagnolu diarrea Italianu diarrèa Tedescu Durchfall.

terciàna , nf: tertzana Definitzione callentura chi benit a dies fadhias, una die emmo e una nono / t. dópia = callentura chi benit dónnia dí Frases frade meu est mortu de frè terciana Terminologia iscientìfica mld.

terdítza , nf, nm Definitzione dannu; nau in cobertantza, unu chi no est bellu a fàere nudha Sinònimos e contràrios derdícia*, digràtzia / casticau 2. daebbila, custa cosa, a cussu terditza, chi no est bonu mancu a si ndhe fàghere!

terèdha , nf: tzerredha Definitzione genia de erba velenosa e púdida, faet s'arraighina grussa e no sicat mai deunudotu (solu sa fògia) Sinònimos e contràrios sabadíglia Terminologia iscientìfica rba, Helleborus lividus.

tèrema , nf: trema, tremma Definitzione logu o terrenu in costa, in calada meda, tretu inue faet a trempa, trèmene (mescamente sa crista de is surcos de sa cosa prantada) Sinònimos e contràrios palone, raza, riartzu, trèmena, trempa Frases s'arciada a su castedhu est che una tèrema ◊ sa bidhighedha che l'ant fata in s'oru de una tremma ◊ su mare inchietu pistat tèremas de preda ue s'oru est artu ◊ benide a sas tremas de sa tanca a iscadriare como chi bi est su nie! ◊ comente at próidu a meda, ororu de istrada che at faladu tremas 2. piús adhae de sas últimas tremas de su mundhu ◊ sas tremas de sos rios Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu talus, escarpement Ingresu scarp, edge Ispagnolu borde, margen Italianu ciglióne, scarpata, balza Tedescu Böschung, Rand des Abgrundes.

teremàdu , agt Definitzione nau de logu, chi est a trèmene, in costa Frases possedit unu loto de terrinu in costa teremada Ètimu srd.

teréntile , agt Definitzione nau de calidade de nughe, chi est pedrosa, mala a bogare de su corgiolu.

teresína , nf Definitzione genia de erba grassa chi si prantat po frore Terminologia iscientìfica rba, Phedimus spurius Tradutziones Frantzesu sedum Ingresu sengreen Ispagnolu cactácea del género Sedum Italianu sèdo Tedescu Mauerpfeffer.

tèrga , nf: aterga, tzerga (sa t. = satèrga) Definitzione capa de trigumoriscu, genia de fògia (upm) larga meda, longa e craca chi imbodhigat a tantos pígios s'ispiga de su moriscu; bestimentu chi is meres giaiant a is tzeracos in dies de festa o a sa fine de s'annu; genia de pane a corona, a chimbe o sete 'melas', chi si faet a Pasca po dhu donare Sinònimos e contràrios impanna, palliatza / buata 1, fòdera, raga Frases a su moriscu si che li catzat sa terga pro lu irranare ◊ colliant sa terga assoliada a ndhe prenare sos sacones a su letu ◊ sa terga frisca si la mànigat su bestiàmine Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. terga Tradutziones Frantzesu bractée Ingresu corn bract Ispagnolu bráctea Italianu bràttea del granturco Tedescu Deckblatt des Welschkorns.

tèrga 1 , nf, nm: tergu Definitzione logu tuvudu, buidu, pruschetotu de orroca (ma fintzes su tretu de sa buca inue s'ingurtit); corgiolu de is alegúmenes (tega) e fintzes bobboi chi si papat sa lana: in cobertantza dhu narant fintzes de unu chi papat meda Sinònimos e contràrios fresone, garghile, pèlcia / ingullidorzu, irgunzu / teca / arna, lanasta 2. faghídebbos una siendha in sos chelos, inue sos ladros no bi andhant e sa terga no faghet dannu (M.Fara) Ètimu srd.

tèrghere , vrb: atèrghere, tzèrghere* Sinònimos e contràrios abbudagare, abbudhescare, imbrentai, incolvare, istruntzare.

térghida , nf Sinònimos e contràrios frobbida Ètimu srd.

tergicristàllu , nm Definitzione genia de bratzu (unu o duos) chi in is veturas passat in s'imbidru (de ananti, de apalas) po dhu limpiare de s'abba candho proet (o fintzes de su pruine).

térgu tèrga 1

tería , nf: terie, tiria Definitzione genia de tupighedha ispinosa (su frore grogo chi faet paret de martigusa, est fragosu meda)/ tiria aresti = erba de buciucas, o de busucas (Colutea arborescens) Sinònimos e contràrios prunughélvinu, ispinasanta 2 Frases de tiria e frori de iscraria portu crobedha nuscosa! 2. est agru che teria Terminologia iscientìfica mt.

teriàe , vrb: teriai, tiriai Definitzione isparfaruzare, fàere a farinedhos (comente si faet su casu sicau tratagasau po cundhire macarrones) Sinònimos e contràrios fratare, tratai Frases tocat a teriai su casevita po cundí sa minestra.

teriagàsu , nm Sinònimos e contràrios fratacasu, gratagasu, tratagasu, tresinacasu Terminologia iscientìfica ans.

teriài teriàe

teriasàle , nm Definitzione pedra lisa ue si pistat sale grussu po dhu fàere a farinos prus piticos.

teríca , nf, nm: tilica, tilicu, tirica, tiricu, trica 1, tzirica Definitzione cocollitu de saba a forma de coro, de cricu, genia de druche fatu cun pasta bogada a pígiu e fata coment'e a canale prenu de saba e cotu in su forru; àtera genia de t. si faet cun chíghere, un'àtera ancora cun mele e méndhula: tiricu est fintzes unu druche fatu cun farra, oos, tzúcuru e cotu in s'ógiu Sinònimos e contràrios caschete, cocollitu, sedhina Frases sunt faghindhe pabassinos e tericas ◊ duas tiricas in sa safata, chentu fainas pro un'ispera…◊ Larenta faghet su cató, sos pabassinos, sas copuletas, sas tilicas… e bonas, mih! Terminologia iscientìfica drc Tradutziones Frantzesu gimblette Ingresu small doughnut Ispagnolu rosquilla rellena de mosto cocido o miel Italianu ciambellina Tedescu kleiner Kringel.