Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

iscumpagnàre , vrb: iscumpannare 1, iscumpanzare, scumpangiai Definitzione segare calecunu de una cabidhada de istrègios, su ndhe pèrdere; betare apare cosas diferentes, istesiare de pare duas cosas cumpàngias a loba Sinònimos e contràrios discumpangiai, iscumpanzinare, isgualare, isperzeniare, scambillai Frases ndh'amus segadu, de custas tatzas, e como las tenzo iscumpanzadas ◊ portu is cartas totu iscumpangiadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dépareiller Ingresu to split (a pair) Ispagnolu desparejar Italianu scompagnare Tedescu vereinzeln.

iscumpàrrere, iscumpàrri, iscumpàrriri , vrb: scumpàrriri Definitzione su si pèrdere de no si pòdere bíere, essire de sa vista, andhare male; fàere bruta figura, fàere figura metzana postu apare cun àteru / pps. iscumpàssidu, iscumpartu Sinònimos e contràrios iscampullitare, sparèssiri / deslúxiri, iscroniai | ctr. cumpàrrere Frases chie benit a su mundhu lassat apena s’istiga de unu passazu e iscumparit in su tempus ◊ a su mamentu de leare caminu l’iscumparint sas fortzas ◊ su nòmini de Milliedhu cumpariat, iscumpariat che sa fraca chi curriat a punta de su murcioni ◊ Flumindosa ndi essiat de s'umbra de is duus montis, s'allonghiada in su paris de Is Iscas e iscumpariat atesu (B.Lobina) 2. de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disparaître Ingresu to disappear Ispagnolu desaparecer Italianu scomparire Tedescu verschwinden.

iscumpassàre , vrb Definitzione agiummai coment'e fàere a cumpassu: abbaidare bene a s'atenta Sinònimos e contràrios iscodrignare, palmizare Frases sos pilos canos chi mi apo agatadu mi los apo iscumpassados rie rie Tradutziones Frantzesu dévisager Ingresu to look up and down Ispagnolu examinar Italianu squadrare, osservare Tedescu mustern, beobachten.

iscumpassàre 1 , vrb Definitzione passare o andhare prus a innanti de ccn. àteru camminandho prus lestros Sinònimos e contràrios cobai, isigolare, probassai Frases lu sigo e innanti de che l'iscumpassare mi li afianco e li tzoco sas palas Tradutziones Frantzesu dépasser Ingresu to go beyond Ispagnolu sobrepasar Italianu oltrepassare Tedescu überschreiten.

iscumpòniri, iscumpònnere , vrb: scumponni Definitzione ispartzire una cosa torrandhodha a is partes chi dha formant; bogare de pare, pònnere a tréulu cosa assentada; fàere figura lègia / iscumpònnere unu númeru: ispartzire su númeru dividindhodhu cun números primos (fatores) cumenciandho de is prus piticos fintzes chi no faet prus (candho s'úrtimu cuotziente est unu númeru primu etotu) Sinònimos e contràrios iscumpartire, sciusciai / iscumpàrrere 2. sa pitzoca fit bestia a fardeta, ma no iscumponiat Tradutziones Frantzesu décomposer Ingresu to take to pieces, to disarrange Ispagnolu desarmar, desmontar Italianu scompórre Tedescu zerlegen.

iscundhíre , vrb Definitzione bogare iscusas po calecuna cosa de malu, iscusare a ccn. po una curpa, una neghe, un'impíciu o dovere, iscabbúllere Sinònimos e contràrios iscabbúllere, iscòndhere*, iscusare, isfrancare Frases aimus inventadu milli malasortes pro noche l'iscundhire, s'interrogassione! ◊ azis iscundhidu sos malefatzentes! ◊ no nemus chi su mundhu est pecadore pro che iscundhire a nois dai s'errore! (G.Ruju)◊ no t'iscundhas ca tantu che la pagas! ◊ no ndhe boghent de istibbos pro s'iscundhire: sunt a betiapare in donzi cosa! 2. so dedeai de no resessire a essire dae domo, de m'iscundhire de sos pessamentos Tradutziones Frantzesu disculper, justifier Ingresu to exculpate, to dispense Ispagnolu disculpar, descargar, eximir Italianu discolpare, esìmere, giustificare Tedescu entschuldigen, entbinden, rechtfertigen.

iscungiàre , vrb: iscunzare, scungiai Definitzione tròchere o trantzire sa cungiadura de unu muru, de una cresura, apèrrere su logu Sinònimos e contràrios abbèrrere, ischesurare | ctr. cugnare, serrai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlever l'enceinte Ingresu to take fencing away Ispagnolu descercar Italianu tògliere la recinzióne Tedescu den Zaun wegnehmen.

iscunsertàre , vrb: iscuntzertai, iscuntzertare, iscusseltare, iscussertare, scuntretzai Definitzione guastare, fàere andhare male cosa cusserta, pònnere o fàere iscussertu, guastu, iscónciu, nau mescamente de machinàrios, organísimos e fintzes de sa mente, de sa salude, de is sentidos Sinònimos e contràrios guastai, irgangalistae, irguastae, isconciare, iscuncetare, isordulare | ctr. acussertare, cuncodrai, cunsertare Frases si bi at una pedra mala bos iscunsertat su muru (A.Isoni)◊ canno s'iscussertaiat su machinàriu de su rellotzu annaiat su frailàgliu a l'acontzare ◊ no fatas che cudhu chi leat su relozu a l'acontzare e l'iscussertat peus! ◊ sas manos si sunt fatas tremuleas, sos ossos si sunt totu iscussertados Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abîmer, gâcher, détraquer Ingresu to spoil, to go wrong Ispagnolu estropear Italianu guastare, non funzionare Tedescu beschädigen, versagen.

iscuntentàre , vrb: scuntentai Definitzione no giare su cuntentu, giare calecunu dispraxere Sinònimos e contràrios discuntentai, dispiàchere, scrognai | ctr. cuntentai Tradutziones Frantzesu mécontenter Ingresu to dissatisfy Ispagnolu descontentar Italianu scontentare Tedescu unzufrieden machen.

iscupulàre , vrb Definitzione coment'e betare sa cúpula, iscovecare, iscarragiare, betare a terra / didu iscupuladu = iscovecadu, chi zughet s'ungra ispitzigada, isconchedhau 2. est rutu e si at iscupuladu su pódhighe mannu de su pè Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu démanteler, détruire Ingresu to demolish Ispagnolu desmantelar Italianu smantellare, distrùggere Tedescu abbrechen, zerstören.

iscúrpere , vrb Definitzione leare sa cosa a unu cun fortza, a poderiu, a pelea, mescamente si narat candho s'àteru ndhe portat paga o dhi serbit puru, o si dhue at gente meda cricandho sa matessi cosa; iscrobare, istesiare s'unu de s'àteru duos gherrandhos Sinònimos e contràrios ifranciare, isculpire*, isfrapare, istratzare, scubbiai, strancai / iscrobare Frases so reséssidu a ndhe l'iscúrpere petzi unu biculedhu ◊ timindhe a ti l'iscúrpere ses: bae za no ti ndhe toco de su chi zughes, si no mi ndhe cheres dare! ◊ chin totu cussa zente, so risissiu a ndhe iscúrpere unu pacu! ◊ su cane at iscúrpidu un'assile a su grodhe pro no bi lu lassare manigare 2. li lassant sos pitzinnos a los tentare e fintzas si bi ndh'at in fora e si brigant est pronta a los iscúrpere (F.Cambosu)◊ so reséssidu a los iscúrpere innanti de si gherrare Tradutziones Frantzesu extorquer Ingresu to wring Ispagnolu sacar, arrebatar Italianu estòrcere Tedescu erpressen.

iscurrentàre , vrb Definitzione pigare a iscurrentziadura, fàere a cussos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avoir la diarrhée Ingresu to have diarrhoea Ispagnolu tener diarrea Italianu avére la diarrèa Tedescu Durchfall haben.

iscúrrere , vrb: iscúrriri Definitzione cúrrere, passare, calare (s'abba in is errios)/ i. chistiones = bodhetai, chircare chistionos Sinònimos e contràrios cúrrere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couler Ingresu to flow Ispagnolu correr, fluir Italianu scórrere, fluire Tedescu fließen.

iscurrizàre , vrb Definitzione istare a su curre curre aifatu de calecuna cosa, de unu logu a s'àteru, fàere cúrrere a meda Sinònimos e contràrios currellai, marradai Frases sos pisedhos comintzant a iscurrizare de un'àrvure a s'àtera, allegros che cíciri ◊ una pudhedra che bentu iscurrizat peri sas tancas ◊ su cadhu est istracu ca l'ant iscurrizadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu galoper, s'ébattre Ingresu to gallop, to rove Ispagnolu corretear Italianu galoppare, scorrazzare Tedescu galoppieren, umherlaufen.

iscusiàre , vrb Definitzione foedhare a unu a iscusi, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretesa Sinònimos e contràrios ascugiare, chischisiai, cuscujinare, iscusietare, ispibisai Frases si sunt iscusiaos tra issos ◊ candho s'ànima nostra s'imbrinucat, Deus si acúrtziat a nois pro iscusiare ◊ iscusiadu s'at a donzi cane isterzari chi inoghe at apedhadu ◊ si fint iscusiaos e aiant ordiu su de fàchere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chuchoter Ingresu to whisper Ispagnolu musitar, bisbisear Italianu bisbigliare Tedescu flüstern.

iscussacràre , vrb Definitzione giare una cosa o logu sagrau a un'àteru impreu, fàere pèrdere sa calidade de sacru permitindho un'àteru impreu Frases sa créjia l'aiant iscussacrata Tradutziones Frantzesu déconsacrer Ingresu to deconsecrate Ispagnolu desacralizar Italianu sconsacrare Tedescu entweihen.

iscussàre , vrb: scusciai Definitzione giare annestru, fàere abbituare a calecuna cosa, giare istrutzione Sinònimos e contràrios annestrare, domai Tradutziones Frantzesu enseigner les premiers rudiments, dégrossir Ingresu to brake in, to rough-hew Ispagnolu dar las primeras nociones Italianu scozzonare, dirozzare Tedescu abschleifen, verfeinern.

iscutuài , vrb: iscutulai, iscutulare, iscutzulare, scotulai Definitzione mòvere a cropu sa cosa po che dhi fàere orrúere su chi portat in pitzu (es. àliga); pigare a cropos, iscúdere Sinònimos e contràrios ghirghidhare, innaigai, irghinitare, isciúdere, iscotzinare, issucare, sachedhare, saidare, sucariare Frases si ndh'est pesau addoloriu iscutulàndhesi su ludu dae dossu ◊ tanti no s'intendhet candho s'iscutulat sas iscrapas!…◊ dona crobba, no dh'iscutulis a terra cussa cosa!◊ seus annaos a iscutulare is lintzolas 2. cussu mi at iscutuau a caróngiu Ètimu ltn. *excutulare Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere Tedescu schütteln.

isdegoràre , vrb: isdeorare Definitzione orrúere a iscartinadura, a istràmpidu de s'irdoare (fàere male meda) Sinònimos e contràrios arrúere, iscaltinare, iscasidhare, isdobbiare, orrue 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'abattre Ingresu to fall heavily Ispagnolu desplomarse Italianu stramazzare Tedescu stürzen.

isdrobbàre , vrb: istorbare, istrobbare, istrubbai, storbai Definitzione fàere pèrdere tempus, giare ifadu Sinònimos e contràrios fastidiai, ilviare, infestare Frases cun cussu portali sempri tzichirriendi timit de istrubbai ◊ timiat de l'istrobbare in su trabàgliu ◊ dae canes e canarzos istrobbadu, unu berre ndh'esseit ◊ sa cummédia non t'istrobbes a dha circai ca ciai ti dha mandu deo cun meda pragere Ètimu spn. estorbar Tradutziones Frantzesu déranger Ingresu to trouble Ispagnolu molestar, fastidiar Italianu disturbare Tedescu stören.