Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ismendhàre , vrb: smendai Definitzione agiustare su cumportamentu, pònnere arremédiu, iscontare, pagare su male fatu, is pecaos Sinònimos e contràrios mendhare, corrígiri Frases cales sunt sos pecados, sos orrores chi azis in sa cuscénscia a pizu apare, pro los chèrrere che màrtire ismendhare cun ijerros de fritu e de dolore? (A.Dettori) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corriger Ingresu to amend Ispagnolu enmendar Italianu emendare Tedescu verbessern.

isminunchíre, isminuncíre , vrb Definitzione torrare a s'ossu, essire iscarritzinu, làngiu Sinònimos e contràrios apedhuncare, illanzigare, irromasire, istincare, scalaxiri, slangiri Tradutziones Frantzesu maigrir beaucoup Ingresu to lose weight a lot Ispagnolu adelgazar mucho Italianu dimagrire mólto Tedescu abnehmen.

ismugràre , vrb Definitzione truncare, segare Sinònimos e contràrios immutzurrare, istuturai, secare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couper Ingresu to cut (off) Ispagnolu cercenar Italianu recìdere Tedescu abschneiden.

isocríre , vrb Definitzione betare o segare is ogos a sa linna Sinònimos e contràrios isocrare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlever les bourgeons Ingresu to take out buds Ispagnolu desyemar, deschuponar Italianu sbocciolare Tedescu entknospen.

isòlbere , vrb: isòlvere, isòrbere, isòrvere, isòvere, issòrbere, issòrvere, ixòvere Definitzione iscapiare cosa acapiada, bogare de pare is càbudos de un’acàpiu o nodu; iscagiare, nau de cosa tostada chi torrat a lícuida; acabbare un'incàrrigu, nau pruschetotu de organísimos fatos de gente votada / pps. isoltu; ibue ch'est isoltu? = a ue s'est imbertu? aundi est andau? Sinònimos e contràrios ilgiobare, illiare, isprèndhere, scapiai / sòlbere | ctr. acapiae, prèndhere Frases isòrbere unu nodu, una fune, un'animale ◊ isolvesit sas presuras de su pacu e lu abberzesit ◊ no resessit a ixòvere un'àinu dae sa lóriga 2. sos montes si ant a isòlvere che sale ◊ s'oro isoltu ◊ sa cosa fit ixovèndhesi che néula ◊ sa gherra lis issorviat sos sentitos in su lutrau 3. su cussizu pro lege s'ixoviat ca deviant fàghere votassiones noas 4. de candho ispricaiat su faedhu e isorveit sos primos passitos a pagu a pagu si fateit mannu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défaire, dénouer Ingresu to untie Ispagnolu desatar, derretir, disolver Italianu sciògliere, slacciare, slegare Tedescu lösen, aufschnüren, losbinden.

isordulàre , vrb Definitzione pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada Sinònimos e contràrios isciasciai, iscordulare, iscunsertare, scuncodrai, suliertare, trauai | ctr. adaretzai, assantai, remonire 2. custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet! Tradutziones Frantzesu mettre sens dessus dessous Ingresu to upset Ispagnolu trastornar Italianu scombussolare Tedescu in Aufruhr versetzen.

isorichedhàre , vrb: isorighedhare Definitzione ispistorare, segare orrughedhos pruschetotu de is oros de s'istrégiu de terra o de imbidru Sinònimos e contràrios irbicare, irmossighedhare, spissigorrai, spistorai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébrécher Ingresu to chip Ispagnolu desportillar Italianu sbreccare Tedescu anschlagen.

isorrobbàre , vrb: issorrobbare Definitzione leare, furare s'orrobba, sa cosa, a s'àteru a poderiu, cun sa fortza, a gherra: si narat fintzes in su sensu de imbuidare, fàere buidu Sinònimos e contràrios acrassare, afufai, arrapagnare, aungrare, furai, inghitai, irrobbare, sdorrobbai Frases si lu cheriant isorrobbare, totugantos ischiant a s'ora chi arribbaiat ◊ andhant a issorrobbare una dommo e cadaunu teniat sa posta de mantènnere 2. fit note manna candho mi che corchei cun sos ossos pistaos e sa conca isorrobbada de onzi alenu (B.Mazzone) Tradutziones Frantzesu voler, dérober Ingresu to rob Ispagnolu robar, hurtar Italianu derubare Tedescu berauben.

isossàre , vrb Definitzione bogare o istacare is ossos de sa prupa: dhu narant fintzes de unos cantu frutos chi portant ossu Sinònimos e contràrios desossai, idossinare, irdossorae / isossichedhare Frases custa peta est bene cota: isossat totu 2. su péssighe duraghe no isossat ◊ s'olia cheret isossada pro fàghere su pane cun olia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désosser, dénoyauter Ingresu to bone, to stone Ispagnolu deshuesar Italianu disossare, snocciolare Tedescu ausbeinen, entkernen.

isossichedhàre , vrb: isossighedhare Definitzione bogare s'ossu de is frutos chi ndhe portant (es. péssighe, pruna, piricoco) Sinònimos e contràrios isossare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dénoyauter Ingresu to stone Ispagnolu deshuesar Italianu snocciolare Tedescu entkernen.

isozàre , vrb Definitzione pèrdere, bogare, segare s'ógiu, su grassu (fintzes solu po che dhu seberare de àteru, es. su lardu o s'ogiuseu de sa petza) Sinònimos e contràrios disozare, idogiare, isozighinare, sdollai | ctr. aozare, ingrassai Frases su casu in istiu, si no est in logu friscu, s'isozat ◊ su brou est menzus isozadu si est tropu rassu ◊ sa pedhitza contzada si cuguzat de piúere de ghixu e si abbàtigat fintzas a l'isozare su pilu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dégraisser Ingresu to degrease Ispagnolu desgrasar, desengrasar Italianu sgrassare Tedescu entfetten.

ispabajàre , vrb: ispapajare Definitzione coment'e apèrrere, ma nau prus che àteru in su sensu de lassare meravigliaos meda, fintzes coment'e chentza crèdere, timendho, in pentzamentu; fàere a tímere / colore ispabajau = ispramau, biu biu Sinònimos e contràrios ilbambarriare, ispalpedhare, ispampanai, ispamparinare / abbaucare, atolondrai, atordire, spantasiai / acicai, asciuconare, asciustrare, ispramai, isprauriri 2. Mariedha est cun sos ogos ispabajaos de sa rigonza e de sa timoria ◊ mi borto a cada bandha e tandho, ispapajau, mi dimandho: Ma dego, Deus meu, ite soe? ◊ a mimme ispapajau lassaes! ◊ Bustianu fit ispapajau de su chi fit biendhe: mai crediat de acatare una cosa gai ◊ cudhu abbarrat mudu e sichit a si lu pompiare ispapajau ◊ est mortu chin sos ocros ispapajaos ◊ boches e prantu ispapajau prenabant su bichinau ◊ a s'apedhu ispapajau de sos canes, Predànghelu fit iscampiau dae s'alapinna Tradutziones Frantzesu effrayer Ingresu to stun Ispagnolu asombrar, sobrecoger Italianu sbigottire Tedescu bestürzen.

ispabaràre , vrb Definitzione pònnere ispratu, istérriu de si pòdere bídere totu, bene Sinònimos e contràrios ispàlghere, istèrrere, istirare, stendiai | ctr. atuturae, imboligare Frases torrant cun cudha tela manna, naro chi fit nessi duos metros e chimbanta, la ponent in terra e l'ispàbarant (M.Bua) Tradutziones Frantzesu déployer Ingresu to spread Ispagnolu desplegar, extender Italianu dispiegare Tedescu ausbreiten.

ispabigliàre , vrb: ispibigliai, ispibigliare, spibigliai Definitzione segare su pibillu abbruxau de is candhelas, ma fintzes arrangiare o pònnere su pibillu bonu; in cobertantza, fàere prus biu, prus ischidu, prus abbistu / i. su sonnu = catzare su sonnu Sinònimos e contràrios ispibillonai, ispipigliare 2. bídere des s'ama, si s'oju ispibíglias! ◊ sos tragos m'ispibigliaiant e bidio sos fumos de sos arrustos Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu moucher une bugie, raviver Ingresu to snuff, to revive Ispagnolu despabilar Italianu smoccolare, ravvivare Tedescu schneuzen, beleben.

ispaciài, ispaciàre, ispaciàri , vrb: ispatzare, spaciai Definitzione bèndhere, àere bendha de mercantzias; acabbare totu su chi si tenet o chi si portat (bendhendho puru); mòrrere Sinònimos e contràrios bèndhere / consumai, finire, ifidigare, mòrrere Frases sos barracajos sunt a boghes in chilca de che ispatzare sa cosa ◊ sa mercantzia sua ognune chircat de l'ispatzare ◊ cantu a Gavinu as dadu unu lominu gai ispatzes un'untza de giarrete! 2. passa, chi bollis passai: crapitas prus po mei no bollu a ispaciai! ◊ sas reservas de energhia sunt ispaciandhosi ◊ candu beniat su mese de nadale su landhe fut ispaciau ◊ de sa sedha ndhe tèngias bonu proe, dh'ispaces in salude e alligria! ◊ su dinai est ispacendi! 3. s'isposa de su póberu ispaciadu fit bestida in niedhu ◊ custu est mali chi no sanat: eis a biri ca m'ispàciu! ◊ mancai m'ispaci in galera, ma si dha fatzu pagai, disgratziau! Sambenados e Provèrbios prb: sa robba de sos macos s'ispatzat innantis Ètimu itl. spacciare Tradutziones Frantzesu écouler, vendre Ingresu to sell off Ispagnolu vender, agotar Italianu smerciare, esaurire Tedescu verkaufen.

ispadhiciàre , vrb Sinònimos e contràrios ispaghinare, ispàlghere, isparcinare, isparminare, isparpinare, isprabinare | ctr. ammuntonae Tradutziones Frantzesu éparpiller Ingresu to scatter Ispagnolu desparramar, esparcir Italianu dispèrdere, sparpagliare Tedescu zerstreuen, verstreuen.

ispadriàre , vrb Definitzione foedhare bene, craru, pàdriu, nau prus che àteru de sa manera de nàrrere is foedhos; a logos fintzes abbaldantzare, bagianai, fàere su bantaxeri, su pageri Frases a bídere giustu e ispadriare mi est piús de profetu (Ptz.Mura) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu prononcer Ingresu to pronounce Ispagnolu pronunciar, articular, recalcar Italianu pronuntziare Tedescu aussprechen.

ispaghinàre , vrb: ispagnai, ispainai, ispainare, ispaniai, ispaniare, isprainare, spagnai Definitzione pigare e betare o pònnere ispratu a ispergiadura, ispainau peri su logu; isterrigorzare, pònnere crocau totu istérriu Sinònimos e contràrios illaizare, isciudrare, ispàlghere, isparcinare, isparminare, isprabinare / isterrighinare, isterrinai | ctr. ammuntonae, collire Frases a su fenúciu a pizu si ghetat unu pacu de sufrissu vene ispaghinau e un’ispiugherada de casu ◊ Bidhanoavorru est diventada famosa po sa cultura chi arrennescit a ispaniai ◊ s'ispagnat su concimi ◊ ossus ispainaus a ingíriu de su foghidoni ◊ isciú sa pudha, chi m'ispànias sa palla!◊ est ispaghinendhe sa chisina 2. sa gatu est ispaghinàndhesi in terra 3. sas crapas sont ispainatas in sas ripas de su monte Ètimu ltn. *expaginare Tradutziones Frantzesu étendre, répandre Ingresu to spread Ispagnolu esparcir, derramar Italianu spàndere, spàrgere, diffóndere Tedescu ausstreuen, verbreiten.

ispagiàre, ispagliài , vrb: ispazare, ispaxae, spalgiai Definitzione bogare sa pàgia, chèrrere sa pàgia de mesu de su laore po dhu chistire límpiu; nau de ccn. su si giare a bíere prus de su chi est, unu, fàere braga, fàere su pageri Sinònimos e contràrios abentuai, irghinitiare, spalligai / abantai, bragai, ispallerai, pazesare Frases si che ispazat s'arzola iss'etotu: no cheret azudu ◊ a dedie fimus ispazendhe, a denote carruzendhe ◊ su laore in s'argiola ispagiavas si fut bentu in favore 2. tandho, ca as oliàriu, ite ispazas si de su chi produit no ndh'assazas? ◊ sunt ispazendhe pro sos milliardos chi nachi tenent ◊ sos catziadores ispazant narandhe chi cun issos cunillos e sirvones ant pacu vida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dépailler Ingresu to separate wheat from straw, to show off Ispagnolu aventar, jactarse Italianu spagliare, brezzare Tedescu das Stroh entfernen von.

ispajolàre , vrb: ispogiolare, ispojolare, ispujolare Definitzione púnghere su pogiolu, o pojolu, asuta de s'origa Sinònimos e contràrios iggannai, irgangare, ispaulare, ispobiai, ispojai, sgraguenai, spuinai Frases apustis chi l'at dau su corfu a conca, a su porcu, pro che l'acabbare l'at ispojolau su trucu ◊ l'at ispojolau chin s'istillu ◊ ita est, procu, ca dhu bolint ispujai? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu égorger Ingresu to slaughter Ispagnolu degollar Italianu sgozzare Tedescu die Kehle durchschneiden.