ispartzíre, ispartzíri , vrb: ispraciri,
ispreciri,
ispretziri,
spartiri Definitzione
fàere is partes, segare una cosa in partes oguales; fàere a orrugos
Sinònimos e contràrios
addesumare,
cummesare,
cumpaltire,
dividire,
paltire
/
arrogai
Frases
dhi piat a èssere pràchiu de abbarrare cun is cumpàngios a ispartzire sa nenciolla chi giughiant in busciaca ◊ tres ladronis funt andaus a campusantu a s'ispretziri su dinai chi iant furau
2.
nos cherides ochíere? Fachídelu, ispartzídennos! (L.Pusceddu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
partager
Ingresu
to share
Ispagnolu
repartir
Italianu
ripartire,
spartire
Tedescu
teilen.
ispassàre , vrb: ispassiai,
ispassiare,
spassiai Definitzione
cricare e pigare is ispàssios, divertimentu / ispassiàresi che sóriche in mesu de casu = própiu a cusséssia, meda
Sinònimos e contràrios
desogai,
diveltire,
isvrasiare,
sulassai
Frases
cun tegus giogo e m'ispasso ◊ sa mariposa ispàstigat su bolu nendhe: "Si devet ispassare chie est sanu!"◊ commo torramus a pitzinnos e nos ispassiamus ◊ cussos su dinare si l'ispàssiant ◊ mi chèrgio unu pacu ispassiare ◊ sos pitzinnos s'ispàssiant cun sa fatzienna de sa binnenna
Sambenados e Provèrbios
prb:
tempus malu, ispassadilu!
Ètimu
itl.
spassare
Tradutziones
Frantzesu
s'amuser
Ingresu
to amuse oneself
Ispagnolu
divertir,
entretener
Italianu
sollazzarsi
Tedescu
sich unterhalten.
ispassigiàe, ispassigiàre, ispassigliài , vrb: ispassillai,
ispassizare Definitzione
istare a su andhetorra ponendho passos tanti po si mòvere, po ispàssiu; fàere calecuna andhada a unu logu tanti po andhare, fintzes chentza bisóngiu
Sinònimos e contràrios
passigiare*
Frases
po candu si essit a ispassillai si at a biri isposus andendi a galopu (Z.Tuveri)◊ sos àteros sunt ispassizanne in su curridoju ◊ su sero annant a ispassizare in sas foraldidhas ◊ dhu spassigliànt a sonu de trumbita e de passu in passu torrànt a dh'aciotai
Tradutziones
Frantzesu
se promener
Ingresu
to walk
Ispagnolu
pasear
Italianu
passeggiare
Tedescu
spazierengehen.
ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definitzione
illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire
Sinònimos e contràrios
ammatutzare,
ilbratare,
immatai,
irrascare,
isputzucrare,
matai,
scrachirai
Frases
su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est!
2.
ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu!
Tradutziones
Frantzesu
déboiser,
dégarnir un terrain des buissons
Ingresu
to clean,
to clear of the trees (bushes)
Ispagnolu
rozar
Italianu
sbrattare,
disboscare,
decespugliare
Tedescu
abräumen,
abholzen.
ispedhàre , vrb: ispedhiare,
spedhai Definitzione
tirare o bogare sa pedhe a s'animale mortu e fintzes bochíere; bínchere totu sa posta a su giogu / ispedhiare s'ànima a unu = ofèndiri, pigai a s'ànima, a dónnia logu
Sinònimos e contràrios
iscogliare,
ispellitzare
/
ispedhire,
spilossai
Frases
l'aia pótida ispedhiare, sa guàrdia, ma apo pessadu a sa pitzinna ◊ a cussu che dh'ant ispedhiadu ca fit malu
2.
che li apo ispedhadu totugantu, zoghendhe a cartas!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
écorcher
Ingresu
to skin
Ispagnolu
desollar
Italianu
spellare,
scuoiare
Tedescu
häuten.
ispedhiài , vrb: spedhiae Definitzione
disigiare meda, àere a disígiu, apílliu mannu de calecuna cosa o de ccn.
Sinònimos e contràrios
apedhiae,
desizare,
renchènnere
Frases
portamí su pipiu a dhu biri, ca m'ispédhiat! ◊ funt binti annus chi ammancu e is de domu m'ispédhiant!
2.
torrau a innòi ses: m'ispedhiàst puru, lah, ca tanti ses pécula bella!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
désirer ardemment
Ingresu
to long for
Ispagnolu
anhelar,
codiciar
Italianu
bramare,
desiderare forteménte
Tedescu
begehren.
ispedientàre , vrb: isperientare,
ispidientare,
spidientai Definitzione
bogare ispedientes, cricare calecunu arremédiu a unu bisóngiu, po arrennèscere in calecuna cosa; divertire, istentare s'àteru cun contos e chistionos
Sinònimos e contràrios
abritiai
/
ispelegare,
spassiai
Frases
li at a cumbènnere de ispedientare carchi modu pro s'arrufianare a cussu, si nachi est ricu! ◊ tiu Pedru est un'ómine póberu e onzi die ispedientat carchi cosa noa pro campare sos fizitos ◊ paret bi leant gustu sos dutores a s'isperientare sos malores (G.Ruju)
2.
fit unu trighínnia cumpridu chi baliat finas a fàghere a rosas pro ispidientare sos pitzinnos (A.Cossu)◊ annant a cadhu po triballiare o po s'ispidientare ◊ su traballu mi che ispidientat sa mala muta ◊ custos sunt poetas chi ispidientant sa zente
Tradutziones
Frantzesu
inventer
Ingresu
to invent
Ispagnolu
inventar
Italianu
inventare
Tedescu
erfinden.
ispeigài, ispeigàre , vrb: speigai Definitzione
bogare de fundhu, distrúere deunudotu, bogare de su mundhu, bochíere, giagarare
Sinònimos e contràrios
arroinare,
irmundhiare,
ispedichinare,
ispeighitare
Frases
at ispeigau peripellogu totus is cumpàngius ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare (G.M.Cherchi)◊ fizu meu no bos che aiat ispeigadu e ochitu a trabballu ◊ los mineteit chi si si fint atrividos a intrare a bidha che los aiat ispeigados
Ètimu
ltn.
ex *pedica
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to destroy
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrùggere
Tedescu
zerstören.
ispèldere , vrb: ispèrdede,
ispèrdere,
ispèrdiri,
sperdi Definitzione
andhare o fàere andhare male de no si agatare prus, distrúere, bochíere, derrúere / pps. ispérdidu, ispéirtu, ispertu 1
Sinònimos e contràrios
arroinare,
derrúere,
distrúere,
ispeigai,
ispeldisciare,
istradhusciare,
istrúere
| ctr.
allogae,
atèndhere,
badrare,
contifizare
Frases
sa bidha si che fit ispérdida dae un'apesta mala chi bi aiat coladu ◊ sa cane si est ispérdida: tota sa bidha apo fatu chirchendhe, ma totu nudha ◊ sas àrbures inoghe za fint bellas, ma como si che sunt ispérdidas ◊ custu logu innanti fit totu unu zardinu: mancadu su mere, si ch'est totu ispérdidu ◊ s'annu nos sunt ispérdidos sos porcos ◊ dhos ant avelenaos po dhos ispèrdere
2.
ancu t'isperdant! ◊ mih no t'isperdas pro una fémina! ◊ chi ti pigu t'isperdu! ◊ Antoni at giutu fiancos, sinono bi ndhe aiat de s'ispèrdere!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to wreck
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrùggere
Tedescu
zerstören.
ispeldisciàre , vrb: isperdiciai,
isperdisciare,
isperdissiai,
isperdissiare,
isperditziare,
spedritziai Definitzione
perdimentare sa cosa, ispèndhere dinare e cosa chentza contu e chentza cabu, po nudha, po cosas chentza importu o pagu sérias; irmundhiare, distrúere cosa, gente, nau fintzes in su sensu de dha fàere iscumpàrrere
Sinònimos e contràrios
aperdimentare,
burrusciare,
disperdissiare,
distrúere,
isbaire,
ispazetare,
ispèldere,
istradhusciare,
istravuciare,
istruichinare,
sparafiai
| ctr.
aorrai,
arresparmiai,
collire,
contifizare,
istraviare 1
Frases
zente cun cabu bi cheret pro no isperdissiare su dinari ◊ cun totu su tabbacu chi ti fumas ti che as totu su bene isperdisciadu (P.Masia)◊ su bene ti l'as isperdisciadu pro su lussu ◊ mi feis isperdiciai cussu pagu chi tengu!
2.
ispeldíscia su pabilu de sos muros, si ti faghet male ◊ su mundhu chena fide si ammalísciat, si ódiat e s'isperdísciat ◊ isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ los ant isperdissiados totu, siscuros! ◊ cun su fàghere bostru onestu che isperdissiades dimónios e súrbiles
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
gaspiller
Ingresu
to squander
Ispagnolu
desperdiciar
Italianu
dilapidare,
sperperare,
dissipare
Tedescu
verschwenden.
ispèllere , vrb Sinònimos e contràrios
ispellire
Tradutziones
Frantzesu
apparaître à l'improviste
Ingresu
to appear suddenly
Ispagnolu
surgir,
brotar
Italianu
apparire d'improvviso,
con fòrza
Tedescu
erscheinen.
ispeltàre , vrb: ispertare,
ispretai,
ispretare,
spertai Definitzione
ischidare, mòvere o atzitzare s'atentzione, batire sa gana, s'apititu, fàere spertu, atentu, cabosu; pigare in cunsideru una chistione, cunsiderare po cumprèndhere e nàrrere ite o comente est, nàrrere sa cosa, ispiegare; petenare pilos iscrabionaos / ispertare paràula = bogare faedhu
Sinònimos e contràrios
abbibare,
dispertare*,
insissiligai,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
/
isparpedhare,
spetedhai
Frases
su binu chi bufamus nos ispeltat su sentidu ◊ pighit una pruga, chi dhi podit ispretai s'apititu!
2.
beniat una sennora chi si fachiat ispertare dae ajaja: a mimme mi nche bocabant fora pro no intèndhere su chi nabant ◊ e bois, limbas, ispertate! ◊ isse faedhat bene ispretendhe chistionos in italianu ◊ custa cosa no est ispertata vene ◊ sas oricras separaiant sos sonos s'unu dae s'àteru e sa limba chircaiat de los ispertare (M.Pira)
3.
chin sas féminas no resessiat a ispertare paràula ◊ si fachet ajuare chene ispertare paràula, solu a tzinnos ◊"Bobbore! Bobbore!" repitiat tra issa chena resessire a ispretare faedhu (G.B.Fressura)
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
attirer,
exciter,
interpréter
Ingresu
to wake up,
to prod,
to interpret
Ispagnolu
despertar,
interpretar
Italianu
destare,
stuzzicare,
interpretare
Tedescu
erwecken,
auslegen.
ispeltzificàre , vrb Definitzione
distínghere e inditare cun precisione
Sinònimos e contràrios
dilindare,
pertzisare
Tradutziones
Frantzesu
spécifier
Ingresu
to specify
Ispagnolu
especificar
Italianu
specificare
Tedescu
genau angeben.
ispendhentàre , vrb: ispennentare Definitzione
giare su pesu o càrrigu tropu a un'ala de no pèndhere prus cant'e pare a cad'ala po comente est postu, betare prus a un'ala, a su pendhente
Sinònimos e contràrios
parangai
Frases
leo una cosa a cada manu ca sinono m'ispendhentat ◊ si l'ispendhentat sa linna, a s'àinu, pone carchi preda a s'àtera fasche!
2.
su pastore at ispennentau sas berveches conca a sa badhe
Tradutziones
Frantzesu
déséquilibrer,
pencher
Ingresu
to unbalance
Ispagnolu
desequilibrar
Italianu
sbilanciare
Tedescu
aus dem Gleichgewicht bringen.
ispèndhere , vrb: ispèndiri,
ispènnere,
spèndiri Definitzione
giare, impreare, pònnere a calecuna cosa, nau mescamente de dinare, de benes chistios, de fortzas o àteru, in càmbiu de calecunu profetu, po un'iscopu, po unu lúcuru, po torracontu, po comporare / pps. ispéndhidu, ispesu
Sinònimos e contràrios
galtare
| ctr.
balanzare,
introitare
Frases
at giogadu a caltas finamenta chi est reséssidu a che torrare su chi aiat ispesu ◊ chentza dinari no podimus ispèndhere! ◊ ti che as ispesu totu chentza contu e chentza cabu! ◊ in sa còmpora pagu dia ispèndhere
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
dépenser
Ingresu
to spend
Ispagnolu
gastar
Italianu
spèndere
Tedescu
ausgeben.
ispéndhia , nf Definitzione
su chi s'ispendhet, mescamente in dinare, comporandho cosa
Sinònimos e contràrios
galtu,
ispesa
| ctr.
balanzu,
intrada,
lucru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
frais,
dépense
Ingresu
to spend
Ispagnolu
gasto
Italianu
spésa
Tedescu
Ausgabe.
ispendhulàre , vrb Definitzione
èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau
Tradutziones
Frantzesu
mettre un tissu en lambeaux
Ingresu
to hang in rags
Ispagnolu
caer a jirones
Italianu
sbrendolare
Tedescu
in Fetzen herabhängen,
in Fetzen herunterhängen.
isperài , vrb: isperare,
sperai Definitzione
àere aficu, ibertu bonu, èssere in s'idea chi calecuna cosa arresurtet in bonu
Sinònimos e contràrios
aficare
Frases
no isperabo un'òpera mezus de custa ◊ po is méritus de Cristus podeus isperai de èssiri ascurtaus ◊ ispero de bos pòtere iscrívere ◊ isperamus chi non ghires a tardu ◊ fit isperandhe de tirare zorronada bona ◊ iat isperau de podi passai totu sa vida cun issu
Ètimu
ltn.
sperare
Tradutziones
Frantzesu
espérer
Ingresu
to hope
Ispagnolu
esperar
Italianu
sperare
Tedescu
hoffen.
isperantziàre , vrb: sperantzai Definitzione
giare bonos ànimos, giare isperu o ibertu bonu
Ètimu
itl.
speranzare
Tradutziones
Frantzesu
donner de l'espoir
Ingresu
to give hope
Ispagnolu
esperanzar
Italianu
dare speranza
Tedescu
jmdm Hoffnung machen.
isperàre 1 , vrb: ispereare,
isperiare,
isperijare Definitzione
abbaidare cun atentzione si si podet bíere calecuna cosa, bíere a logu atesu, meda, bene, ma nau fintzes in su sensu de connòschere, isperimentare
Sinònimos e contràrios
adhiare,
allutzare,
apompiai,
avistare,
ciarizare,
disocrare,
iscudrignare,
isperionare,
palmizare
Frases
at isperijadu bene e si est abbista chi fit una rúndhine ◊ s'àbbile bolat in altu isperiendhe in totue ◊ s'addoru sou fit su de isperiare a carrela candho bidiat passendhe s'ómine chi istimaiat ◊ dae su montighedhu ispériat totu sa leada ◊ est sétzidu isperiendhe sa zente chi passat
2.
a tiu Nigola no ndhe li essesit mancu dae suta: solu dae sos ojitos isperieit un'illampizada! ◊ custa domo ispériat meda
3.
mannedhu ischiat su chi naraiat ca aiat isperiadu sa vida e su tempus (A.Marroni)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
scruter
Ingresu
to scan
Ispagnolu
escrutar,
escudriñar
Italianu
scrutare
Tedescu
beobachten.