Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afainài, afainàre , vrb Definition istare faendho faina, trebballandho Synonyms e antonyms acositai, afandhentzare, afariare, afracongiai, afraxai, agasonari Sentences si sunt afainados a preparare linna ◊ ego mi depo afainare chin sas cosas de babbu meu Etymon ctl. afainar Translations French s'affairer, s'empresser English to busy oneself Spanish atarearse Italian affaccendarsi German sich viel zu schaffen machen.

afaitài, afaitàre , vrb rfl: afeitare Definition fàere o segare sa braba; pònnere cosa mescamente in cara po si fàere prus bellos (cosa prus che àteru de is féminas) e fintzes fàere vida iscandhulosa Synonyms e antonyms abbarbiai, arrai, arrasai 1, irbarbare Sentences apenas intras po ti afaitare, su barvieri l'acatas prontu a t'ispilire e a t'istufare chin sas novas ◊ mi depo túndhere e afaitare Etymon ctl. afaitar Translations French se raser, se maquiller English to shave, to make up Spanish afeitarse, maquillarse Italian ràdersi, truccarsi German sich rasieren, schminken.

afallàre , vrb Definition si narat de sa terra móvia, e de cosas deasi, chi si calant, si abbàsciant comente apomentant Sentences comente proet, sa terra arada si afallat ◊ si lu leas a sachedhadura, su sacu, sa cosa afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ su rumore at afallau ◊ in su tretu chi est fata cun terra betada (acurtzu a sos pontinos) s'istrada afallat, si che abbàssiat Translations French s'affaisser English to hollow, to cram Spanish hundirse Italian avvallarsi, costipare German einsinken.

afallídu , pps, agt: afalliu, avaliu, avalliu, fallidu Definition de afallire; nau de laores e frutuàrios, chi funt guastos, chentza lómpios; nau de un'animale, de ccn., chi est làngiu Synonyms e antonyms bíciu, caliu / afésiu, scalixiu | ctr. líaru Sentences su trigu est afallidu ◊ is trigus candu si sicant e no funt cumprius ancora funt avalius Translations French desséché, rabougri English fruit which doesn't come to ripeness for an excess of heat Spanish zocato, zorollo Italian afato German verkümmert.

afallíre, afallíri , vrb: fallire Definition nau de laore, sicare chentza lómpiu, a ispiga buida, tocau a népide, a sole Synonyms e antonyms avagliai Etymon srd. Translations French dessécher English to fog Spanish volverse zocato Italian divenire afato German verkümmert werden.

afalsàre , vrb: afaltzare, afartzare, afrassare, falsare Definition fàere a manera chi una cosa, unu foedhu, unu sentidu essat in frassu, bènnere mancu a un'impromissa, a unu giuramentu, a su foedhu chi unu at giau, a unu sentidu bonu chi depet tènnere una torrada / afartzare s'amore, sa fide, s'istima Synonyms e antonyms infaltzare, ingannai, sbertinai, traíchere Sentences su giuramentu chi aiat fatu no si podiat afaltzare ◊ sos princípios de Cristos Nazarenu benint afaltzados ◊ su mi tentare est a afaltzare su proponimentu ◊ cussas sont cosas vonas solu a istraviare e afartzare sa veritate 2. forsis deo su cuntratu ti apo afalsadu in s'amore? (I.Casula)◊ ti podias declarare si deo ti apo traitu, si ti apo afalsadu s'istima! ◊ no si depet afrassare su matrimóniu ◊ compare, cudha fide chi mi giurezis l'azis afaltzada! ◊ est unu logu chi no afaltzat mai: dhue faghet erba sèmpere 3. sa sorte mi at giutu ingannos, mi at afaltzadu ◊ prendha amada, no cretas chi intre pro ti afaltzare! Etymon srd. Translations French falsifier English to falsify Spanish falsificar, traicionar Italian falsificare, tradire German fälschen, verraten.

afaltài, afaltàre , vrb: afartai, faltai Definition fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia Synonyms e antonyms ammancai 2. mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta Etymon srd. Translations French se sentir coupable English to feel guilty about stg Spanish faltar, tener la conciencia sucia Italian sentirsi in cólpa, in fallo German sich schuldig fühlen.

afancedhàe, afancedhài , vrb: afantzedhare Definition prnl., nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o cun àteru ómine, tènnere su fancedhu, sa fancedha Synonyms e antonyms afantare, amicare, amicitziare, ammestadai Sentences chi ti bollis afancedhai… ge dhui est cussa stàtua! ◊ mi siat mi siat… si est istorrada de su pobidhu e afancedhada cun su datori! Etymon srd. Translations French vivre en concubinage English to find a mistress Spanish tener amante Italian avére o farsi l'amante German einen Liebhaber haben.

afangàre , vrb Definition calare a fundu in su ludu Synonyms e antonyms aciufae, afundae, afungai 1 Sentences in cussu terrinu no timo de che afangare Etymon srd. Translations French enfoncer English to sink Spanish hundirse en el lodo Italian affondare nel fango German in den Schlamm einsinken.

afantallài, afantalliài , vrb rfl: afantillai, afentagliai Definition mòvere s'ària a ventàgliu po si fàere friscura; fàere bentu a su fogu po dhu fàere allúere Synonyms e antonyms arrostai, bentallare, ibentulai Sentences abarra firma ca mi afentàglias! ◊ su cani fiat currendi cun is origas chi afantillànt ◊ su sagrestanu pigat s'incenseri, dhu prenit de braxa e incensu e cumintzat a afantillai fadendidhu santzinai Translations French s'éventer English to fan oneself Spanish abanicar, afollar Italian ventagliarsi German sich fächeln.

afarcài , vrb: afracai, afracare 1, afrachiai 1, afrachiare, afrancai, afrancare, fracae, fracai Definition andhare o lòmpere apitzu de unu cun in manos, o cun àtera cosa o fintzes solu a foedhos, a briga, su si betare apitzu de ccn. cun fortza e cun intentzione mala; fintzes acostire po istare prus acanta, nau de persona in bonu Synonyms e antonyms abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, trubare, tzurricare / allupiri, atzurrire, botzicare Sentences po no arrui si est afrancau a sa funi ◊ comenti cudhu dh'iat nau s'annomíngiu si dhi fiat afarcau coment'e unu tzurpu ◊ is invitaus si afracant po pigai su postu ◊ su cani si est afracau a mussiai ◊ su lupu afracat s'angioni ◊ mi seo afrachiau a pitzu de cudhu 2. che àbbili mi as afracau! ◊ candu dh'at biu mi dh'at afracau… ndi dhi at nau de dónnia colori! ◊ est istau issu chi mi ch'est afracau a pitzu! 3. comenti at biu su dinai in terra si nc'est afracau ◊ si ndi funt afracaus asusu ◊ cussos funt basadores: comente ti bient ti che afràchiant apitzu a basare! 4. fortzis nontesta ti bolias afracai a mei po ti callentai! Surnames and Proverbs prb: su cani arrabiau si afracat a is cratzonis de su straciau Etymon srd. Translations French s'élancer, se lancer English to rush, to hurl oneself Spanish arrojarse, acometer Italian slanciarsi, avventarsi German sich werfen.

afariàre , vrb Synonyms e antonyms afainai, afandhentzare Etymon srd. Translations French occuper English to busy oneself Spanish atarearse Italian indaffararsi German sich beschäftigen.

afarrancàe, afarrancài , vrb: afarruncai, afarruncare Definition betare is manos aferrandho comente faent unos cantu animales cun is farrancas (es. gatos), betare is manos po aferrare (fintzes faendho a furadura), fèrrere, ingòllere cun is farrancas; pigare cosa cun is manos postas impare a bisura de istrégiu cofudu / afarruncaisí = acadharesiche a carchi logu cun sas manos, apilicare Synonyms e antonyms abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, aferrai, aggafai, agganciai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, cascarrai / furai, pigai Sentences s'intruxu portat is ungas mannas fatas po afarruncai 2. coment'e una casidhada manna, s'ísula nosta dh'ant ispérdia is crobus chi afarruncànt su mebi a fitas Etymon srd. Translations French saisir English to grip Spanish agarrar Italian ghermire, arraffare German packen.

afaschinàre , vrb Definition acapiare linna a fascinas, fàere a fasches mannas Synonyms e antonyms afascinare, afascinedhare Etymon srd. Translations French mettre en gerbes English to faggot Spanish engavillar Italian affascinare German bündeln.

afasciài, afasciàre , vrb Definition fàere o acapiare a fasches linna o sida; nau de is laores e de is erbas, crèschere bene meda, fàere a fundhu bellu cun cambos medas, agiummai coment’e a fasche Synonyms e antonyms afascare / abbudare, acambare, aforrotulare, afundhare 1, afundharzare Sentences tziu Pepi trotoxat is duus matzixedhus e afàsciat una maighedha de trigu ◊ fut afascendisí su fascixedhu de sa linna 3. si iat istudiau unu podhixedhu, cussu, nd'iat a afasciai de dotoris!…(R.Fresia) Etymon srd. Translations French fagoter English to bundle up Spanish hacinar, crecer lojano Italian affastellare, cestire German bündeln, buschig wachsen.

afastiài , vrb: afastiare Definition passare su fàmene papandho, tzatzare de no ndhe tènnere prus gana; asseliare o passare fintzes un'àtera gana o bisóngiu de s'intèndhere coment'e tzatzaos, orróschios Synonyms e antonyms apastamare, apastare, arrosci, cascaviare, sassai / abbolotai, aconare, agrungiai, ascamare, colloviare, ilvilire, isbolotiare, iserare, istomacare, tolocare Idioms csn: no si ndi pòdiri afastiai de… = sighire a…, chentza si pòdere catzare su disizu, sa gana de…; fuedhai a boxi afastiada = coment'e chentza pòdere faedhare, comente faedhat s'imbriagu Sentences cussus drucis ti afàstiant de su tzúcuru chi portant! ◊ seu fintzas afastiau de sa tropu cosa chi apu papau ◊ nci nd'at duas sempri bufendi impari: pustis afastiadas si tirant s'istrexu! 2. dha miru sempri: no mi potzu afastiai! ◊ fiat afastiau de su chi fadiat e de comenti dhu fadiat ◊ no si afastiaus mai de biri cussa bellesa de logu! Translations French dégoûter English to bore, to feel queasy Spanish cansarse de una comida Italian stufare, provare nàusea German satt sein, Übelkeit empfinden.

afateriài, afateriàre , vrb: fanteriai Definition istare faendho calecuna cosa, a su fae fae, nau siat po su mannu chi cricat de fàere cosa de importu e siat po su piticu chi faet cosa giogandho Synonyms e antonyms afaterionare, afrachetai, cuntronai, tragujai, tranchinare Sentences cussus intrant e faint e afatériant! Translations French s'affairer English to be busy Spanish trajinar Italian sfaccendare German hantieren.

afatugiàre , vrb: afatuzare, afatunzare, fatuzare* Definition acapiare cun fatúgios, cun bruscerias Synonyms e antonyms acisai, acogai, afaturai, ammaghiare, ammainai, ammajarzare, apungare | ctr. spindaciai Sentences cussa pressona tenet su difetu de afatugiare ◊ ma ite, abberu afatunzadu mi ant?! ◊ s'intendhiat totue de masones afatunzados, de malesas e de maladissiones 2. dhu bies? tue ses afatugiau e meda puru! Translations French ensorceler English to bewitch Spanish embrujar Italian stregare German bezaubern.

afaturài , vrb: afaturare, faturai 1 Definition fàere fatúgios, faturas, bruscerias Synonyms e antonyms acisai, afatugiare, ammaghiare, ammainai, ammajarzare, apungare | ctr. spindaciai Sentences ohi, fillu miu, custa callentura… ge no t'at a ai afaturau cussa malarita?! Etymon srd. Translations French ensorceler English to bewitch Spanish aojar, hechizar Italian affatturare German verzaubern.

afeài , vrb: afeare Definition fàere a feu, fàere feu fintzes in su sensu de fàere disonore a calecuna cosa, tocare a brutesa; nàrrere cosa a briga, a disprétziu Synonyms e antonyms abbaunzare, abborresci, ghelestiare, grisai 1 / imbratare / briare, certai, disalabai, infeire, irzenzare, menispresiare Sentences est preíderu isse puru, ma acumbessat e afeat sa lege chi l'at fatu a preíderu! 2. totu mi ant afeadu su cantare daghi mi ant bidu chi póveru so Etymon spn. Translations French barbouiller, salir, blâmer English to soil, to blame Spanish afear, ensuciar Italian imbrattare, biasimare German beschmutzen, tadeln.