abbarrosài, abbarrosàre , vrb Definition
fàere su barrosu
Sentences
s'intendiant tzérrius de piciochedhus abbarrosendi de chini fiat su gol
Etymon
srd.
Translations
French
s'enhardir
English
to become bold
Spanish
envalentonarse
Italian
imbaldanzirsi
German
übermutig werden.
abbasolàre , vrb Definition
si narat de su trigu candho su granu est faendhosi bellu, prenu e matucu; nau de gente, de animales, bogare o pònnere bentre manna
Synonyms e antonyms
abberare,
achiare,
ammadurae,
ciòmpere,
còmprere,
crompire,
ingranire,
lòmpere
2.
cantu che ses istadu in tzitade ti ses abbasoladu
Etymon
srd.
Translations
French
grener
English
to seed
Spanish
granar
Italian
granire
German
Körner bilden.
abbatàre , vrb Definition
murigare a forte una cosa (modhe); torrare àlidu a pelea, coment'e chie portat assúpidu / pane abbatadu = pane frissu cun late e oos; ovu abbatatu = ispírit'e ou
Synonyms e antonyms
batulare,
iscumbàtere,
moricare
/
assolocare,
assoropare,
isalidare
Sentences
abbatare un'ou, sa majonesa
2.
su cane est abbatandhe, istracu
Translations
French
fouetter
English
to whip
Spanish
batir,
licuar
Italian
frullare
German
quirlen,
mixen.
abbatàre 1 , vrb: batare Definition
fàere unu patu, un'acórdiu
Synonyms e antonyms
patuai
Etymon
srd.
Translations
French
stipuler
English
to agree on (up)
Spanish
pactar
Italian
pattuire
German
vereinbaren.
abbatàre 2 , vrb Definition
pèrdere de ànimu
Synonyms e antonyms
abbatire
Etymon
srd.
Translations
French
déprimer
English
to depress
Spanish
deprimir,
abatir
Italian
deprìmere
German
deprimieren.
abbàtere , vrb: abbàtiri Definition
betare o fuliare a terra; pèrdere de ànimu, fàere pèrdere su coràgiu
Synonyms e antonyms
abbatire,
abbilgonzare,
isarcare
| ctr.
animai,
audire,
incorai
Sentences
ndhe at abbàtidu un'àrbure
2.
si est abbàtidu pro nudha ◊ sa mala fortuna mi abbatit
Etymon
itl.
Translations
French
abattre
English
to pull down
Spanish
abatir
Italian
abbàttere
German
niederwerfen.
abbaticàre , vrb: abbatigare,
abbatzicare Definition
fàere pesu incracandho o ispinghendho de pitzu
Synonyms e antonyms
abbarrigare,
acacigai,
apistulare,
carcare,
incalcare,
pretare
/
strecae
Sentences
su pesu de sa carena l'abbatzicaiat
2.
sa lamedha l'at abbatzicata che tubbedhu líticu de dentifritzu
Etymon
srd.
Translations
French
fouler
English
to press
Spanish
apretar,
comprimir
Italian
pigiare,
comprìmere
German
drücken.
abbatilài, abbatilàre , vrb Definition
fàere a pígiu grussu e tostau de cosa chi si atacat, fàere a unu bàtile, nau de s'erba meda, de s’orrobba, de is pilos, de frutuàriu chi orruet a terra a terrinu cobertu; a sa camp., fintzes ammuntonare tzapulina, (nadu de matas) carrigare de frutu; pònnere su bàtile e issedhare un'animale
Synonyms e antonyms
apedhai 1,
apedhitzare,
apiciociai
Sentences
totu cussa cosa chi zughes abbatilada it'est? ◊ cussos pilos totu abbatilados cherent samunados!
Etymon
srd.
Translations
French
feutrer
English
to felt
Spanish
apelmazar
Italian
infeltrire
German
filzen.
abbatíre , vrb Definition
su si pèrdere de ànimu, pèrdere coràgiu, gana de fàere
Synonyms e antonyms
abbàtere,
abbilgonzare,
afachilare
| ctr.
animai,
audire,
incorai
Sentences
nudha mi abbatit prus de su sidi ◊ sa mala fortuna mi abbatit
Etymon
spn.
abatir
Translations
French
déprimer,
humilier
English
to discourage,
to humiliate
Spanish
deprimir,
abatir
Italian
deprìmere,
umiliare
German
deprimieren,
demütigen.
abbaucàre , vrb Definition
incantare e pigare in giru, ingannare
Synonyms e antonyms
abbabballocai,
abbalaucare,
abbanghelare,
abbentai,
abbucallotare,
alleredhare,
ammammalucare,
atontai,
atraucare,
incapiare,
ispabajare,
spantasiai
Sentences
su pópulu est tontu e l'abbaucant cun cosas faltzas ◊ a tzerta zente l'ant abbaucada cun bículos de bidru e de istagnola, ca lughent!
Etymon
spn., ctl.
Translations
French
embobiner
English
to reel
Spanish
embaucar
Italian
abbindolare
German
betäuben.
abbaunzàre , vrb: abbunzare Definition
nau de abba, murigare e imbrutare de no èssere prus límpia; fàere abbunzos, improdhos, cosas chi no andhant bene, chi no funt bene fatas; nau de gente, imbrutare, ammanciare, tocare pruschetotu s'onore
Synonyms e antonyms
aciapuciae,
acoredhai,
afeai,
ammammungiai,
improdhai,
massipari
/
abbuligiai 1
Sentences
s'ides funtana límpida l'abbunzas ◊ ite ses abbunzendhe cun cussu ludu, tue? ◊ proite m'as abbaunzadu s'abba de su trainu? ◊ sos contos de zanas e súrviles lis poniat tzudha ritza abbunzànnelis su sonnu
2.
befulendhe s'onestade, no l'as mai rispetada: dae pitzinna abbunzada chi faghias piedade ◊ giustu su chi ti nesi ti est costadu: daghi ti at abbunzadu ti at frundhidu ◊ no si cheret fàchere abbunzare dae sos dutores de sa bidha
Etymon
srd.
Translations
French
barbouiller,
troubler
English
to soil
Spanish
enturbiar,
empañar
Italian
imbrattare,
intorbidire
German
beschmutzen,
trüben.
abbefàre, abbefiàre , vrb: befai Definition
de abbefare; chi est pigau a befa, dhu pigant a befa, a errisu
Synonyms e antonyms
abbilgonzare,
abbirgonzire,
atzantarare,
befulare,
bufonai,
ilvilgonzare,
sbregungiri
Sentences
fit a matrofas e ciacotas abbefendhe sos cumpanzos ◊ sos mannos mi abbéfiant ca fato custas cosas
Etymon
srd.
Translations
French
bafouer,
railler
English
to deride
Spanish
escarnecer,
mofarse
Italian
beffare,
derìdere
German
verspotten,
auslachen.
abbeladinàre , vrb Definition
fàere a gheladina, cagiare, nau pruschetotu de brodu, sàmbene o cosas deasi
Synonyms e antonyms
ammallorai,
apiatare,
cagiare,
giagare
Etymon
srd.
Translations
French
cailler
English
to curdle
Spanish
cuajar
Italian
rapprèndere
German
gerinnen lassen.
abbelàre , vrb: abbeliare Definition
agiummai coment'e pònnere o portare unu velu in is ogos de no pòdere bíere bene is cosas, nau in sensu de si lassare pigare de unu sentidu forte meda, pruschetotu de amore po una fémina o po un'ómine
Synonyms e antonyms
abbaradhare,
ammorare,
imbelare,
inamorai,
indeosare,
ingeniai
/
abbalaucare,
abbengare,
ammodoinai,
asturdire,
atolondrai,
scilibriri,
stontonai 1
Sentences
no tenzo pasu finas a candho ti abbelat su mundhu chi ti daet su binu
Etymon
srd.
Translations
French
s'embéguiner
English
to take a fancy
Spanish
encapricharse
Italian
invaghirsi
German
sich verlieben.
abbelenàre , vrb: abbenenare,
afenenare,
aferenai,
avelenai,
avelenare,
avelenari,
avenenare,
averenai,
felenai Definition
pònnere, pigare o fàere pigare velenu; nau de una pistadura, fàere lida, druchesada; nau in cobertantza, fàere provare fele, arrennegu forte
Synonyms e antonyms
alluae,
atoscai,
atossicai
3.
comente si ant a apònnere a tantas màssimas avelenadas? ◊ sa sàngia aferenat s'esisténtzia ◊ campos de fiores profumaos sunt de ódiu e rancore abbenenaos
Etymon
itl.
Translations
French
empoisonner
English
to poison
Spanish
envenenar
Italian
avvelenare
German
vergieften.
abbellíe , vrb: abbellire Definition
fàere bellu, prus bellu
Synonyms e antonyms
addegiare,
imbellire,
mudai
| ctr.
afeai
Etymon
itl.
abbellire
Translations
French
embellir
English
to adorn
Spanish
embellecer
Italian
abbellire
German
verschönern.
abbellitài, abbellitàre , vrb Definition
fàere bellu, cuncordare cosas po bellesa
Synonyms e antonyms
abbellire,
mudai
2.
in bidha ant abbellitau sa crésia
Etymon
srd.
Translations
French
maquiller
English
to make up
Spanish
maquillar
Italian
imbellettare
German
schön machen.
abbeltudàre , vrb: abbertudare,
abbirtudare,
aveltudare,
avertudiare Definition
apèrrere is ogos ischidandhosi, ischidare, cumprèndhere; torrare in sensos, nau de unu chi si est dimajau, imbortighinau
Synonyms e antonyms
irvertudare,
ischidare,
isvizuliare,
scidai,
solbèschere
Sentences
su sonnu ischida, abbertúdadi un'istante! (G.M.Ruggiu)◊ su pitzinnu est abbarradu drommidu e pustis ora si est abbertudadu ◊ in s'assuconu ispasimendhe mi so dae su sonnu abbertudadu ◊ pro non pèrdere totu, sa mischina si fit avertudiata e aiat postu mente ◊ no est fàtzile a pessare chi nudha tet èssere piús che a prima, a ti aveltudare apoi de su chi est sutzessu
2.
un'ora so istau mortu in terra: de poi mi ndhe so abbirtudau
Etymon
srd.
Translations
French
se réveiller
English
to wake (up)
Spanish
despertarse
Italian
svegliarsi
German
aufwachen.
abbenatzài , vrb Definition
fàere a benatzu, abbadrinu
Synonyms e antonyms
apadulare,
ammodhocare,
imbenatzai
Etymon
srd.
Translations
French
transformer en marais
English
to swamp
Spanish
empantanar
Italian
impaludare
German
versumpfen lassen.
abbengàre , vrb Definition
incantare cun abbengos, mantènnere a unu cun contos o chistiones chi praghent o incantant meda e atontant puru; cricare de si tènnere o de dhu tènnere contu de alimentu, a unu
Synonyms e antonyms
abbaucare,
abbanghelare,
abbentai,
atraucare
/
abbalaucare,
abbelare,
abberelare,
atolondrai,
atontonare,
scilibriri,
stolondrai
Sentences
sirenas, cantendhe, abbengaiant sos marineris chi capitaiant a s'ala issoro ◊ sa zente, a sos contados de Ulisse, ndhe restat dilliriada, abbengada ◊ cun custu zogu su pitzinnu si abbengat
Translations
French
hébéter
English
to be bewildered
Spanish
embelesar
Italian
imbambolare
German
bezaubern.