abbarrosài, abbarrosàre , vrb Definizione
fàere su barrosu
Frasi
s'intendiant tzérrius de piciochedhus abbarrosendi de chini fiat su gol
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'enhardir
Inglese
to become bold
Spagnolo
envalentonarse
Italiano
imbaldanzirsi
Tedesco
übermutig werden.
abbasolàre , vrb Definizione
si narat de su trigu candho su granu est faendhosi bellu, prenu e matucu; nau de gente, de animales, bogare o pònnere bentre manna
Sinonimi e contrari
abberare,
achiare,
ammadurae,
ciòmpere,
còmprere,
crompire,
ingranire,
lòmpere
2.
cantu che ses istadu in tzitade ti ses abbasoladu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grener
Inglese
to seed
Spagnolo
granar
Italiano
granire
Tedesco
Körner bilden.
abbatàre , vrb Definizione
murigare a forte una cosa (modhe); torrare àlidu a pelea, coment'e chie portat assúpidu / pane abbatadu = pane frissu cun late e oos; ovu abbatatu = ispírit'e ou
Sinonimi e contrari
batulare,
iscumbàtere,
moricare
/
assolocare,
assoropare,
isalidare
Frasi
abbatare un'ou, sa majonesa
2.
su cane est abbatandhe, istracu
Traduzioni
Francese
fouetter
Inglese
to whip
Spagnolo
batir,
licuar
Italiano
frullare
Tedesco
quirlen,
mixen.
abbatàre 1 , vrb: batare Definizione
fàere unu patu, un'acórdiu
Sinonimi e contrari
patuai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
stipuler
Inglese
to agree on (up)
Spagnolo
pactar
Italiano
pattuire
Tedesco
vereinbaren.
abbatàre 2 , vrb Definizione
pèrdere de ànimu
Sinonimi e contrari
abbatire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déprimer
Inglese
to depress
Spagnolo
deprimir,
abatir
Italiano
deprìmere
Tedesco
deprimieren.
abbàtere , vrb: abbàtiri Definizione
betare o fuliare a terra; pèrdere de ànimu, fàere pèrdere su coràgiu
Sinonimi e contrari
abbatire,
abbilgonzare,
isarcare
| ctr.
animai,
audire,
incorai
Frasi
ndhe at abbàtidu un'àrbure
2.
si est abbàtidu pro nudha ◊ sa mala fortuna mi abbatit
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
abattre
Inglese
to pull down
Spagnolo
abatir
Italiano
abbàttere
Tedesco
niederwerfen.
abbaticàre , vrb: abbatigare,
abbatzicare Definizione
fàere pesu incracandho o ispinghendho de pitzu
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
acacigai,
apistulare,
carcare,
incalcare,
pretare
/
strecae
Frasi
su pesu de sa carena l'abbatzicaiat
2.
sa lamedha l'at abbatzicata che tubbedhu líticu de dentifritzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler
Inglese
to press
Spagnolo
apretar,
comprimir
Italiano
pigiare,
comprìmere
Tedesco
drücken.
abbatilài, abbatilàre , vrb Definizione
fàere a pígiu grussu e tostau de cosa chi si atacat, fàere a unu bàtile, nau de s'erba meda, de s’orrobba, de is pilos, de frutuàriu chi orruet a terra a terrinu cobertu; a sa camp., fintzes ammuntonare tzapulina, (nadu de matas) carrigare de frutu; pònnere su bàtile e issedhare un'animale
Sinonimi e contrari
apedhai 1,
apedhitzare,
apiciociai
Frasi
totu cussa cosa chi zughes abbatilada it'est? ◊ cussos pilos totu abbatilados cherent samunados!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
feutrer
Inglese
to felt
Spagnolo
apelmazar
Italiano
infeltrire
Tedesco
filzen.
abbatíre , vrb Definizione
su si pèrdere de ànimu, pèrdere coràgiu, gana de fàere
Sinonimi e contrari
abbàtere,
abbilgonzare,
afachilare
| ctr.
animai,
audire,
incorai
Frasi
nudha mi abbatit prus de su sidi ◊ sa mala fortuna mi abbatit
Etimo
spn.
abatir
Traduzioni
Francese
déprimer,
humilier
Inglese
to discourage,
to humiliate
Spagnolo
deprimir,
abatir
Italiano
deprìmere,
umiliare
Tedesco
deprimieren,
demütigen.
abbaucàre , vrb Definizione
incantare e pigare in giru, ingannare
Sinonimi e contrari
abbabballocai,
abbalaucare,
abbanghelare,
abbentai,
abbucallotare,
alleredhare,
ammammalucare,
atontai,
atraucare,
incapiare,
ispabajare,
spantasiai
Frasi
su pópulu est tontu e l'abbaucant cun cosas faltzas ◊ a tzerta zente l'ant abbaucada cun bículos de bidru e de istagnola, ca lughent!
Etimo
spn., ctl.
Traduzioni
Francese
embobiner
Inglese
to reel
Spagnolo
embaucar
Italiano
abbindolare
Tedesco
betäuben.
abbaunzàre , vrb: abbunzare Definizione
nau de abba, murigare e imbrutare de no èssere prus límpia; fàere abbunzos, improdhos, cosas chi no andhant bene, chi no funt bene fatas; nau de gente, imbrutare, ammanciare, tocare pruschetotu s'onore
Sinonimi e contrari
aciapuciae,
acoredhai,
afeai,
ammammungiai,
improdhai,
massipari
/
abbuligiai 1
Frasi
s'ides funtana límpida l'abbunzas ◊ ite ses abbunzendhe cun cussu ludu, tue? ◊ proite m'as abbaunzadu s'abba de su trainu? ◊ sos contos de zanas e súrviles lis poniat tzudha ritza abbunzànnelis su sonnu
2.
befulendhe s'onestade, no l'as mai rispetada: dae pitzinna abbunzada chi faghias piedade ◊ giustu su chi ti nesi ti est costadu: daghi ti at abbunzadu ti at frundhidu ◊ no si cheret fàchere abbunzare dae sos dutores de sa bidha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
barbouiller,
troubler
Inglese
to soil
Spagnolo
enturbiar,
empañar
Italiano
imbrattare,
intorbidire
Tedesco
beschmutzen,
trüben.
abbefàre, abbefiàre , vrb: befai Definizione
de abbefare; chi est pigau a befa, dhu pigant a befa, a errisu
Sinonimi e contrari
abbilgonzare,
abbirgonzire,
atzantarare,
befulare,
bufonai,
ilvilgonzare,
sbregungiri
Frasi
fit a matrofas e ciacotas abbefendhe sos cumpanzos ◊ sos mannos mi abbéfiant ca fato custas cosas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bafouer,
railler
Inglese
to deride
Spagnolo
escarnecer,
mofarse
Italiano
beffare,
derìdere
Tedesco
verspotten,
auslachen.
abbeladinàre , vrb Definizione
fàere a gheladina, cagiare, nau pruschetotu de brodu, sàmbene o cosas deasi
Sinonimi e contrari
ammallorai,
apiatare,
cagiare,
giagare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cailler
Inglese
to curdle
Spagnolo
cuajar
Italiano
rapprèndere
Tedesco
gerinnen lassen.
abbelàre , vrb: abbeliare Definizione
agiummai coment'e pònnere o portare unu velu in is ogos de no pòdere bíere bene is cosas, nau in sensu de si lassare pigare de unu sentidu forte meda, pruschetotu de amore po una fémina o po un'ómine
Sinonimi e contrari
abbaradhare,
ammorare,
imbelare,
inamorai,
indeosare,
ingeniai
/
abbalaucare,
abbengare,
ammodoinai,
asturdire,
atolondrai,
scilibriri,
stontonai 1
Frasi
no tenzo pasu finas a candho ti abbelat su mundhu chi ti daet su binu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'embéguiner
Inglese
to take a fancy
Spagnolo
encapricharse
Italiano
invaghirsi
Tedesco
sich verlieben.
abbelenàre , vrb: abbenenare,
afenenare,
aferenai,
avelenai,
avelenare,
avelenari,
avenenare,
averenai,
felenai Definizione
pònnere, pigare o fàere pigare velenu; nau de una pistadura, fàere lida, druchesada; nau in cobertantza, fàere provare fele, arrennegu forte
Sinonimi e contrari
alluae,
atoscai,
atossicai
3.
comente si ant a apònnere a tantas màssimas avelenadas? ◊ sa sàngia aferenat s'esisténtzia ◊ campos de fiores profumaos sunt de ódiu e rancore abbenenaos
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
empoisonner
Inglese
to poison
Spagnolo
envenenar
Italiano
avvelenare
Tedesco
vergieften.
abbellíe , vrb: abbellire Definizione
fàere bellu, prus bellu
Sinonimi e contrari
addegiare,
imbellire,
mudai
| ctr.
afeai
Etimo
itl.
abbellire
Traduzioni
Francese
embellir
Inglese
to adorn
Spagnolo
embellecer
Italiano
abbellire
Tedesco
verschönern.
abbellitài, abbellitàre , vrb Definizione
fàere bellu, cuncordare cosas po bellesa
Sinonimi e contrari
abbellire,
mudai
2.
in bidha ant abbellitau sa crésia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
maquiller
Inglese
to make up
Spagnolo
maquillar
Italiano
imbellettare
Tedesco
schön machen.
abbeltudàre , vrb: abbertudare,
abbirtudare,
aveltudare,
avertudiare Definizione
apèrrere is ogos ischidandhosi, ischidare, cumprèndhere; torrare in sensos, nau de unu chi si est dimajau, imbortighinau
Sinonimi e contrari
irvertudare,
ischidare,
isvizuliare,
scidai,
solbèschere
Frasi
su sonnu ischida, abbertúdadi un'istante! (G.M.Ruggiu)◊ su pitzinnu est abbarradu drommidu e pustis ora si est abbertudadu ◊ in s'assuconu ispasimendhe mi so dae su sonnu abbertudadu ◊ pro non pèrdere totu, sa mischina si fit avertudiata e aiat postu mente ◊ no est fàtzile a pessare chi nudha tet èssere piús che a prima, a ti aveltudare apoi de su chi est sutzessu
2.
un'ora so istau mortu in terra: de poi mi ndhe so abbirtudau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se réveiller
Inglese
to wake (up)
Spagnolo
despertarse
Italiano
svegliarsi
Tedesco
aufwachen.
abbenatzài , vrb Definizione
fàere a benatzu, abbadrinu
Sinonimi e contrari
apadulare,
ammodhocare,
imbenatzai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
transformer en marais
Inglese
to swamp
Spagnolo
empantanar
Italiano
impaludare
Tedesco
versumpfen lassen.
abbengàre , vrb Definizione
incantare cun abbengos, mantènnere a unu cun contos o chistiones chi praghent o incantant meda e atontant puru; cricare de si tènnere o de dhu tènnere contu de alimentu, a unu
Sinonimi e contrari
abbaucare,
abbanghelare,
abbentai,
atraucare
/
abbalaucare,
abbelare,
abberelare,
atolondrai,
atontonare,
scilibriri,
stolondrai
Frasi
sirenas, cantendhe, abbengaiant sos marineris chi capitaiant a s'ala issoro ◊ sa zente, a sos contados de Ulisse, ndhe restat dilliriada, abbengada ◊ cun custu zogu su pitzinnu si abbengat
Traduzioni
Francese
hébéter
Inglese
to be bewildered
Spagnolo
embelesar
Italiano
imbambolare
Tedesco
bezaubern.