arratirài , vrb: arretirai,
arritirai,
arritirare,
retirai Definizione
torrare agoa, andharesindhe, lassare istare una cosa, una chistione, un'impíciu; learesindhe de unu logu calecuna cosa chi apartenet o pertocat a chie ndhe dha leat, su ndhe pigare sa cosa de mesu ue istrobbat po dha pònnere a una parte, in su logu suo
Sinonimi e contrari
furriai,
storrai
/
collire,
leai,
picare
Frasi
bai e arretiradí, lassa a perdi custas chistionis! ◊ sa filla de s'urrei si fut arritirada po nci pensai
2.
sa mama ndi at arretirau su fillu de iscola ◊ sa mesixedha dh’arritiru a una parti ca dòngiu una passada de iscova
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
retirer
Inglese
to take back
Spagnolo
retirar
Italiano
ritirare
Tedesco
zurückziehen.
arratonèra , nf: arretonera,
ratonera Definizione
aparíciu po cassare is sórighes / parai o pònniri s'arretonera
Sinonimi e contrari
altana,
arratera,
cassadopis,
soricàrgiu
Frasi
custa est un'arretonera preparada po si cassai a totus coment'e merdonas! ◊ is topis cassaus de s'arretonera casi mai si papant su casu ◊ in mangasinu dhui manígiat topis: subeni de ponni s'arretonera!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
ratière
Inglese
mousetrap
Spagnolo
ratonera
Italiano
tràppola per tòpi
Tedesco
Mausefalle.
arratòri , nm: arretore,
arretori,
retore* Definizione
babbai retore, su preide chi contivígiat is cristianos chi faent fúrriu a una crésia, a una parróchia
Sinonimi e contrari
vicàriu
Frasi
s'arretori iat fatu una bella prédica in mesu sa missa ◊ bosi dhu potzo nàrrere ca seis arretores cojaos ◊ custu pecau non ti dhu perdonat s'arretore
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
curé
Inglese
parson
Spagnolo
cura,
párroco
Italiano
pàrroco
Tedesco
Pfarrer.
arratrànca, arratrànche, arratrànga , nf: arrestranga,
arretranca,
arretranga,
retranca Definizione
in costúmenes de ómine, tira larga de orrobba chi passat in mesu de is cambas de ananti a apalas, in is bragas; lobu de pedhe de su sedhone chi arreschet asuta de sa coa o in nàdigas de s'animale; chistione bècia, cosa ch'istrobbat; foedhandho in cobertantza, sa natura de su mascu / sedha de velludu, arratranca de funi… = duas cosas chi no torrant paris, chi no deghent s'una a s'àtera
Sinonimi e contrari
ambraga,
latranga
/
cadragula,
martingale
2.
ma cun cuss'arratranga a innui boit andai, fostei?! ◊ agabbaidha cun cussa mabasica de arretranga!
Etimo
spn., ctl.
Traduzioni
Francese
culeron
Inglese
crupper
Spagnolo
retranca,
ataharre
Italiano
sottocóda
Tedesco
Schwanzgurt.
arratrogàda , nf Definizione fàere s'arratroga, fàere rimare torrada e isterrina de is mutetos, fintzes solu nàrrere versos in rima ca dhue deghet ma bortas a frastimu (es. de a. in F. Carlini: Bollat o no bollat, deu ammarolla seu imbonendi a bidha mia, siat chi tirit bentu o protzat a istracia) Frasi tochit, fatzamí un’arratrogada, boghidinci unu versixedhu!
arratrogài , vrb: arretrogai, arretrogare, arritrogai, retrogare Definizione fàere sa retroga, fàere rimare is versos de sa poesia acapiandhodhos apare, fàere versos in rima; nau in cobertantza, imbuscinare 2. is molentis si arratrogant in terra a s'iscrafi s'ischina Etimo srd.
arratròxa , nf: arretroxa,
arrutorza,
arrutroxa,
irrutorja,
orrudòrgia,
rutolza,
urrutorza Definizione
istrampada, calada a terra a cropu, forte, nau prus che àteru de gente
Sinonimi e contrari
addràbbulu,
arruta,
bótiu,
ijonada,
irdobboinada,
iscartinada,
iscorjada,
issonco,
istrampada,
trabintada
Modi di dire
csn:
donai un'arrutroxa a conca in bàsciu, a faci in terra, a paneri in terra = rúere a cúcuru ficadu, a buca a terra, a culu in terra; s'arretroxa de sa morti = ruta mala chi che ponet in sa fossa un'antzianu
Frasi
s’est posta a arriri biendi is arratroxas de is àterus ◊ fuant arretroxas a dógnia passu ◊ prus in artu andat e prus manna at a èssi s'arrutroxa a terra! ◊ at tentu un'arrutorza mala de s'àinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chute
Inglese
fall
Spagnolo
caída
Italiano
caduta
Tedesco
Fall,
Sturz.
arràtu , agt: ratu Definizione
nau de su logu, chi est in calada meda
Sinonimi e contrari
iscamedhosu,
isderrumbau,
percossosu,
ràbidu,
tremenósu
| ctr.
paris,
sétidu
Frasi
est istétia una fatiga a si ndi bènniri a su serragu de sa costera arrata, logu de si apiculai a us'e crabas
Etimo
ltn.
rap(i)dus
Traduzioni
Francese
escarpé
Inglese
steep
Spagnolo
escarpado
Italiano
scoscéso,
érto
Tedesco
steil.
arràtu 1 , nm: ratu* 2 Definizione unu pagu de tempus, sumana Sinonimi e contrari iscàmpiu, iscuta, mamentu Frasi po un'arratu vonu no apo intesu nudha.
arratulàre , vrb Definizione
mantènnere o agganciare a calecunu logu de pòdere istare firmu o fintzes po artzare, andhare a in artu
Sinonimi e contrari
agganciai,
agguantai,
apichedhai,
tènnere
Frasi
arratulèndhesi a su muru che intreit a domo dai sa bentana ◊ s'arratuleit peri su truncu de unu pinu altu meda ◊ abbaidaia semper si bidia sa màchina de babbu arratulendhe in s'arciada
Traduzioni
Francese
grimper
Inglese
to climb (up)
Spagnolo
arraigar,
asegurar
Italiano
abbarbicare,
ancorare
Tedesco
sich festsetzen,
festhalten.
arràtza arràcia
arratzadòre , agt Definizione chi serbit po arratzare, po parare arratza Sinonimi e contrari arratzinu Etimo srd.
arratzadúra , nf Definizione su arratzare Sinonimi e contrari acastadura Etimo srd.
arratzài arraciài
arratzalladòri , agt, nm Definizione chi o chie bogat arratzallus Etimo srd.
arratzàllu arraciàllu
arratzàre arraciài
arratzéri , nm Definizione prus che àteru, animale seberau e pesau po parare arratza Sinonimi e contrari arratzadore, arratzinu Etimo srd.
arratzèta , nf: arresseta,
arretzeta,
retzeta* Definizione
is meighinas chi órdinat su dutore e su paperi ue dh'iscriet; fintzes sa lista de totu su chi e comente dhue bolet po fàere unu papare
Frasi
is datoris mancu ti lassant aberri buca, t'iscrínt s'arratzeta e toca! ◊ dhi fàciu s'arresseta po si pigai is píndulas
Traduzioni
Francese
recette
Inglese
prescription,
recipe
Spagnolo
receta
Italiano
ricètta
Tedesco
Rezept.