asciugàriu , nm: sciugàriu Definizione
su bene, totu is trastos de sa cojuada noa: istrégiu, trastos, bestimentu, mobbília e àteru
Sinonimi e contrari
aciva,
ammanitzu,
pannamenta
Etimo
spn.
axuuar
Traduzioni
Francese
trousseau de jeune fille
Inglese
trousseau
Spagnolo
ajuar,
equipo
Italiano
corrèdo della spòsa
Tedesco
Aussteuer.
asciúgu , agt: isciucu, sciugu Definizione chi no portat abba, o chi ndhe portat tropu paga Sinonimi e contrari adustu, àrridu, asciutau, asciutu, sicu | ctr. ifustu, inciustu Frasi su trigu s'isciacuàt e si torràt a prugai candu fiat asciugu ◊ seu sempri asciuga che un’arrogu de ortigu: donamí àcua, po prexeri!◊ at própiu meda e insaras cudhu trabballu me in su sartu dh'eus a fai candu at a èssi prus asciugu Etimo srd.
asciustràre , vrb: assustai,
assustare,
assustrae,
assustrai,
assustrare,
assustrari Definizione
fàere a tímere meda, fàere pigare assíchidu, assuconu mannu, timoria meda; pigare o pònnere isarcu
Sinonimi e contrari
acicai,
asciuconare,
assalciare,
assantiare,
aterrighinare,
ilgirare,
ispramai,
isprauriri,
istrementire,
isturdinare,
spetziai,
stremessiri
/
isarcare
Frasi
no vos asciustredas, no apades de tímere! ◊ oscura s'aera che inferru betat lampos chi assustant su terrinu (A.Dettori)◊ raramente timo, ma istanote mi so assustrau ◊ bidindhe sos bandhidos si est assustada ◊ assustradedhu mi ndi seu!…
2.
assustrat una cosa chi no s'ischit fàchere
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
effrayer
Inglese
to frighten
Spagnolo
asustar
Italiano
spaurire
Tedesco
erschrecken.
asciústru , nm: assultu,
assustru,
assustu Definizione
assíchidu mannu / dare a unu s'abba de s'assustru = dare abba a bufare a chie at collidu assustru, ca li faghet bene
Sinonimi e contrari
acíchidu,
assústidu,
timoria
Frasi
vos at a uchídere s’asciustru! ◊ at collidu asciustru: pórrili una tassa de abba!◊ si a denote biet cuss'irmustru calicunu de coro pacu forte, massestat, ndhe morit de s'assustru! (G.A.Solinas)◊ ti pesso currendhe a fuidura cun s'assustu de rúere ◊ a sa pitzinna li ant fatu mandhicare carchi cosa pro si torraret dae s'assustu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grande frayeur
Inglese
strong fright
Spagnolo
susto
Italiano
fòrte spavènto
Tedesco
großer Schreck.
asciutadúra , nf: assutadura Definizione
su asciutare; su èssere asciutu, nau de is cosas; nau de ccn., su èssere asciutos, a disígiu de calecuna cosa mescamente fruta a papare
Sinonimi e contrari
abbentadura,
incaspadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
essuyage,
pompage
Inglese
drying up
Spagnolo
secado
Italiano
prosciugaménto
Tedesco
Austrocknung.
asciutài, asciutàre , vrb: assutare,
sciutai Definizione
frobbire o suspire s’abba o àteru deasi; callare, citire, nau de unu chi est foedhandho o chi dhi praghet meda a foedhare / pps. assutadu, assutu
Sinonimi e contrari
abbentai 1,
alluspiae,
frobbire,
isciucare 1
/
apiliscare
/
cagliai,
citire
| ctr.
ifúndhere
Modi di dire
csn:
assutare su coro a ccn. = àere o dare dispiaghere de ndhe mòrrere, mannu meda; no assutat mai! (nau de ccn.) = est sempri fuedhendi, no citit nudha!
Frasi
sa robba samunada est in su sole istérrida assutendhe ◊ sos bentos assutant su logu ◊ pischendi àcua at asciutau sa gisterra ◊ su callu dhu poneus in coili po asciutai
2.
odheu, custa cristiana, sempre faedhendhe: no assutat nudha!
3.
malevadados, za bi lis at assutu su coro a su babbu e a sa mama a che lis furare cudha criadura!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sécher,
essuyer
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
asciugare,
prosciugare
Tedesco
trocknen,
austrocknen.
asciutòre, asciutòri , nm: assutore,
isciutori Definizione
su èssere asciutu, nau de su tempus candho est de meda chentza pròere; nau de sa gente, candho est a disígiu de cosa frisca, suciosa, de frutuàriu, o fintzes de àteru
Sinonimi e contrari
ansura,
asciotura,
sciugura,
sicagna,
sicoi,
sicúmene
/
cdh. sicaria
/
ansa,
apiliscadura
| ctr.
umidesa
Frasi
tempus bellu? petzi est faghindhe assutore! ◊ cun totu cust'assutore si che ant a sicare fintzas sas àrbures
2.
a s'assutore si mànigat fintzas su frutuàriu metzanu ◊ a s'assutore, no est istadu abbaidendhe si fit fémina bella ◊ cussos candho dhis pigat s'asciutore trincant a bruncu in ampudha
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
itl.
asciuttore
Traduzioni
Francese
sécheresse,
aridité
Inglese
dryness
Spagnolo
sequedad,
sequía
Italiano
arsura,
asciuttézza,
secchézza
Tedesco
Trockenheit.
asciútu , agt: assutu,
isciutu Definizione
chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare
Sinonimi e contrari
adustu,
àrridu,
asciugu,
asciutau,
isciutorau,
issucu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu,
modhoricanu,
sciustu
/
abbosu
Modi di dire
csn:
manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore
Frasi
sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu
2.
che so assutu a fortza de cantare!
3.
su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu
4.
si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu
Cognomi e Proverbi
smb:
Assuttu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
sec
Inglese
dry
Spagnolo
seco
Italiano
asciutto
Tedesco
trocken.
asciutúra asciotúra
asciúza alciúza
asciuzàre , vrb Definizione cricare, arregòllere ascruza, àstulas de linna Etimo srd.
ascòrtza alcòrtza
ascósu , agt Definizione
chi faet àscamu, a gana lègia
Sinonimi e contrari
afastiadori,
ascamile,
ascamosu,
ascherosu,
coniosu,
ghelestiosu,
ischifosu,
pullinu,
stogumosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nauséabond
Inglese
loathsome
Spagnolo
asqueroso
Italiano
nauseabòndo
Tedesco
ekelhaft.
àscra àlcia
ascradúra , nf Definizione su ascrare Sinonimi e contrari isascradura Etimo srd.
ascràre , vrb Definizione coment’e fàere a tzirbisas, fàere o bogare a ascras, segare a isastuladura / aera ascrada = neta a tretos Sinonimi e contrari isascrare Frasi s'àghera fit minetandhe traschias, ascrandhe sas nues madricadas ◊ sas sirenas de sa zustíssia ascrabant sa mudesa de s'intríghinu, sa die de totu cussas mortes ◊ zuchiat sa cara ascrada dae su fàdicu Etimo srd.
ascrarúza , nf Definizione isascruzadura, àstulas, sa linna (grussa) comente essit a biculedhos (in su tretu de sa segada) segandhodha a segure Sinonimi e contrari alciuza, asciola, àstua, doladu, gliesca Etimo srd.
ascrigiòla , nf Definizione ascruza minuda, fini Sinonimi e contrari alciuza, asciola, gliesca Frasi su múciu de s'àrvore est prenu de nodos e de ascrigioledhas.
ascriósu aschiósu
ascròne , nm Definizione ascra manna de truncu de mata isperrau po ammontare barracos Sinonimi e contrari perrone Frasi s'ascra o ascrone fut unu cambu mannu e ladu de linna de íliche o de cherchi imbarau in ghenna de coile po cungiare (F.Vella).