asciugàriu , nm: sciugàriu Definitzione
su bene, totu is trastos de sa cojuada noa: istrégiu, trastos, bestimentu, mobbília e àteru
Sinònimos e contràrios
aciva,
ammanitzu,
pannamenta
Ètimu
spn.
axuuar
Tradutziones
Frantzesu
trousseau de jeune fille
Ingresu
trousseau
Ispagnolu
ajuar,
equipo
Italianu
corrèdo della spòsa
Tedescu
Aussteuer.
asciúgu , agt: isciucu, sciugu Definitzione chi no portat abba, o chi ndhe portat tropu paga Sinònimos e contràrios adustu, àrridu, asciutau, asciutu, sicu | ctr. ifustu, inciustu Frases su trigu s'isciacuàt e si torràt a prugai candu fiat asciugu ◊ seu sempri asciuga che un’arrogu de ortigu: donamí àcua, po prexeri!◊ at própiu meda e insaras cudhu trabballu me in su sartu dh'eus a fai candu at a èssi prus asciugu Ètimu srd.
asciustràre , vrb: assustai,
assustare,
assustrae,
assustrai,
assustrare,
assustrari Definitzione
fàere a tímere meda, fàere pigare assíchidu, assuconu mannu, timoria meda; pigare o pònnere isarcu
Sinònimos e contràrios
acicai,
asciuconare,
assalciare,
assantiare,
aterrighinare,
ilgirare,
ispramai,
isprauriri,
istrementire,
isturdinare,
spetziai,
stremessiri
/
isarcare
Frases
no vos asciustredas, no apades de tímere! ◊ oscura s'aera che inferru betat lampos chi assustant su terrinu (A.Dettori)◊ raramente timo, ma istanote mi so assustrau ◊ bidindhe sos bandhidos si est assustada ◊ assustradedhu mi ndi seu!…
2.
assustrat una cosa chi no s'ischit fàchere
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
effrayer
Ingresu
to frighten
Ispagnolu
asustar
Italianu
spaurire
Tedescu
erschrecken.
asciústru , nm: assultu,
assustru,
assustu Definitzione
assíchidu mannu / dare a unu s'abba de s'assustru = dare abba a bufare a chie at collidu assustru, ca li faghet bene
Sinònimos e contràrios
acíchidu,
assústidu,
timoria
Frases
vos at a uchídere s’asciustru! ◊ at collidu asciustru: pórrili una tassa de abba!◊ si a denote biet cuss'irmustru calicunu de coro pacu forte, massestat, ndhe morit de s'assustru! (G.A.Solinas)◊ ti pesso currendhe a fuidura cun s'assustu de rúere ◊ a sa pitzinna li ant fatu mandhicare carchi cosa pro si torraret dae s'assustu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grande frayeur
Ingresu
strong fright
Ispagnolu
susto
Italianu
fòrte spavènto
Tedescu
großer Schreck.
asciutadúra , nf: assutadura Definitzione
su asciutare; su èssere asciutu, nau de is cosas; nau de ccn., su èssere asciutos, a disígiu de calecuna cosa mescamente fruta a papare
Sinònimos e contràrios
abbentadura,
incaspadura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
essuyage,
pompage
Ingresu
drying up
Ispagnolu
secado
Italianu
prosciugaménto
Tedescu
Austrocknung.
asciutài, asciutàre , vrb: assutare,
sciutai Definitzione
frobbire o suspire s’abba o àteru deasi; callare, citire, nau de unu chi est foedhandho o chi dhi praghet meda a foedhare / pps. assutadu, assutu
Sinònimos e contràrios
abbentai 1,
alluspiae,
frobbire,
isciucare 1
/
apiliscare
/
cagliai,
citire
| ctr.
ifúndhere
Maneras de nàrrere
csn:
assutare su coro a ccn. = àere o dare dispiaghere de ndhe mòrrere, mannu meda; no assutat mai! (nau de ccn.) = est sempri fuedhendi, no citit nudha!
Frases
sa robba samunada est in su sole istérrida assutendhe ◊ sos bentos assutant su logu ◊ pischendi àcua at asciutau sa gisterra ◊ su callu dhu poneus in coili po asciutai
2.
odheu, custa cristiana, sempre faedhendhe: no assutat nudha!
3.
malevadados, za bi lis at assutu su coro a su babbu e a sa mama a che lis furare cudha criadura!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sécher,
essuyer
Ingresu
to dry (up)
Ispagnolu
secar
Italianu
asciugare,
prosciugare
Tedescu
trocknen,
austrocknen.
asciutòre, asciutòri , nm: assutore,
isciutori Definitzione
su èssere asciutu, nau de su tempus candho est de meda chentza pròere; nau de sa gente, candho est a disígiu de cosa frisca, suciosa, de frutuàriu, o fintzes de àteru
Sinònimos e contràrios
ansura,
asciotura,
sciugura,
sicagna,
sicoi,
sicúmene
/
cdh. sicaria
/
ansa,
apiliscadura
| ctr.
umidesa
Frases
tempus bellu? petzi est faghindhe assutore! ◊ cun totu cust'assutore si che ant a sicare fintzas sas àrbures
2.
a s'assutore si mànigat fintzas su frutuàriu metzanu ◊ a s'assutore, no est istadu abbaidendhe si fit fémina bella ◊ cussos candho dhis pigat s'asciutore trincant a bruncu in ampudha
Terminologia iscientìfica
tpm
Ètimu
itl.
asciuttore
Tradutziones
Frantzesu
sécheresse,
aridité
Ingresu
dryness
Ispagnolu
sequedad,
sequía
Italianu
arsura,
asciuttézza,
secchézza
Tedescu
Trockenheit.
asciútu , agt: assutu,
isciutu Definitzione
chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciugu,
asciutau,
isciutorau,
issucu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu,
modhoricanu,
sciustu
/
abbosu
Maneras de nàrrere
csn:
manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore
Frases
sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu
2.
che so assutu a fortza de cantare!
3.
su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu
4.
si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Assuttu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
sec
Ingresu
dry
Ispagnolu
seco
Italianu
asciutto
Tedescu
trocken.
asciutúra asciotúra
asciúza alciúza
asciuzàre , vrb Definitzione cricare, arregòllere ascruza, àstulas de linna Ètimu srd.
ascòrtza alcòrtza
ascósu , agt Definitzione
chi faet àscamu, a gana lègia
Sinònimos e contràrios
afastiadori,
ascamile,
ascamosu,
ascherosu,
coniosu,
ghelestiosu,
ischifosu,
pullinu,
stogumosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nauséabond
Ingresu
loathsome
Ispagnolu
asqueroso
Italianu
nauseabòndo
Tedescu
ekelhaft.
àscra àlcia
ascradúra , nf Definitzione su ascrare Sinònimos e contràrios isascradura Ètimu srd.
ascràre , vrb Definitzione coment’e fàere a tzirbisas, fàere o bogare a ascras, segare a isastuladura / aera ascrada = neta a tretos Sinònimos e contràrios isascrare Frases s'àghera fit minetandhe traschias, ascrandhe sas nues madricadas ◊ sas sirenas de sa zustíssia ascrabant sa mudesa de s'intríghinu, sa die de totu cussas mortes ◊ zuchiat sa cara ascrada dae su fàdicu Ètimu srd.
ascrarúza , nf Definitzione isascruzadura, àstulas, sa linna (grussa) comente essit a biculedhos (in su tretu de sa segada) segandhodha a segure Sinònimos e contràrios alciuza, asciola, àstua, doladu, gliesca Ètimu srd.
ascrigiòla , nf Definitzione ascruza minuda, fini Sinònimos e contràrios alciuza, asciola, gliesca Frases su múciu de s'àrvore est prenu de nodos e de ascrigioledhas.
ascriósu aschiósu
ascròne , nm Definitzione ascra manna de truncu de mata isperrau po ammontare barracos Sinònimos e contràrios perrone Frases s'ascra o ascrone fut unu cambu mannu e ladu de linna de íliche o de cherchi imbarau in ghenna de coile po cungiare (F.Vella).