centumíla , agt, nm: chentumiza Definizione
chentu bortas milli
Traduzioni
Francese
cent mille
Inglese
a hundred thousand
Spagnolo
cien mil
Italiano
centomila
Tedesco
hunderttausend,
Hunderttausend.
centunúus , nf: chentunodos Definizione
erba de chentu nodos o erba istérria: una genia de erba totu nodos; si narat a un'àtera erba puru, chi si assimbígiat
Sinonimi e contrari
cuca 1,
síntziri
Terminologia scientifica
rba, Polygonum aviculare, Equisetum palustre
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
centinodie
Inglese
knot-grass
Spagnolo
centinodia
Italiano
corregiòla
Tedesco
Vogelknöterich.
centuplicài, centuplicàre , vrb Definizione
pònnere o fàere a chentu bortas tanti
Traduzioni
Francese
centupler,
décupler
Inglese
to multiply by a hundred
Spagnolo
centuplicar
Italiano
centuplicare
Tedesco
verhundertfachen.
centúria , nf Definizione
una cumpangia de chentu sordaos
Traduzioni
Francese
centurie
Inglese
century
Spagnolo
centuria
Italiano
centùria
Tedesco
Zenturie.
centuriòne , nm Definizione
cumandhante de una centúria
Traduzioni
Francese
centurion
Inglese
centurion
Spagnolo
centurión
Italiano
centurióne
Tedesco
Zenturio.
cénu , pps, agt Definizione de cènnere; nau mescamente de un'istrégiu, chi no dhue cabet àteru Sinonimi e contrari pienu*, prenadu | ctr. bódiu, líchidu 1, sbuidu Frasi ndhe ant cenu su ghirile: già si l’ant fata vona sa cassola!…(T.Ziranu)◊ solu sa gatu si at cenu s’iscàrgiu 2. Tónia Tónia, ciócula bódia, ciócula cena ◊ sos malunes sunt cenos de merca ◊ sos sacos sunt cenos de lana ◊ sunt concas macas cenas de ventu ◊ ti ndhe ghiras sas butzacas cenas de trumbitas.
cèo , prn: geo,
zeo Definizione
prn. de prima persona sing. (is formas geo e zeo candho si agatant apustis de vocales che fúrriant sa cunsonante de cuménciu a /j/: ma a logos essint 'indipendhentes' e narant Jeo fintzes a solu, ma tocat a regularizare s'iscritura g–, z–)
Sinonimi e contrari
dego*,
ego
Frasi
a nois Budhusoinos in sa Costera nos narant sos "Ceinos" ca namus "ceo"!
Traduzioni
Francese
je,
moi
Inglese
I
Spagnolo
yo
Italiano
io
Tedesco
ich.
cèpa , nf: cepra,
gepa Definizione
cocoroni o preta de sàmbene, orrugu de sàmbene cagiau; linna a tauledhas fines / intèndiri arrancu de cepa = sapíresi in perígulu
Sinonimi e contrari
drúlluru
2.
sa cepa pigosa de s'anima si tiat solovrare
3.
su baulu de su mortu fut fatu a tàula cepa
Etimo
chd.
gjeppa
Traduzioni
Francese
caillot de sang
Inglese
blood clot
Spagnolo
coágulo,
grumo de sangre
Italiano
coàgulo,
grumo di sàngue
Tedesco
Blutgerinnsel.
cepài , vrb: ciapai 1 Definizione
segare linnàmene a serra bogandhodhu a tàulas fines
Sinonimi e contrari
serrai 1
Etimo
ctl.
xapar
Traduzioni
Francese
scier
Inglese
to saw
Spagnolo
serrar
Italiano
segare
Tedesco
sägen.
cèpra cèpa
cèra , nf: chera Definizione
sa sustàntzia chi s'abe ponet po fàere is panes de su mele; genia de istiàrica longa chi alluent in crésia; in is paragones, cosa bella dereta e lisa, fata bene
Sinonimi e contrari
candela
Modi di dire
csn:
pannu de cera = follu de chera comente si ponet in sos casidhos modernos; fai cera = fàgheresi in cara chei sa chera, bianca, de sa timoria; bèndiri sa cera a bajoca = cagàresi de sa timoria; múrghere a unu che chera de abbatu = irfrutuàrelu a meda, bogarendheli totu su chi si podet; èssere che candhela de chera = lecu lecu, làngiu, mortu de fàmini; torrai sa c. a crésia = torrare su chi si depet; portai s'ogu chi parit de cera (nadu de pische) = èssere piscadu de meda, no èssere pische friscu
Frasi
candho mancat sa lughe, a denote, allughimus carchi chera
2.
de chintzu est bèni fata, cussa picioca: parit una candeba de cera ◊ candu bit cosa aici si fait grogu che sa cera
3.
"Mamma mia!" - iat tzerriau su buratinu, faendu cera ◊ essendu ca iat fatu cera, iat provau a si pòniri a cantai po si fai coràgiu ◊ faiat finta de èssiri allirgu, ma fiat faendu cera poita cummentzàt a dhi mancai sa fortza
Cognomi e Proverbi
smb:
Cera, Chera
/
prb:
chera a fogu benit
Terminologia scientifica
sbs
Etimo
ltn.
cera
Traduzioni
Francese
cire
Inglese
wax
Spagnolo
cera
Italiano
céra
Tedesco
Wachs.
ceràcu , nm: seracu, teracu, tzaracu* Definizione (f. -a) ómine chi est pagau po serbire a contu de unu mere Sinonimi e contrari selvidore Frasi mandamindi sa ceraca ca mi serbit!
ceràsia , nf: ceraxa Sinonimi e contrari carésia Frasi un'ossu de ceràsia, o de pruna, fait a nci dh'ingúrtiri, ma un'arrasoa!…
cerasiàre , vrb Definizione bodhire, arregòllere cheréssia Sinonimi e contrari cariasare.
ceràssu, ceràtzu , agt: cheratu, cheratzu Definizione chi est coment'e in colore de chera, in colore de màngara, nau de su pilu de animales, mescamente de craba / trigu (o àteru frutu) ceratzu o chi portat su tzugu c.)= lómpidu e azummai de messare Sinonimi e contrari grogànciu, múgiu Cognomi e Proverbi smb: Cheratzu, (Gherazzu) Terminologia scientifica clr Etimo srd.
ceravàlliu, ceravàllu , nm: ciaraballu,
ciaravallu,
cioraballu,
ciraballu,
tzaravallu Definizione
su carravàulas o cerda de fàulas, libbru chi si dhue podent lígere is cosas chi depent bènnere
Sinonimi e contrari
tzerafàvulas
Frasi
su ceravallu poniat mortalla ◊ de custa cosa su ceravallu no ndi fuedhat
Etimo
itl.
Chiaravalle
Traduzioni
Francese
almanach
Inglese
almanac
Spagnolo
almanaque
Italiano
almanacco
Tedesco
Almanach.
ceravàulas , nm: tzerafàvulas* Sinonimi e contrari ceravàlliu, giuravàulas.
ceràxa ceràsia
ceraxínu , agt Definizione chi est de cariasa; chi est de sa bidha de Ceraxus Etimo srd.
cerbài , vrb Definizione crebare, istrecare una fruschedha Sinonimi e contrari cherpai*, ischerfiare, sciopai Frasi su sànguini cerbat de sa ferida ◊ su guroni assodhit sa matéria fintzas a cerbai.