cèdha , nf: chedha Definizione
una tropa no tanti manna de pegos, unu tanti, nau pruschetotu de porcos, bacas e crabas e, a disprétziu, de gente puru; nau de laores, fundhu, una farranchedha de cosa semenada / min. cedhita = chedha minore, muntonedhu / cedha de mallorus, de brebeis, de procus, de canis, de anzones, de àinos, de crabas
Sinonimi e contrari
arbutzu,
arede,
cedhone,
creze,
grústiu,
majone,
masonada,
retile,
retolu,
tròpara
/
assorte,
ereu,
fiotu,
issorta,
pasa,
sinnissoni,
tropedhu,
truma
/
fundhu
Modi di dire
csn:
mandhigare una bona chedha = papai a satzu; una chedhita de lana = unu muntonedhu de lana; una chedha de fae, de trigu = unu fundhu
Frasi
s'at paradu una chedhita de crabas ◊ bi fint sos silvones a chedhas
2.
a su disaogu curreis a cedha! ◊ ahi, chedha de àinos domados, totu in su tricolore imboligados! ◊ pastoris ricus tontus ndi agatas una cedha (L.Matta)
Cognomi e Proverbi
prb:
in sa cèdha no mancat sa tzopa
Etimo
ltn.
cella
Traduzioni
Francese
troupeau
Inglese
herd
Spagnolo
rebaño (m),
manada
Italiano
branco
Tedesco
Herde.
cèdha 1 , nf Definizione pigione, puzona, nau in cobertantza fintzes po sa natura de s'ómine / c. de palatzu = purfurarzu, furfurinu Sinonimi e contrari pigione Frasi no bi aiat mancu una cedha ◊ sos catzadores no ant batidu mancu una cedha Etimo crsn. acella.
cedhàda , nf Definizione tanti mannu prus che àteru de animales Sinonimi e contrari trumada Frasi in su sartu no iat mai biu cedhadas de pillonis aici medas.
cedhíta , nf: chedhita Definizione min. de chedha; unu tanti, pagu, de calecuna cosa Sinonimi e contrari robbita, tagiolu / muntonedhu.
cedhonàda , nf Definizione cedhoni, unu tanti mannu Frasi cedhonadas de genti fiat a callentura.
cedhòni , nm Definizione
medas, chedha manna de pegos, de cosas, de gente / cedhonedhu = fiotedhu minore
Sinonimi e contrari
cedha,
fiotu,
issorta,
pasa,
tropa,
tropedhu,
truma,
trumada
/
medas
Frasi
iat ordinau de fai sètzi totu sa genti, a cedhonedhus piticus, in s'ebra ◊ ndi at essiu trinta otu pretedhas totus a unu cedhoni
2.
de contixedhus, allirgus e tristus, ndi connosciat a cedhonis
Traduzioni
Francese
groupe
Inglese
group,
crowd
Spagnolo
grupo,
tropa
Italiano
gruppo,
fròtta
Tedesco
Gruppe,
Schar.
cédhu , nm Definizione númene de arrespetu chi si narat a unu mannu, tziu Frasi nosse, cedhu Luisu, seus noso ci depeus lixe ca aus imparau a lige e iscrie ◊ cedha Antioga no tenet su frammentu.
cédida , nf: tzédida Definizione
su cèdere, mancamentu o farta de fortzas / fàghere sa c., una c.
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effondrement,
faiblesse
Inglese
yielding
Spagnolo
aflojamiento
Italiano
cediménto
Tedesco
Sinken.
cèdiri cèdere
cèdra , nf: cerda, chedra, gelda, zerda Definizione istrégiu o isterrimentu a usu de istoja (de giuncu, de canna isperrada a tiras intéssias apare, de corombu) de pònnere in su carru po carrare laore, pàgia, àteru; funt is costanas puru de su carru, mancari fatas cun linnàmene / min. cerdutza Sinonimi e contrari bratzolu 1, bratzulera, costana Modi di dire csn: una cerda de meloni, de síndria, de palla, de cotzina = unu carru, su tantu de barriare su carru de custas cosas; o est babbu o est cerda ’e palla! = si no est una cosa at a èssere carchi àtera! Frasi ant fatu una cerda de cosa, a papai: nci ndi fiat a fuliadura! ◊ cussu si dha intendiat cun d-una cerda de féminas!◊ est una cerda prena de arregordus ◊ cun su fuste de cuss'erba faiant is chedras po carrigare sa pàgia Etimo ltn. gerula.
cefagliòni , nm: ciafaloni, sciafalloni* Definizione su coro modhe de sa pramma de iscovas (pramma nana) Sinonimi e contrari palmitu Terminologia scientifica rbr.
ceghixédhu , agt Definizione
malacariu, débbile e malaidóngiu
Sinonimi e contrari
afésiu,
atzegu,
cagancinu,
gàlinu,
piscillincu,
scalarxiu,
scariatzu,
scarritzinu,
schirriolu,
surgiu 1
| ctr.
sanu,
folte
Frasi
própiu a mei depiat tocai: dèu forti e sanu e tui sempri ceghixedha sena de nisciunu scimprigu!
Traduzioni
Francese
frêle
Inglese
frail
Spagnolo
grácil
Italiano
gràcile,
sparuto
Tedesco
zart,
schmächtig.
cégu , agt, nm: tzecu* Definizione
chi no biet, chi at pérdiu sa vista
Sinonimi e contrari
ciurpu
Frasi
ingultinno fumu e ferinno che cegu apo ocitu su fogu
Traduzioni
Francese
aveugle
Inglese
blind
Spagnolo
ciego
Italiano
cièco
Tedesco
blind,
Blinde.
céi , avb: ciai, gé*, za Definizione foedhu manigiau po giare prus fortza a su chi si narat, po nàrrere chi est seguru chi est deasi Frasi no si dha pighit, ciai soi corcanduminci ◊ s'arti ciai dha peri tèngiu, ma cun custa maladia no potzu trabballai ◊ tristu cini si morit, ca su prantu a is bius ciai passat!◊ cei dhu faeus, peri cussu!
celài , vrb Definizione its, inghelare coment'e imbèrghere, sparèssiri?, o fadhina po calai? (S'Ischíglia 5,95,152) Frasi dh'apu bia celendinci in d-una cea de moris de orruàlixi cruu (A.Argiolas).
celàre , vrb: tzelare* Definizione lassare o firmare de fàere ccn. cosa Sinonimi e contrari acabbae, cedae, firmai, sensai Frasi fritu e cajentu, istiu e iverru, die e note no ant a celare mai ◊ at celadu de travallare ◊ depo sighire galu o depo celare? ◊ celademichela chin custa chistione!
celebrài , vrb: tzelebrai Definizione fàere una funtzione de crésia (es. sa missa, una festa).
celèmbros , nm pl: tzelembros*, chelembros Definizione su crebedhu, pentzau coment'e arremu chi arrecit is sensatziones Sinonimi e contrari carbedhu Terminologia scientifica crn.
celexía , nf: chilighia,
chirighia 1,
cibixia,
ciligia,
cilixia,
cilixina,
cixia,
ghilighia Definizione
pigighedhu de lentore astrau (paret farra bianca) chi ponet in pitzu de is cosas, fora, in tempus de fritu meda su note, si est neta s'aera; astrau puru / cibixia bianca, cibixia niedha
Sinonimi e contrari
arragore,
astra,
àstragu,
bedhia,
belu,
ghidhighia*,
marcóriu
Frasi
est noti de frius, est fendi cilixia ◊ gei mi ndi est tocau de bentu e celexia!…◊ aintru de noti at ghetau cilixia e in is fossus prenus de àcua fut grussa duus didus ◊ unu tempus is pipiedhus moriant candu beniat sa cibixia ◊ si est note de chirighia la lasso in domo cuerrada (A.Spano)◊ su sole iscàgiat sa chilighia ◊ at iscaxau totu sa cilixia
Terminologia scientifica
tpm
Traduzioni
Francese
givre
Inglese
frost
Spagnolo
escarcha
Italiano
brina
Tedesco
Reif.
celiaméntu , nm Definizione su no giare atentzione, su portare sa mente perilloi perillai, peribellogu Sinonimi e contrari ibéliu, sbeliadura, sbeliamentu Frasi tira, tira, su bentu, ca partit su vapori… malu est a ponni amori ca est celiamentu!