chínniche , nm: chínnighe Definizione genia de bobboitedhu piticu chi suspit su sàmbene de is animales Sinonimi e contrari chímighe, pinni, pínnighe Terminologia scientifica crp, cimex lectularius Etimo srd.
chinnichínni , nm Definizione
genia de male, candho unu istat sèmpere aperindho e serrandho is ogos (chinnidura de s'ocru) chentza si ndhe pòdere istare
Sinonimi e contrari
giogulana
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tic nerveux des yeux
Inglese
a nervous eye tic
Spagnolo
tic nervioso de los ojos
Italiano
tic nervóso espresso con gli òcchi
Tedesco
Augentick.
chinnicósu , agt Definizione chi portat chínniche, chi est totu pínnighe Sinonimi e contrari pinnixosu Etimo srd.
chinnída, chínnidha , nf: cinnia,
cinnida Definizione
móvia de is ogos, ma fintzes de una css. parte de sa carena coment'e in s'idea de fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acínnidu,
móida,
tzinnida
/
chínnita,
cinnita
Frasi
inoraona, ajó, ischida: apena apena a sa boghe supentis, betas su túnciu ma… mancu una chinnida faghes! ◊ at fatu una chínnida de conca ◊ s'uricra mi est drinnendhe e apo a chínnidhas s'ocru ◊ de ogu una cinnia si potzu ti fatzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
signe,
cligner de l'oeil
Inglese
nod,
wink
Spagnolo
seña,
ademán (m)
Italiano
cénno,
mòssa
Tedesco
Wink.
chinnídu , pps, agt: chínnitu Definizione de chinnire e de chinnire 1 Sinonimi e contrari cannidu, scanniu / cdh. chinnitu Frasi mi at bidu, ma no mi at chinnidu mancu s'oju 2. custa est tatza chinnida.
chinnidúra , nf Definizione su chinnire / c. de s'ocru = zenia de trementa chi leat a is prabaristas Sinonimi e contrari tzinnidura Etimo srd.
chínnighe chínniche
chinníre , vrb: cinni,
cinniri Definizione
fàere un'ingestu po inditare calecuna cosa; mòvere; mòvere is prabaristas serrandho e aperindho is ogos; tirare sa fune a is boes giuntos, po dhos manigiare
Sinonimi e contrari
abbadiai,
chizire,
fritire,
gínniri,
mòere,
tzindhire,
tzirigare
Modi di dire
csn:
fuire a chinnire oju = fuire che lampu; chinnire s'oju = itl. strizzare l'òcchio
Frasi
su note no chinnit ocru, no fachet una ghilimada ◊ no cinniat ogu ◊ si ndhe riet a tostu a tostu poi tzinnit de oju a sa comare ◊ malos, chena chinnire pibirista a unu póveru animale ant fatu gherra
2.
no mi at mancu chinnidu ◊ ndhe giuches de intreore: no saludas, colas téteru, intreu, no ti chinnis mancu apenas! ◊ est ruta e la creiant morta ca isteit maigantu chena chinnire
3.
su bentu chinnit sa fiama de sa candhela ◊ chi ti cinnis de ingunis arguai de tui! ◊ est tremendhe prus de tzinnindhe ◊ ti matzucant, ti chinnint che sedatu ◊ cun is ossus arrogaus, no si podiat mancu cinni ◊ no si chinnit in ojos ◊ candu fuedhàt issu nisciunus si cinniat (I.Murgia)
Etimo
ltn.
cinnus
Traduzioni
Francese
remuer,
bouger,
se mouvoir peu
Inglese
to move (little)
Spagnolo
esbozar,
hacer señas,
mover
Italiano
muòvere,
muòversi pòco pòco
Tedesco
bewegen,
sich bewegen.
chinníre 1, chinníri , vrb Definizione
fàere un'aperta, un'afilada, una segada chi paret fine che unu filu, a unu traste de cosa tètera, mescamente a un'istrégiu (in cobertantza, si narat de gente chi bogat fama mala, chi s'imbrutat s'onore)
Sinonimi e contrari
abbèrrere,
afilai,
cannire*,
filiri,
frasellare,
fresai,
sacai,
scanniri,
sinniai,
tinnire
Frasi
si chinnit una tassa, una cíchera, e dónnia cicílliu ndi aciocas a domu!
Cognomi e Proverbi
prb:
tatza chinnida niune la neat
Traduzioni
Francese
fendre,
fêler
Inglese
to cleave
Spagnolo
rajar,
resquebrar
Italiano
fèndere,
incrinare
Tedesco
spalten,
einreißen.
chínnitu chinnídu
chinnúcra, chinnúgra cannúga
chinnulàre chindhalàre
chinònca , avb: chinuncas Definizione deghinò, si no est deosi: de àtera manera, de àteru betu, in àteras cunditziones Sinonimi e contrari sinoncas*, sinono Frasi chinuncas candu est istétiu? ◊ mancu mali ca apu agatau a tzia Maria chi mi at fatu coràgiu, chinonca fia morta dèu puru! (G.P.Salaris)◊ no ti cuist, chinonca ti tiru a perda!
chinòno, chinònu , avb: cinono Definizione si nono (si no est, si no fut deosi) Sinonimi e contrari aghinunca, deghinò, diacussu, sinoncas, sinono* Frasi un'ómine si est impicau ma un'àteru che dhi at segau sa fune, chinono si fiat mortu! ◊ portache su laore a dommo, chinono ti disprases! ◊ dhi at a èssiri aggradéssiu, chinonu ant a perdonai! ◊ acabbaidedha, o cinono bagei a giogai!
chinòtu , nm Definizione
genia de mata de aràngiu, su frutu (pitichedhu) e su bufóngiu chi si ndhe faet
Terminologia scientifica
frt, Citrus myrtifolia
Traduzioni
Francese
chinois (bot.)
Inglese
chinotto
Spagnolo
naranjo amargo,
quino
Italiano
melàngolo della Cina,
chinòtto
Tedesco
Pomeranzebaum.
chínta , nf: cinta, tzinta Definizione tira prus che àteru de pedhe, cun sa tíbbia a una bandha, a pònnere in chintzu po aguantare is pantalones Sinonimi e contrari chintorja, chíntula, trintza Modi di dire csn: zogare a sa chinta = giogai a istrumpas, a sa chintada; leare a chinta suta (su prus minore o prus pagu forte leat a s'àteru suta de su chitu), a chinta paris (sunt de carena pata e si leant ambos a su matessi tretu); rúere a chinta = rúere a buca a terra Frasi so gherrandhe chin sa cinta pro mi prèndhere sos pantalones 2. si ti ponit chinta, ca dh'as pitziau pagu pagu, ti tzacat a frastimu, lah! Etimo ltn. cincta.
chínta 1 , nf Definizione podet èssere duas cosas: genia de gunnedha (chinta de fatu) e genia de devantale (c. de nanti) de furesu chi però imbodhigat agiummai totu sa persona e aperta apalas Sinonimi e contrari fadreta Modi di dire csn: c. de fatu = gunnedha de dónnia dí; c. aggajada = munnedha fata a pínnigas, pressada Frasi is giovonedhas, a mantighedhu e a gunnedha, a chintas de fetanu aggajadas, faent dantzas e orrosciadas Terminologia scientifica bst.
chínta 2 , nf Definizione
colore de s'aera, prima lughe de su mengianu abbreschendho, genia de tenta orrúbia in s'aera ororu de sa terra in su fundhale a cara a ue essit su Sole
Sinonimi e contrari
chentales,
nea
Frasi
at postu zai chinta s'orizonte
Traduzioni
Francese
aurore
Inglese
dawn
Spagnolo
aurora
Italiano
auròra
Tedesco
Morgenröte.
chintàda , nf: chintzada, ghintada Definizione leada, betada de bratzos a chintzu comente si faet giogandho a istrumpas, su gherrare a chintzu; istrampada, iscutulada, chilliada Sinonimi e contrari istrumpa Frasi giogaimus a pípiris de nughe e de méndhula, a su saltiamuru, a musca tzega e a sa chintada ◊ già bido, morte, chi ses airada, chi mi giogas sa vida a una chintada! (Contene) 2. s'aposentu pídigu de poveresa s'ixarit a su brotare de su primu fiore e su bàntzigu frenat sas chintadas Etimo srd.