A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

chínniche , nm: chínnighe Definitzione genia de bobboitedhu piticu chi suspit su sàmbene de is animales Sinònimos e contràrios chímighe, pinni, pínnighe Terminologia iscientìfica crp, cimex lectularius Ètimu srd.

chinnichínni , nm Definitzione genia de male, candho unu istat sèmpere aperindho e serrandho is ogos (chinnidura de s'ocru) chentza si ndhe pòdere istare Sinònimos e contràrios giogulana Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tic nerveux des yeux Ingresu a nervous eye tic Ispagnolu tic nervioso de los ojos Italianu tic nervóso espresso con gli òcchi Tedescu Augentick.

chinnicói , iscl Sinònimos e contràrios acabore, atamore, badhone, chissae, mentecoi, mih!, s'incapat!

chinnicósu , agt Definitzione chi portat chínniche, chi est totu pínnighe Sinònimos e contràrios pinnixosu Ètimu srd.

chinnída, chínnidha , nf: cinnia, cinnida Definitzione móvia de is ogos, ma fintzes de una css. parte de sa carena coment'e in s'idea de fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios acínnidu, móida, tzinnida / chínnita, cinnita Frases inoraona, ajó, ischida: apena apena a sa boghe supentis, betas su túnciu ma… mancu una chinnida faghes! ◊ at fatu una chínnida de conca ◊ s'uricra mi est drinnendhe e apo a chínnidhas s'ocru ◊ de ogu una cinnia si potzu ti fatzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu signe, cligner de l'oeil Ingresu nod, wink Ispagnolu seña, ademán (m) Italianu cénno, mòssa Tedescu Wink.

chinnídu , pps, agt: chínnitu Definitzione de chinnire e de chinnire 1 Sinònimos e contràrios cannidu, scanniu / cdh. chinnitu Frases mi at bidu, ma no mi at chinnidu mancu s'oju 2. custa est tatza chinnida.

chinnidúra , nf Definitzione su chinnire / c. de s'ocru = zenia de trementa chi leat a is prabaristas Sinònimos e contràrios tzinnidura Ètimu srd.

chínnighe chínniche

chinníre , vrb: cinni, cinniri Definitzione fàere un'ingestu po inditare calecuna cosa; mòvere; mòvere is prabaristas serrandho e aperindho is ogos; tirare sa fune a is boes giuntos, po dhos manigiare Sinònimos e contràrios abbadiai, chizire, fritire, gínniri, mòere, tzindhire, tzirigare Maneras de nàrrere csn: fuire a chinnire oju = fuire che lampu; chinnire s'oju = itl. strizzare l'òcchio Frases su note no chinnit ocru, no fachet una ghilimada ◊ no cinniat ogu ◊ si ndhe riet a tostu a tostu poi tzinnit de oju a sa comare ◊ malos, chena chinnire pibirista a unu póveru animale ant fatu gherra 2. no mi at mancu chinnidu ◊ ndhe giuches de intreore: no saludas, colas téteru, intreu, no ti chinnis mancu apenas! ◊ est ruta e la creiant morta ca isteit maigantu chena chinnire 3. su bentu chinnit sa fiama de sa candhela ◊ chi ti cinnis de ingunis arguai de tui! ◊ est tremendhe prus de tzinnindhe ◊ ti matzucant, ti chinnint che sedatu ◊ cun is ossus arrogaus, no si podiat mancu cinni ◊ no si chinnit in ojos ◊ candu fuedhàt issu nisciunus si cinniat (I.Murgia) Ètimu ltn. cinnus Tradutziones Frantzesu remuer, bouger, se mouvoir peu Ingresu to move (little) Ispagnolu esbozar, hacer señas, mover Italianu muòvere, muòversi pòco pòco Tedescu bewegen, sich bewegen.

chinníre 1, chinníri , vrb Definitzione fàere un'aperta, un'afilada, una segada chi paret fine che unu filu, a unu traste de cosa tètera, mescamente a un'istrégiu (in cobertantza, si narat de gente chi bogat fama mala, chi s'imbrutat s'onore) Sinònimos e contràrios abbèrrere, afilai, cannire*, filiri, frasellare, fresai, sacai, scanniri, sinniai, tinnire Frases si chinnit una tassa, una cíchera, e dónnia cicílliu ndi aciocas a domu! Sambenados e Provèrbios prb: tatza chinnida niune la neat Tradutziones Frantzesu fendre, fêler Ingresu to cleave Ispagnolu rajar, resquebrar Italianu fèndere, incrinare Tedescu spalten, einreißen.

chínnitu chinnídu

chinnúcra, chinnúgra cannúga

chinnulàre chindhalàre

chinònca , avb: chinuncas Definitzione deghinò, si no est deosi: de àtera manera, de àteru betu, in àteras cunditziones Sinònimos e contràrios sinoncas*, sinono Frases chinuncas candu est istétiu? ◊ mancu mali ca apu agatau a tzia Maria chi mi at fatu coràgiu, chinonca fia morta dèu puru! (G.P.Salaris)◊ no ti cuist, chinonca ti tiru a perda!

chinòno, chinònu , avb: cinono Definitzione si nono (si no est, si no fut deosi) Sinònimos e contràrios aghinunca, deghinò, diacussu, sinoncas, sinono* Frases un'ómine si est impicau ma un'àteru che dhi at segau sa fune, chinono si fiat mortu! ◊ portache su laore a dommo, chinono ti disprases! ◊ dhi at a èssiri aggradéssiu, chinonu ant a perdonai! ◊ acabbaidedha, o cinono bagei a giogai!

chinòtu , nm Definitzione genia de mata de aràngiu, su frutu (pitichedhu) e su bufóngiu chi si ndhe faet Terminologia iscientìfica frt, Citrus myrtifolia Tradutziones Frantzesu chinois (bot.) Ingresu chinotto Ispagnolu naranjo amargo, quino Italianu melàngolo della Cina, chinòtto Tedescu Pomeranzebaum.

chínta , nf: cinta, tzinta Definitzione tira prus che àteru de pedhe, cun sa tíbbia a una bandha, a pònnere in chintzu po aguantare is pantalones Sinònimos e contràrios chintorja, chíntula, trintza Maneras de nàrrere csn: zogare a sa chinta = giogai a istrumpas, a sa chintada; leare a chinta suta (su prus minore o prus pagu forte leat a s'àteru suta de su chitu), a chinta paris (sunt de carena pata e si leant ambos a su matessi tretu); rúere a chinta = rúere a buca a terra Frases so gherrandhe chin sa cinta pro mi prèndhere sos pantalones 2. si ti ponit chinta, ca dh'as pitziau pagu pagu, ti tzacat a frastimu, lah! Ètimu ltn. cincta.

chínta 1 , nf Definitzione podet èssere duas cosas: genia de gunnedha (chinta de fatu) e genia de devantale (c. de nanti) de furesu chi però imbodhigat agiummai totu sa persona e aperta apalas Sinònimos e contràrios fadreta Maneras de nàrrere csn: c. de fatu = gunnedha de dónnia dí; c. aggajada = munnedha fata a pínnigas, pressada Frases is giovonedhas, a mantighedhu e a gunnedha, a chintas de fetanu aggajadas, faent dantzas e orrosciadas Terminologia iscientìfica bst.

chínta 2 , nf Definitzione colore de s'aera, prima lughe de su mengianu abbreschendho, genia de tenta orrúbia in s'aera ororu de sa terra in su fundhale a cara a ue essit su Sole Sinònimos e contràrios chentales, nea Frases at postu zai chinta s'orizonte Tradutziones Frantzesu aurore Ingresu dawn Ispagnolu aurora Italianu auròra Tedescu Morgenröte.

chintàda , nf: chintzada, ghintada Definitzione leada, betada de bratzos a chintzu comente si faet giogandho a istrumpas, su gherrare a chintzu; istrampada, iscutulada, chilliada Sinònimos e contràrios istrumpa Frases giogaimus a pípiris de nughe e de méndhula, a su saltiamuru, a musca tzega e a sa chintada ◊ già bido, morte, chi ses airada, chi mi giogas sa vida a una chintada! (Contene) 2. s'aposentu pídigu de poveresa s'ixarit a su brotare de su primu fiore e su bàntzigu frenat sas chintadas Ètimu srd.