càncheru, cànchiru càncara
canciàpu caciàpu
canciàu , agt: cansadu,
cansau,
cantzau Definizione
chi est istracu, immarriu
Sinonimi e contrari
ammungiadu,
cansidu,
fadiau,
istracu
| ctr.
pasadu
Frasi
su bentu ndi portat is itzérrius de is béstias assuentadas e cansadas ◊ oi su coru dhu intendu cantzau de liagas e de medas doloris chi dhu torrant tristu e annugiau (F.Onnis)◊ cumbatendi de dugna manera, seu cantzau che una béstia!
Etimo
spn.
cansado
Traduzioni
Francese
fatigué
Inglese
tired
Spagnolo
cansado
Italiano
stanco
Tedesco
müde.
cancigliéri cancelléri
cancinò, cancinòno , avb Sinonimi e contrari candeghinò, cantichinono, chiscussu, dassinunca, diacussu, indensinuncas, sinoncas, sinono Frasi como anno, cancinò trigo: adiosu!
canciòfa caltzòfa
canciofàli , nm Definizione mustagione o mamutzone de pàgia chi faent a carrasegare Sinonimi e contrari Zorzi Terminologia scientifica sntz Etimo srd.
canciofèra , nf Definizione campura prantada a cranciofa Sinonimi e contrari bardera, cardali, iscartzofarju Terminologia scientifica mssr Etimo srd.
canciofítu , nm Definizione
cranciofedha pitica, s'úrtima chi faet candho su tempus de sa cranciofa est passau, is figighedhos chi bogat apustis a trigadiu
Frasi
seus arregollendi canciofitu po dh'allogai in ollu e axedu
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit artichaut
Inglese
small artichoke
Spagnolo
alcachofita
Italiano
carciofino
Tedesco
Artischockenherz.
canciòne , nf: cansone,
cansoni,
cantone,
cantzone,
cantzoni,
catzone Definizione
pesadas de poesia unu pagu longhita, giai sèmpere cun métrica e rima
Modi di dire
csn:
pònnere cantone = imbentai, cuncordai e iscriri una cantzoni; a cantoninu = faedhare che cantendhe cantone; ischire sa cosa a cantone = bene, a mente
Frasi
no fetas gai, mighi ti ponent cantone! ◊ ti ant a ponni cantzoni puru, chi t'intendit calincunu nendi custas cosas! ◊ a sas votassiones, unu tempus, poniant cantones ◊ cantamus sa matessi catzone ◊ dogna festa est innòi unu mutetu e una cansoni!
Cognomi e Proverbi
smb:
Cantone
Etimo
ltn.
cantione(m)
Traduzioni
Francese
chanson
Inglese
song
Spagnolo
canción
Italiano
canzóne
Tedesco
Lied.
cànciu , nm: acantu 1,
cante 1,
cantu 1,
cantzu,
crantu,
ecante Definizione
parte de una cosa, unu pagu, unu bículu / min. cantedhu, cantighedhu
Sinonimi e contrari
arrogu,
arruncu,
bículu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rúgiu 1,
strónciu,
tancu
/
agimmai
| ctr.
totu
Modi di dire
csn:
fàghere a cantos = arrogai; dare cosa a cantu in manu = manera de fai de chini pigat is àterus acomenti e pipius mancu bellus a si pigai sa cosa de passei etotu
Frasi
est orrostindhe sartitzu e dolandhe a cantzu a cantzu dae s'ispidu! ◊ ses tentu in forte a névrios e miudhu ca su cantzu prus bonu ti as papau (L.Loi)◊ cun cantos de carvone iscriia subra de sas rocas ◊ candho isparabant sas minas, sos cantos de sa preda bolabant e falabant allargu ◊ sa tancadura si podet apèrrere cun unu crantu de ferru ◊ carchi unu andhet a vatire cante de abba!
2.
restant de afidare luego, cun pagu frazu, ca, tantu, sa picioca puru est cant'e sola, chena parentes
3.
mere limidu, lampu: a sos teracos lis daet su casu a cantu in manu! ◊ lassa chi si lu leet isse etotu su chi li serbit, no li dias sa cosa a cantu in manu, za est mannu!
Etimo
ltn.
canthus
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trozo
Italiano
pèzzo,
segménto
Tedesco
Stück.
cànciu 1 , nm: cantzu 1, gànciu* Definizione orrugu curtzu de cosa mescamente de ferru) fata a unchinu, atrotigada a cancarrone in punta a manera de intrare in d-una lóriga o agganciare calecuna cosa / min. cantzitu; càncios de frenu = genia de prendha po agganciare duas partes de unu bestimentu (es. de su mucadore, de su cosso), a costúmenes Frasi su palu chin sos ferros de sa mina mi ant fatu s'ischina a unu cantzu Cognomi e Proverbi smb: Canzittu.
càncu , agt Definizione
calecunu: a su f. faghet càncua
Sinonimi e contrari
calchi,
concu 2
Frasi
a cancu piciochedhu dhi segu sa scova in conca, mancai siat fillu cosa tua! ◊ si callentat tanti po fai càncua cosa ◊ depit èssiri arrésciu in canc'unu logu
Traduzioni
Francese
quelque
Inglese
some
Spagnolo
algún
Italiano
qualche
Tedesco
einige.
cancúnu , prn, agt: carcunu,
concunu,
cuncunu Definizione
su tanti de unu, nau cun pagu seguresa
Sinonimi e contrari
cabancunu*
Frasi
no ndi boghist de muru in foras, no dhu iscípiat concunu, si at a crei chi est beru! ◊ as a bí ca a cuncunu dhi passat sa barra!
2.
candu donant cancuna cosa, issa est sempri sa prima
Traduzioni
Francese
quelqu'un
Inglese
someone
Spagnolo
alguno,
alguien
Italiano
qualcuno
Tedesco
jemand.
cancuràu cancaràdu
càncuru càncara
candèba , nf: candhela,
candèua,
cannela Definizione
cannedhu de chera cun su loghíngiu in mesu, ma fintzes una genia de istregighedhu cun su loghíngiu in s'ógiu, de allúere po fàere lughe, a framuledha pitica, o fintzes po devotzione a unu santu; in is costanas de su carru, is bratzos chi si fichint in su fundhu po fàere is gerdas; in is motores a iscópiu, elementu chi bogat s'ischintídhia po fàere iscopiare su gasu e giare s'ispinta a s'istantufu; síngia longa a fogu chi si faet a su bestiàmene; sa chima grussa chi bogant unas cantu erbas
Sinonimi e contrari
istiàrica,
luchera
/
candelita
Modi di dire
csn:
cossumíresi, ispitire che candhela (nadu de malàidu, de betzos) = mòrriri abbellu abbellu; sa candhela de s'ocru = sa pupia; candhelas de fogu = brusiore a s'istògomo; èssiri marriu in candela = romasu cadidu; candhela ’e sonnu = pagu pagu de sonnu; po dónnia màniga de candela = pro donzi bonu bisonzu…, si benit bisonzu…, a bortas chi…; sas candhelas = framighedhas de gasu chi s’inchendhet comente essit de sos tumbinos, in sos campusantos, itl. fuòchi fàtui; iscúdere, tirare calecuna cosa a cannela = a puntichelinu, a in artu in verticale
Frasi
si mancat sa lughe za tenimus carchi candhela a l'allúghere ◊ at allutu una candhela a Nostra Segnora ◊ biteimindi is candebedhas e cumantzaidhas a allui! ◊ tenzo una candhela a bator bicos
2.
sa domu mia est coment'e una candeba sentza de losíngiu, dhi ammancat su prus bellu: pobidhu miu! (A.Garau)◊ si est cossumendhe che candhela, cust'ómine
3.
istanote no mi at faladu una candhela de sonnu! ◊ in totu sa note no li fit falata cannela de sonnu
4.
no s'iscít mai: dèu, po dónnia màniga ’e candela, sonu su campanedhu, si podit benni calincunu infermieri ◊ po dogna màniga ’e candela, faimindi duas cópias de cussu paperi!
5.
a su motore li at cambiadu sas candhelas e como andhat prus menzus
6.
sa cibudha de coga o abridha bogat una candela
Cognomi e Proverbi
prb:
ni fémina e ni tela a luxi de candela ◊ a santu betzu no si allumat candhela
Etimo
ltn.
candela
Traduzioni
Francese
chandelle
Inglese
candle
Spagnolo
candela,
vela
Italiano
candéla
Tedesco
Kerze.
candebàriu , nm Sinonimi e contrari candelobbru, candheleri Frasi sa crésia tenit candebàrius e gruxis de prata Terminologia scientifica prdc.
candebéri , nm: candeleri Definizione
chie faet o bendhet candhelas; fintzes s'erba, cracuri, impreada po fàere fraca, fràmmula, po lughe
Sinonimi e contrari
candhelaju
2.
sa perdixi est crocoendi in mesu de su candeberi (D.Maccioni)
Terminologia scientifica
prf
Etimo
ctl.
candeler
Traduzioni
Francese
cirier
Inglese
candle-maker
Spagnolo
cerero
Italiano
ceraiuòlo
Tedesco
Kerzenzieher.
candeghinò , avb: chindeghinò,
chindichinò,
chindighinò,
cindechinò Definizione
candu est chi no, si no est (no fut) deasi: de àtera manera, de àteru betu, in àteras cunditziones
Sinonimi e contrari
andeghinò,
assinuncas,
calechinò,
cantichinono,
chiscussu,
cidacheste,
dassinuncas,
deghinò,
diacussu,
indeghinou,
sindighinuncas,
sinono
Frasi
candu fui piciocona est ca sa minigonna no dh'iant ancora imbentada, candeghinò mi dh'ia posta ◊ in su tempus benidori custa mata at a donai frutu: chindeghinò ndi dh'apu a fai segai ◊ dhi fut abarrau su fragu bellu de sa linna, chindighinò no iat a èssi pòtziu suportai su fragu malu de sa pixi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
autrement
Inglese
or
Spagnolo
si no,
en caso contrario,
de otra manera,
de otro modo
Italiano
altriménti,
diversaménte
Tedesco
sonst.