fúndhere , vrb: fúndiri Definizione prus che àteru, iscagiare is metallos cun su fogu / pps. fúndhidu Sinonimi e contrari scagiai Etimo ltn. fundere.
fundhería , nf Definizione istabbilimentu inue faent is metallos a iscagiadura.
fúndhidu , pps, agt Definizione
de fúndhere
Sinonimi e contrari
iscagiau
Traduzioni
Francese
fondu
Inglese
melted
Spagnolo
derretido
Italiano
fuso
Tedesco
geschmolzen,
gegossen.
fundhighédhu, fundixédhu , nm Definizione min. de fundhu.
fúndhigu , nm Definizione
is partes prus in fundhu de unu logu; genia de aposentu asuta de terra in is domos, tentu prus che àteru po magasinu
Sinonimi e contrari
fundhache,
fundhu
/
frundhagu
Frasi
sos fúndhigos de su mare sunt ue in fundhu meda e ue pagu
2.
sas carrelas de cussa tzitade mi pariant fúndhigos ue no b'intrat mai sole
Terminologia scientifica
slg, dmo
Traduzioni
Francese
profondeur,
abysses
Inglese
deepness,
abyss
Spagnolo
profundidad,
abismo
Italiano
profondità,
abisso
Tedesco
Tiefe,
Abgrund.
fundhòne , nm Definizione persona manna meda, prus che àteru grassa e de culu mannu Cognomi e Proverbi smb: Fundoni Terminologia scientifica zcrn.
fundhóriu , nm: fundóriu Definizione
arrégula, manera de fàere e de nàrrere chi tenet fundhamentu bonu, arrexone, sustàntzia, de aguantare / fémina, ómini de fundóriu = atuadu, cussentziosu, sàbiu
Sinonimi e contrari
atinu,
bundóriu,
consiéntzia,
santidu,
sentessu
Frasi
seus genti sentza de fundóriu, sentza de sentóriu e sentza de ciorbedhu ◊ s'Evangéliu de Mateu fut su prus imperau po istruiri siat is chi cumentzànt a si ponni in sa fidi e siat is prus mannus po tenni fundóriu in issa (M.Vargiu)◊ a sa currentina cumponenta cantus de ispàssiu e de sentidu a segundu de su fundóriu de chini cantàt e de chini ascurtàt ◊ bella fémina de fundóriu a lassai fai a unu pipiu totu su chi bolit!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
critère,
jugement
Inglese
rule,
foundation
Spagnolo
criterio
Italiano
critèrio,
fondaménto
Tedesco
Kriterium,
Grundsatz.
fundhorósu , vrb Definizione fruscu, forte, nau de bentu Sinonimi e contrari bruscu, càdriu, frúschinu, fuliosu | ctr. lenu Frasi no at istentadu a si pònnere unu bentu fundhorosu chi ndhe cheriat betare sas nues a terra (E.Pes).
fúndhu , nm: fundu,
funnu Definizione
sa parte de asuta de is cosas (in custu, nau de su civraxu, est su contràriu fintzes de faci), sa chi che arresurtat prus in bàsciu, sa chi aguantat s’arrestu (abbaidandho, fintzes sa parte e colore chi paret prus atesu e prus pagu distinta); su capitale chi s'impreat po calecunu trebballu; matas, erbas o cosas prantadas leadas a unas a unas / min. fundhighedhu, fundixedhu
Sinonimi e contrari
fundhache,
fúndhigu
/
irfundhu
/
àrbure,
capitale,
moa 1
Modi di dire
csn:
in f. = in sa parti prus asuta (infúndhuche = atesu); robba de f. = traste o bestimenta fine de pònnere suta, in dossu, mudantes; salude a f. e a frutu! = salude a babbu, a mama e a fizos!; f. de iscarpa, de ampulla, de cadrea, de carrada = sa parti de asuta; f. de pantalones = sa parti de is nàdias, sa chi arresurtat asuta candu unu est sétziu; f. de làtia, de erba, de arrosa, de bide, de figu = s'erba pigada cun totu is follas impari, matixedha, mata; pònnere dinari a f. = allogai o pònniri dinai po ccn. ispesa manna, prus che àteru po trabballus; bogamentu de su f. = su ndhe torrare o bogare su capitale chi si bi est postu, s’ispesa de comintzu in carchi faina o afàriu; chistione sentza f. = chentza fundhóriu, chentza sustàssia; avb. a fundhu = bene, atenta, fintzas a lòmpere a un'iscopu; èssiri totu f. a susu (nadu de logu) = èssere totu betadu apare, isorduladu, treulau; èssiri a fundu de pari = acurtzu s'unu a s'àteru, acanta de pari; fundu niedhu = aera annuada meda a carchi bandha
Frasi
che tumbulesit in sas iscalas fintzas a funnu ◊ cosa grae in s'abba che falat a fundhu ◊ candu su fundu de su forru est prontu si ghetat su pani ◊ sas iscarpas si cossumint in su fundhu ◊ in s'ampulla bi at unu fundhighedhu de binu ◊ su civraxu cotu bèni no est totu fundu e nudha faci e ni totu faci e nudha fundu ◊ s'abba in su putu ch'est tropu in fundhu ◊ fala prus a fundhu arendhe, no ares subra subra! ◊ parit ca sa funtana no portat ludu in su fundu e mancu ghetendidhi una perda s'intrullat
2.
fizos mios, bos lasso custu fundhu e donzi interessu meu ◊ li at torradu su fundhu cun sos interessos ◊ si est postu pastore ma petzi ndhe at torradu sos fundhos ◊ pro fàghere custu triballu cantu ponimus a fundhu? ◊ de Deus sunt sos fundhos e sos frutos! ◊ divide su badanzu ca su fundhu est su meu!
3.
si bit cancu fundu de camingioni asuba de is murus ◊ su sirmentu no batit frutu si no restat atacadu a su fundhu ◊ sos funnos isterrent peri sas àgheras bratzos virdes ◊ li aggradant sos libbros de anatomia, de bobbois e de fundhos ◊ fundhos de úlumu faghent umbra ◊ fato a issalada unu fundhu de latuca ◊ in domu tengu unu fundu de titiaca
4.
dàdeli una mirada a fundhu ca giughet chentu e una furriada! ◊ cherfendhe osservare a fundhu a fundhu sa cosa, mancat s'intelligéntzia ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou!
Etimo
ltn.
fundus
Traduzioni
Francese
fond
Inglese
bottom,
fund
Spagnolo
fondo
Italiano
fóndo,
céspo
Tedesco
Grund,
Boden,
Kapital,
Büschel.
fundhúcu , agt: fundu 1,
funducu Definizione
chi giughet su fundhu in bàsciu meda, chi portat costàgios artos (nau meda de istrégiu)
Sinonimi e contrari
burgutu,
fundhudu,
fungudu,
tofuncu,
trevucu
Frasi
in sos pògios fundhucos e pischinas, si no ischis nadare, no ti abburres!
Cognomi e Proverbi
prb:
mari fundu pisci pagu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo,
hondo
Italiano
profóndo
Tedesco
tief.
fundhúdu , agt: fundudu,
funnudu Definizione
chi ch'est in fundhu o chi calat a fundhu meda
Sinonimi e contrari
burgutu,
fundhucu,
fungudu,
trevucu
Frasi
custa mata portat arréxinis fundudas e friscas in terra cosa sua ◊ fiat unu fossu ladu e fundudu ◊ si ch'est betadu a modhe in su poju prus fundhudu: a iscatos de bi restare! ◊ ororu de sa Sardínnia su mari est prus fundudu aundi is màrginis funt artus, de arrocas (B.Erdas)
2.
ricamu pensamentus fundudus chei su mari…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo,
hondo
Italiano
profóndo
Tedesco
tief.
fundhugràssu , nm Definizione
erba de ranas o làndiri de terra, una genia de erba
Sinonimi e contrari
culurassu 1,
cunnugrassu,
sonnurassu
Terminologia scientifica
rba, Ranunculus ficaria
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ficaire
Inglese
pilewort
Spagnolo
celidonia menor
Italiano
favagèllo
Tedesco
Feigwurz,
Scharbockskraut.
fundhulúza , nf, nm: fundhurúgia,
fundhurúgiu,
fundhuruza,
fundurulla,
fundurullu,
funduruxu,
funnuruza Definizione
cosa o malesa chi pàusat in su fundhu, si ponet in su fundhu de un'istrégiu chi dhue at abba, binu, ógiu o àteru deasi
Sinonimi e contrari
farighedhu,
fundaina,
fundarilla,
fundhalíssia,
funguluza,
mucra,
mundurúglia,
murgurulla
Frasi
s'ozu cheret umpidu sentza morigare, sinono sa fundhuluza ndhe àsciat torra ◊ no at pasadu de bufare fintzas a candho no at bidu sa fundhuluza de s'ampulla! ◊ at bogau binu ma depiat èssere fundhurúgia, totu trullu ◊ nci at betau a terra sa farinalla e su fundurullu de sa tassa
2.
s'últimu facu de sole intébiat ancora sa fundhuruza de s'ànima
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lie
Inglese
sediment
Spagnolo
poso,
sedimento
Italiano
fondàccio
Tedesco
Bodensatz.
fundhuluzósu , agt Definizione
chi giughet o faet fundhurúgiu meda
Sinonimi e contrari
fundarillosu
/
ttrs. fundharitzosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plein de lie
Inglese
full of dregs
Spagnolo
borroso,
turbio
Italiano
feccióso
Tedesco
hefig.
fundhuràssu , nm Definizione
duas calidades de erba: a) erba de porcus, erba o latuca porchina, b) limba, língua e fintzes origa de cani
Sinonimi e contrari
limbuda 1,
lolloiosa
/
nughenughe 1
Terminologia scientifica
rba, Echium plantagineum, Cynoglossum creticum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
langue-de-bœuf,
cynoglosse
Inglese
dog's tongue
Spagnolo
viborera,
lengua de perro
Italiano
lìngua bovina,
cinoglòsso
Tedesco
eine Natterkopfsorte (Echium),
eine Hundszungesorte (Cynoglossum).
fundhurúgia, fundhurúgiu, fundhurúza fundhulúza
fúndiri fúndhere
fundoriàu , agt: afundoriau* Definizione nau de unu, chi giughet fundhóriu, cabu, capia; nau de cosa o chistione, chi tenet fundhóriu Sinonimi e contrari atinadu, cabosu, giudisciosu, sàbiu.
fundóriu fundhóriu
fúndu fúndhu