fúndhere , vrb: fúndiri Definitzione prus che àteru, iscagiare is metallos cun su fogu / pps. fúndhidu Sinònimos e contràrios scagiai Ètimu ltn. fundere.
fundhería , nf Definitzione istabbilimentu inue faent is metallos a iscagiadura.
fúndhidu , pps, agt Definitzione
de fúndhere
Sinònimos e contràrios
iscagiau
Tradutziones
Frantzesu
fondu
Ingresu
melted
Ispagnolu
derretido
Italianu
fuso
Tedescu
geschmolzen,
gegossen.
fundhighédhu, fundixédhu , nm Definitzione min. de fundhu.
fúndhigu , nm Definitzione
is partes prus in fundhu de unu logu; genia de aposentu asuta de terra in is domos, tentu prus che àteru po magasinu
Sinònimos e contràrios
fundhache,
fundhu
/
frundhagu
Frases
sos fúndhigos de su mare sunt ue in fundhu meda e ue pagu
2.
sas carrelas de cussa tzitade mi pariant fúndhigos ue no b'intrat mai sole
Terminologia iscientìfica
slg, dmo
Tradutziones
Frantzesu
profondeur,
abysses
Ingresu
deepness,
abyss
Ispagnolu
profundidad,
abismo
Italianu
profondità,
abisso
Tedescu
Tiefe,
Abgrund.
fundhòne , nm Definitzione persona manna meda, prus che àteru grassa e de culu mannu Sambenados e Provèrbios smb: Fundoni Terminologia iscientìfica zcrn.
fundhóriu , nm: fundóriu Definitzione
arrégula, manera de fàere e de nàrrere chi tenet fundhamentu bonu, arrexone, sustàntzia, de aguantare / fémina, ómini de fundóriu = atuadu, cussentziosu, sàbiu
Sinònimos e contràrios
atinu,
bundóriu,
consiéntzia,
santidu,
sentessu
Frases
seus genti sentza de fundóriu, sentza de sentóriu e sentza de ciorbedhu ◊ s'Evangéliu de Mateu fut su prus imperau po istruiri siat is chi cumentzànt a si ponni in sa fidi e siat is prus mannus po tenni fundóriu in issa (M.Vargiu)◊ a sa currentina cumponenta cantus de ispàssiu e de sentidu a segundu de su fundóriu de chini cantàt e de chini ascurtàt ◊ bella fémina de fundóriu a lassai fai a unu pipiu totu su chi bolit!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
critère,
jugement
Ingresu
rule,
foundation
Ispagnolu
criterio
Italianu
critèrio,
fondaménto
Tedescu
Kriterium,
Grundsatz.
fundhorósu , vrb Definitzione fruscu, forte, nau de bentu Sinònimos e contràrios bruscu, càdriu, frúschinu, fuliosu | ctr. lenu Frases no at istentadu a si pònnere unu bentu fundhorosu chi ndhe cheriat betare sas nues a terra (E.Pes).
fúndhu , nm: fundu,
funnu Definitzione
sa parte de asuta de is cosas (in custu, nau de su civraxu, est su contràriu fintzes de faci), sa chi che arresurtat prus in bàsciu, sa chi aguantat s’arrestu (abbaidandho, fintzes sa parte e colore chi paret prus atesu e prus pagu distinta); su capitale chi s'impreat po calecunu trebballu; matas, erbas o cosas prantadas leadas a unas a unas / min. fundhighedhu, fundixedhu
Sinònimos e contràrios
fundhache,
fúndhigu
/
irfundhu
/
àrbure,
capitale,
moa 1
Maneras de nàrrere
csn:
in f. = in sa parti prus asuta (infúndhuche = atesu); robba de f. = traste o bestimenta fine de pònnere suta, in dossu, mudantes; salude a f. e a frutu! = salude a babbu, a mama e a fizos!; f. de iscarpa, de ampulla, de cadrea, de carrada = sa parti de asuta; f. de pantalones = sa parti de is nàdias, sa chi arresurtat asuta candu unu est sétziu; f. de làtia, de erba, de arrosa, de bide, de figu = s'erba pigada cun totu is follas impari, matixedha, mata; pònnere dinari a f. = allogai o pònniri dinai po ccn. ispesa manna, prus che àteru po trabballus; bogamentu de su f. = su ndhe torrare o bogare su capitale chi si bi est postu, s’ispesa de comintzu in carchi faina o afàriu; chistione sentza f. = chentza fundhóriu, chentza sustàssia; avb. a fundhu = bene, atenta, fintzas a lòmpere a un'iscopu; èssiri totu f. a susu (nadu de logu) = èssere totu betadu apare, isorduladu, treulau; èssiri a fundu de pari = acurtzu s'unu a s'àteru, acanta de pari; fundu niedhu = aera annuada meda a carchi bandha
Frases
che tumbulesit in sas iscalas fintzas a funnu ◊ cosa grae in s'abba che falat a fundhu ◊ candu su fundu de su forru est prontu si ghetat su pani ◊ sas iscarpas si cossumint in su fundhu ◊ in s'ampulla bi at unu fundhighedhu de binu ◊ su civraxu cotu bèni no est totu fundu e nudha faci e ni totu faci e nudha fundu ◊ s'abba in su putu ch'est tropu in fundhu ◊ fala prus a fundhu arendhe, no ares subra subra! ◊ parit ca sa funtana no portat ludu in su fundu e mancu ghetendidhi una perda s'intrullat
2.
fizos mios, bos lasso custu fundhu e donzi interessu meu ◊ li at torradu su fundhu cun sos interessos ◊ si est postu pastore ma petzi ndhe at torradu sos fundhos ◊ pro fàghere custu triballu cantu ponimus a fundhu? ◊ de Deus sunt sos fundhos e sos frutos! ◊ divide su badanzu ca su fundhu est su meu!
3.
si bit cancu fundu de camingioni asuba de is murus ◊ su sirmentu no batit frutu si no restat atacadu a su fundhu ◊ sos funnos isterrent peri sas àgheras bratzos virdes ◊ li aggradant sos libbros de anatomia, de bobbois e de fundhos ◊ fundhos de úlumu faghent umbra ◊ fato a issalada unu fundhu de latuca ◊ in domu tengu unu fundu de titiaca
4.
dàdeli una mirada a fundhu ca giughet chentu e una furriada! ◊ cherfendhe osservare a fundhu a fundhu sa cosa, mancat s'intelligéntzia ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou!
Ètimu
ltn.
fundus
Tradutziones
Frantzesu
fond
Ingresu
bottom,
fund
Ispagnolu
fondo
Italianu
fóndo,
céspo
Tedescu
Grund,
Boden,
Kapital,
Büschel.
fundhúcu , agt: fundu 1,
funducu Definitzione
chi giughet su fundhu in bàsciu meda, chi portat costàgios artos (nau meda de istrégiu)
Sinònimos e contràrios
burgutu,
fundhudu,
fungudu,
tofuncu,
trevucu
Frases
in sos pògios fundhucos e pischinas, si no ischis nadare, no ti abburres!
Sambenados e Provèrbios
prb:
mari fundu pisci pagu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo,
hondo
Italianu
profóndo
Tedescu
tief.
fundhúdu , agt: fundudu,
funnudu Definitzione
chi ch'est in fundhu o chi calat a fundhu meda
Sinònimos e contràrios
burgutu,
fundhucu,
fungudu,
trevucu
Frases
custa mata portat arréxinis fundudas e friscas in terra cosa sua ◊ fiat unu fossu ladu e fundudu ◊ si ch'est betadu a modhe in su poju prus fundhudu: a iscatos de bi restare! ◊ ororu de sa Sardínnia su mari est prus fundudu aundi is màrginis funt artus, de arrocas (B.Erdas)
2.
ricamu pensamentus fundudus chei su mari…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo,
hondo
Italianu
profóndo
Tedescu
tief.
fundhugràssu , nm Definitzione
erba de ranas o làndiri de terra, una genia de erba
Sinònimos e contràrios
culurassu 1,
cunnugrassu,
sonnurassu
Terminologia iscientìfica
rba, Ranunculus ficaria
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ficaire
Ingresu
pilewort
Ispagnolu
celidonia menor
Italianu
favagèllo
Tedescu
Feigwurz,
Scharbockskraut.
fundhulúza , nf, nm: fundhurúgia,
fundhurúgiu,
fundhuruza,
fundurulla,
fundurullu,
funduruxu,
funnuruza Definitzione
cosa o malesa chi pàusat in su fundhu, si ponet in su fundhu de un'istrégiu chi dhue at abba, binu, ógiu o àteru deasi
Sinònimos e contràrios
farighedhu,
fundaina,
fundarilla,
fundhalíssia,
funguluza,
mucra,
mundurúglia,
murgurulla
Frases
s'ozu cheret umpidu sentza morigare, sinono sa fundhuluza ndhe àsciat torra ◊ no at pasadu de bufare fintzas a candho no at bidu sa fundhuluza de s'ampulla! ◊ at bogau binu ma depiat èssere fundhurúgia, totu trullu ◊ nci at betau a terra sa farinalla e su fundurullu de sa tassa
2.
s'últimu facu de sole intébiat ancora sa fundhuruza de s'ànima
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
lie
Ingresu
sediment
Ispagnolu
poso,
sedimento
Italianu
fondàccio
Tedescu
Bodensatz.
fundhuluzósu , agt Definitzione
chi giughet o faet fundhurúgiu meda
Sinònimos e contràrios
fundarillosu
/
ttrs. fundharitzosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plein de lie
Ingresu
full of dregs
Ispagnolu
borroso,
turbio
Italianu
feccióso
Tedescu
hefig.
fundhuràssu , nm Definitzione
duas calidades de erba: a) erba de porcus, erba o latuca porchina, b) limba, língua e fintzes origa de cani
Sinònimos e contràrios
limbuda 1,
lolloiosa
/
nughenughe 1
Terminologia iscientìfica
rba, Echium plantagineum, Cynoglossum creticum
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
langue-de-bœuf,
cynoglosse
Ingresu
dog's tongue
Ispagnolu
viborera,
lengua de perro
Italianu
lìngua bovina,
cinoglòsso
Tedescu
eine Natterkopfsorte (Echium),
eine Hundszungesorte (Cynoglossum).
fundhurúgia, fundhurúgiu, fundhurúza fundhulúza
fúndiri fúndhere
fundoriàu , agt: afundoriau* Definitzione nau de unu, chi giughet fundhóriu, cabu, capia; nau de cosa o chistione, chi tenet fundhóriu Sinònimos e contràrios atinadu, cabosu, giudisciosu, sàbiu.
fundóriu fundhóriu
fúndu fúndhu