furrédhu forrédhu
furrèra , nf Definizione sa forredha ue faet su fogu su ferreri po abbrigare su ferru Sinonimi e contrari forronali Frasi in su fraile bi fit sa pica, s'incúdine, sa fodhe, sa furrera Terminologia scientifica frr.
furrería , nf Definizione genia de ufíciu de is sordaos.
fúrria , nf Definizione
su furriare e fintzes sa fortza chi faet furriare sa cosa; cosa chi si faet po si pagare de un'ofesa, pratu torrau
Sinonimi e contrari
arrevesa,
istridu,
torra
/
fúria
Modi di dire
csn:
avb. a fúrria e borta = a su fúrria fúrria; de fúrria = impresse meda; torrai sa f. a unu = pratu torrau, pagàresi de un'ofesa, itl. rèndere pan per focaccia
2.
at torrau sa fúrria a su fradi po sa brulla chi dh'at fatu ◊ po torrai sa fúrria a su fillu de no dh'ai castiau a béciu, unu tziu morendi at lassau su bèni a un'atru ◊ tui no as torrau mai sa fúrria: sempri as perdonau!
3.
su grodhe ch'est essidu de fúrria currendhe che lèpere ◊ una bria ses a fúrria e borta!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
retour,
échange,
revanche
Inglese
revenge,
repayment
Spagnolo
devolución,
revancha,
desquite
Italiano
contraccàmbio,
rivalsa
Tedesco
Vergeltung.
furriabbéntu , nm Definizione genia de giogu, un'élica chi fúrriat lestra cun su bentu Terminologia scientifica ggs Etimo srd.
furriacòcuru , nm Sinonimi e contrari furrianughe, seganughe Terminologia scientifica ggs Etimo srd.
furriàda , nf: furriara,
furriata Definizione
su furriare; cambiamentu mannu de calecuna cosa, mescamente contras a unu chi cumandhat o chi est prus mannu; tróchia, girada chi faet unu camminu, un'istrada; su tempus chi durat una cosa; su torrare a su logu inue si faet abbitu, ue si bivet
Sinonimi e contrari
furriadolzu,
furriadura
/
cambiada,
issurriada
/
borta 1,
corruada,
cuidada,
dadaolta,
ghirada,
masciada,
mobinada,
torrada
/
durada
Modi di dire
csn:
sa f. de sa die, f. de sole = sa die a parte e sero, merí; f. de ballu = unu ziru de ballu; una f. de ogus, de bista, de manu = unu patrefíliu; donai una f. in tundu = furriàresi a su contràriu deunudotu; sa f. de su lentzoru = su tretu chi si pínnigat a subra de s'àtera cuguzura; sa f. de su poledhu = sa farta de chie no muntenet sa promissa o sa peràula; bogàreche una f. = fai un'arruga o un'istrada prus dereta
Frasi
no fit netzessàriu andhare pro sa furriada a cubile: sas crapas a cudh'ora ghirabant solas ◊ no mi fetzat totu custas furriadas, ca no est comenti narat fustei! ◊ at fatu sa furriada a su lentzoru
2.
seu ispantada de cussa piciochedha, sa furriada chi at fatu! (A.Garau)◊ fillu miu, ita bollit narri custa furriada in truncu?! ◊ mancu mali, su piciochedhu at donau una bona furriada ◊ mi dh'apu fatu una furriada… - Si no mi donat sa cosa bandu a caserma! - dhi apu nau
3.
fintzas in sa furriada intras a manca, tue: est perigulosu! ◊ istrada mala: totu furriadas!
4.
cussu síndhigu bi at fatu duas furriadas in s’amministratzione ◊ cust'úrtima furriada fit síndhigu Bodale ◊ sa bida est una furriada de manu ◊ unu bisu durat una furriada de ogus ◊ in una furriada de bista sa cumpanza mia si nch'est andhada pro un'atacu de puntore
5.
no ischio a it'ora torraiat, ca a sa furriada no l'apo mai agatadu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
virage,
tournant,
rébellion (fig.)
Inglese
turn,
rebellion
Spagnolo
viraje,
curva,
rebelión
Italiano
svòlta,
capovolgiménto,
inversióne,
curva,
tornante,
ribellióne
Tedesco
Wende,
Kurve,
Aufstand.
furriadòlza , nf: furriadòrgia,
furriadroxa Definizione
arrana de canna, genia de aina po sonare in chida santa; cosa apicada in is matas po fàere fuire is pigiones comente istat a su move move, furriandho
Sinonimi e contrari
forriarjola,
furrighedhu,
furriola,
sichirria,
straciarana,
tzacaredha,
tzirriajolu
/
furriedha,
ispantamata,
malmuntone,
mustagione,
uceomu
Frasi
fadeus duas dis de arroda, cun circulledhus, cannugas e furriadroxas, gara poética e cantu essit!
2.
seu che furriadroxa in logu de mata 'e figu, chi mancu su domigu si podit pausai! (D.Maccioni)◊ in bíngia dhue apo postu una furriadòrgia e is pigiones gei fuint ca paret chi dhue at unu tratore!
Terminologia scientifica
sjl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crécelle,
épouvantail
Inglese
tree-frog,
rattle,
scarecrow
Spagnolo
carraca,
espantajo
Italiano
raganèlla,
spauràcchio
Tedesco
Knarre,
Ratsche,
Rätsche,
Vogelscheuche.
furriadólzu , nm, agt: furriadórgiu,
furriadorju,
furriadorzu,
furriadroxu Definizione
tretu inue si fúrriat, a ue si faet fúrriu, logu (e aprigu, barracu, pinnetu, domo) a ue si torrat a crocare, a istare
Sinonimi e contrari
biradorzu,
furriada,
ghiradorju
/
barraca,
domo,
pinnetu
/
bidhichedha,
bidhiciolu,
madau,
trechinzu
Modi di dire
csn:
non lassare perdas in furriadórgiu = circai a perda furriada, forrogare e betare apare totu, chirchendhe; bentu furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada
Frasi
Tzitzu fit ómine chi connoschiat onzi segretu e furriadorzu ◊ custos sunt ammentos de unu tempus chena furriadorzu
2.
me in su Sulcis unu tempus is bidhas fiant furriadroxus ◊ aiant fatu unu bellu pículu de caminu a pè ca s'istrada no imbatiat finas a su furriadolzu ◊ die manna cun die visitant cuiles e furriadolzos ◊ sos furisteris fint remonzendhe sos trastos pro leare su caminu de su furriadorzu
Terminologia scientifica
pst, slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tournant,
point de repère,
point de retour
Inglese
turning-point,
land mark
Spagnolo
punto de vuelta,
de referencia
Italiano
punto di svòlta,
di riferiménto,
di ritórno
Tedesco
Wendepunkt,
Bezugspunkt.
furriadòrgia furriadòlza
furriadórgiu, furriadórju, furriadórzu furriadólzu
furriadròxa furriadòlza
furriadròxa 1 , nf Definizione its, una genia de pesada? Frasi gomai, candu est a cómudu dhi cantaus una furriadroxa, a su mortu, in su celu siat!
furriadróxu furriadólzu
furriàdu , pps, agt: furriatu,
furriau Definizione
de furriare; chi est postu a betu contràriu; nau de ccn. chi no est tanti giustu de conca
Sinonimi e contrari
bortuladu,
girau,
morigau
/
ilvariadu
Modi di dire
csn:
casu furriadu = casu friscu segadu a biculedhos, postu in su fogu e zutu a mórigu: si bi méschiat àteru (es. macarrones, símula e gai); circai a perda furriada = meda, totue; fàghere cosa a manu furriada = posta male, a betu chi no faghet a mòere sa manu bene cun seguresa; èssere furriadu de cherbedhu = ammachiau, irbariadu
2.
istracu ses a mesa manzanada e pretendhes sa die furriada cun su sole de cras già ispuntendhe! (P.Fae)◊ mighi ti andhat male a segare a manu furriada!
3.
muzere mia de s'assustu contat mesu furriada! (Limbudu)◊ ma it'est, furriada de cherbedhu, a fàghere custos machines?!◊ ma ite sezis, furriados de cherbedhu, chi fuliades sa sigareta alluta in logu de fenu sicu?
Traduzioni
Francese
tourné,
opposé,
symétrique
Inglese
turned,
exact opposite,
symmetric
Spagnolo
girado,
contrapuesto,
loco
Italiano
girato,
contrappósto,
simmètrico
Tedesco
gewendet,
gedreht,
gegenübergestellt,
symmetrisch.
furriadúra , nf Definizione su furriare / f. de annu = comente acabbat s'annu béciu e intrat s'annu nou, a primos de annu Sinonimi e contrari furriada, masciadura Etimo srd.
furriagàllu , nm Definizione fúrriu de su callu, de s’istògomo: orrúmbulu chi si faet cun totu sa carena ponendho su cúcuru in terra, faendho su corpus agiummai a lómboru, e giaendho un'ispinta cun is peis a che orrumbulare (si faet in sa tzantzainedha puru e duncas in artu de terra, aguantandhosi solu cun is manos) Sinonimi e contrari cardugúcuru, concurumbedhu, cucurinculu, cucuriscàrgiu, cucuruvichidu, trodhulone Frasi dhi apu donau unus cantus impipidus e boliast biri su sannori fendi su furriagallu!… Terminologia scientifica ggs Etimo srd.
furriàghe , nm Sinonimi e contrari arranedhas, forriarjola, furriola, sichirria, straciarana, tzacaredha Terminologia scientifica sjl.
furriài , vrb: furriare 1,
furriari,
vorriare Definizione
mòvere a giradura, girare a un'àtera bandha, de si pòdere o de fàere bíere a un’àtera parte, pònnere su de pitzu a fundhu, su de aintru a fora; betare o orrúere a terra de cosa chi istat coment'e prantada; torrare acoa, fàere torrare acoa una cosa andhandho, una cosa chi ferit; fàere fúrriu, torrare a unu matessi logu, torrare a ue s'istat; andhare contras a ccn., mescamente a chie cumandhat o contat de prus; cricare a ccn. po agiudu, pedire cun apédhiu a unu po calecunu praxere, benefíciu; imbitzare a calecuna cosa, betàresi a furare; cambiare
Sinonimi e contrari
boltare,
dòrchere,
ghindhare,
girai,
ifurriare,
irbortai,
sciurriai
/
acavacai,
boltulare,
tambulare
/
ghirare,
recoire
/
cambiai,
mudai
Modi di dire
csn:
furriare che dae balla = torrai acoa, fuiri, lassai a pèrdiri debressi ccn. cosa; furriare de palas = andaisindi; furriare su trugu a una pudha = tirai su tzugu, bociri; furriàresi che gremedha = ischirchinàresi che colora (de su dolore); furriàresi a carchi cosa = furai; furriare su sentidu = ammachiaisí, irbariare; furriàresi a ccn. = (po agiudu), circai agiudu, (po no pònniri menti) arrebbellai; furriai s'istògumu = fàghere a gana mala; furriare manu = (trabballendi) movirisí o trabballai girendi a su contràriu; furriai is fuedhus = istropiare sas peràulas, fàgherelis nàrrere su chi no narant; furriai a unu = cumbíncherelu a carchi cosa, fàghereli cambiare idea; furriai (de sa conca, a unu) = èssere a irbadhinamentu
Frasi
furriadiche sa cara no ti ferzat cosa a ogros! ◊ sa peta arrustindhe si depet furriare ◊ so fúrriendhe sas cartzitas a s'ala bona ◊ nci fúrriat sa faci a s'àtara parti ◊ sa domo est prena chi no bi at ube si furriare ◊ femu abarrau fúrria fúrria che una tratalia posta in fogu ◊ candho unu si furriàt sa camba no fut a andhare a su dotore
2.
chi nci fúrrias sa cascita nci arruit totu sa cosa a terra ◊ chi no papu mi nci fúrriu de su fàmini! ◊ si làssinas ti nche fúrriat s'isterju de su late
3.
iseto inoghe, inue giajos tuos furriesint Fenícios e Romanos! (S.Murgia Niola)◊ s'intzeradu fúrriat s'abba ◊ s'atarzu fúrriat fintzas sa balla ◊ cun sa màchina andho a unu tretu largu a furriare ◊ mancu custu frizidore ti fúrriat, a tie! ◊ fúrria sas berbeghes dae su laore ca faghent dannu!
4.
a su noti su pobidhu fúrriat a domu ◊ andàt a giogai cun is amigus e furriàt a tradu ◊ su piciochedhu òrfanu si furriàt in domu de sa sorri
5.
bidet su perígulu, ma no fúrriat: sighit a imbucare! ◊ za coitat furriendhe candho intendhet su prétziu!…◊ candho at intesu su prétziu at furriadu che dae balla!
6.
bollu chi mi perdonis ca mi seu furriada a tui ◊ su malu si fúrriat fintzas a su babbu e a sa mama ◊ sa genti no iscít a si furriai contras a chini tenit sa curpa de nosi fàiri emigrai
7.
si no mi azudas tue a chie mi fúrrio? ◊ domandaus sa miserigórdia de Deus e po èssiri iscurtaus nosi furriaus a Gesugristu
8.
ses istau sempre malu furriannodi a su bestiàmene domau!
9.
est aturada muda coment'e furriada a perda ◊ no mi apu a furriai mancu a dinai, nou! ◊ onzi consolu che lis est furriadu in prantu ◊ si no fúrriat bentu andhamus male ◊ si sunt brighendhe e mi paret chi che la fúrriant a corpos! ◊ custas peràulas che las furriamus in àteras limbas ◊ cussu est unu chi no si lassat furriai
Cognomi e Proverbi
prb:
su burricu si fúrriat a su majolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tourner,
retourner,
s'adresser,
se révolter
Inglese
to turn (over again),
to address,
to rebel,
to go back
Spagnolo
revolver,
volcar,
volver atrás,
dirigirse,
sublevarse
Italiano
voltare,
rivoltare,
ribaltare,
svoltare,
tornare indiètro,
rivòlgersi,
ribellarsi,
rivoltarsi,
insórgere
Tedesco
wenden,
zurückkehren,
sich wenden,
sich empören.
furriajòla forriarjòla