insulfaràre , vrb: intzurfuai, intzurfurai Definizione meighinare sa cosa (bide o àteru) cun su súrfaru Sinonimi e contrari alluchetare, sulfarare, zorfare Etimo srd. Traduzioni Francese soufrer Inglese to sulphur Spagnolo azufrar Italiano inzolfare, solforare Tedesco schwelfen.
insulína , nf Definizione s'ormone chi sa carrisàbida bogat e betat a su sàmbene e chi serbit a regulare su metabbolismu de is tzúcuros in totu sa carena: candho s'i. est paga benit su schirru.
insulíre , vrb Definizione cosire a sula / pps. insuliu.
insúliu , nm: insulu, issulu 1, issúrbiu, issuru, issurvu Definizione in is telàrgios, donniunu de is duos fusos ue s'imbodhigat s'ordiu (su de asegus, su prus atesu) e su tessíngiu fatu (su de ananti, acanta a chie cicit trebballandho) Sinonimi e contrari insúbbiu*, istrugu, istubba, oldiola, ónsulu, sdrúbiu, sólbiu Frasi como chi at s'insúliu pienu falat cotone in pètene e litos Terminologia scientifica ts Traduzioni Francese ensouple Inglese beam Spagnolo enjulio, enjullo Italiano sùbbio Tedesco Weberbaum.
insúliu 1 , nm: insullu Definizione cosa chi si faet o chi si narat po fàere mòvere bestiàmene o fintzes gente Sinonimi e contrari atórigu, aturigada, atzitzamentu, aunzu 1, impúncia, incíliu, insullamentu, intzídia Frasi un'insúliu, una sucada, e is mannalissas partiant! (G.P.Mura) Etimo srd. Traduzioni Francese incitation Inglese instigation Spagnolo incitación Italiano incitaménto Tedesco Aufhetzung.
insulladòri , agt, nm: intziliadore, intzuladori, intzulladori Definizione chi o chie istat ponendho avolotu, faendho naschire brigas e gherras Sinonimi e contrari atropegliadori, atzitzadori, derreri, intzidiante, intzuleri, intzurtaroi, provocheri, tzuntzulladore / piliseri, supuzadore, supuzeri, trebuleri | ctr. apachiadore Frasi de intzuladoris gei no ndi mancat po ponni avolotu! ◊ tui ses faulànciu e intzulladori de su malu fai! Etimo srd. Traduzioni Francese fomentateur Inglese fomenter Spagnolo instigador Italiano fomentatóre Tedesco Hetzer.
insullài inciulài
insullaméntu , nm: intzugliamentu Definizione su insullai, su pònnere a unu contra a s'àteru Sinonimi e contrari atórigu, aturigada, atzitzamentu, aunzu 1, impúncia, insúliu 1, intzídia, intzullu Frasi is arrocas ndi portant s'arretumbu de insullamentus, agiannitus, iscupetadas ◊ sa batàglia fiat un'atropégliu de ispadas e bandheras, intzullamentus e ameletzus ◊ po intzullamentu cosa sua tenemu is parentis totus contras a mimi Etimo srd. Traduzioni Francese instigation Inglese incitement Spagnolo el engrescar, instigación Italiano aizzaménto Tedesco Hetze.
insullíri , vrb Sinonimi e contrari assissai, aunzare, inciulai, intzidiare Etimo srd.
insúllu insúliu 1
insúlu insúliu
insúndhere , vrb: isciúndhere, isciúndiri, isciúnnere, issúndhere, issundi, issúnnere, sciundi Definizione pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu Sinonimi e contrari abbagnare, bagnai, ifúndhere*, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire, istrègere Frasi no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat! Traduzioni Francese baigner, tremper Inglese to wet Spagnolo bañar, mojar Italiano bagnare Tedesco naß machen, eintauchen.
insuoràe inciorài
insupàre , vrb Definizione fàere a supa; atripare a meda / i. sos ossos a unu = dàreli unu banzu azumai a puntu de li segare sos ossos Sinonimi e contrari assupare Etimo srd.
insuràdu , agt Definizione its, collidu carcu? Frasi su fumu andhat bolendhe o insuradu o ispaltu (A.D.Migheli).
insurcàre , vrb Definizione trantzire (s'abba) a unu surcu, a una cora Sinonimi e contrari cansai 1 Frasi in s’istiu andhaimus a note manna pro insurcare s’abba de su riu prima de l'iscansiare àteros ortulanos.
insurdabitzínnos , nf Definizione fenu o fògia de ispàdula (pruschetotu su frore), s'erba bona po fàere istojas Sinonimi e contrari buda, guda, ispadarzu, ispàdula, tuturatzu / issurda, issurdorija, surduricra / istògia Terminologia scientifica rba, Typha angustifolia, T. latifolia Etimo srd.
insurdài , vrb: insurdare, insurdari, intzurdai, issuldare, issurdare Definizione essire surdu, fàere pèrdere sa capacidade de intèndhere o fintzes aciapare pecu a origas Sinonimi e contrari insuldire Frasi su tremedheri de s’artiglieria insurdàt is origas ◊ non fut s’abba sa chi avio tímiu de prus, e nemmancu sos tronos chi m’issurdavant (M.Ladu)◊ su raju fit una luche ch'intzecaiat, sa trónita unu degógliu chi issurdaiat (M.Pira)◊ sa genti aferrat a Coitedha e dhu portat in panteus, a tzérrius de insurdai 2. iscuru, no bos at cumpréndhiu: ch'est totu issurdau! Etimo srd. Traduzioni Francese assourdir Inglese to deafen Spagnolo ensordecer Italiano assordare Tedesco taub machen.
insurdaméntu , nm Definizione su insurdare Etimo srd. Traduzioni Francese assourdissement Inglese deafening Spagnolo ensordecimiento Italiano assordaménto Tedesco Betäubung.
insurdàre, insurdàri insurdài