insulfaràre , vrb: intzurfuai,
intzurfurai Definizione
meighinare sa cosa (bide o àteru) cun su súrfaru
Sinonimi e contrari
alluchetare,
sulfarare,
zorfare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
soufrer
Inglese
to sulphur
Spagnolo
azufrar
Italiano
inzolfare,
solforare
Tedesco
schwelfen.
insulína , nf Definizione s'ormone chi sa carrisàbida bogat e betat a su sàmbene e chi serbit a regulare su metabbolismu de is tzúcuros in totu sa carena: candho s'i. est paga benit su schirru.
insulíre , vrb Definizione cosire a sula / pps. insuliu.
insúliu , nm: insulu,
issulu 1,
issúrbiu,
issuru,
issurvu Definizione
in is telàrgios, donniunu de is duos fusos ue s'imbodhigat s'ordiu (su de asegus, su prus atesu) e su tessíngiu fatu (su de ananti, acanta a chie cicit trebballandho)
Sinonimi e contrari
insúbbiu*,
istrugu,
istubba,
oldiola,
ónsulu,
sdrúbiu,
sólbiu
Frasi
como chi at s'insúliu pienu falat cotone in pètene e litos
Terminologia scientifica
ts
Traduzioni
Francese
ensouple
Inglese
beam
Spagnolo
enjulio,
enjullo
Italiano
sùbbio
Tedesco
Weberbaum.
insúliu 1 , nm: insullu Definizione
cosa chi si faet o chi si narat po fàere mòvere bestiàmene o fintzes gente
Sinonimi e contrari
atórigu,
aturigada,
atzitzamentu,
aunzu 1,
impúncia,
incíliu,
insullamentu,
intzídia
Frasi
un'insúliu, una sucada, e is mannalissas partiant! (G.P.Mura)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
incitation
Inglese
instigation
Spagnolo
incitación
Italiano
incitaménto
Tedesco
Aufhetzung.
insulladòri , agt, nm: intziliadore,
intzuladori,
intzulladori Definizione
chi o chie istat ponendho avolotu, faendho naschire brigas e gherras
Sinonimi e contrari
atropegliadori,
atzitzadori,
derreri,
intzidiante,
intzuleri,
intzurtaroi,
provocheri,
tzuntzulladore
/
piliseri,
supuzadore,
supuzeri,
trebuleri
| ctr.
apachiadore
Frasi
de intzuladoris gei no ndi mancat po ponni avolotu! ◊ tui ses faulànciu e intzulladori de su malu fai!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fomentateur
Inglese
fomenter
Spagnolo
instigador
Italiano
fomentatóre
Tedesco
Hetzer.
insullài inciulài
insullaméntu , nm: intzugliamentu Definizione
su insullai, su pònnere a unu contra a s'àteru
Sinonimi e contrari
atórigu,
aturigada,
atzitzamentu,
aunzu 1,
impúncia,
insúliu 1,
intzídia,
intzullu
Frasi
is arrocas ndi portant s'arretumbu de insullamentus, agiannitus, iscupetadas ◊ sa batàglia fiat un'atropégliu de ispadas e bandheras, intzullamentus e ameletzus ◊ po intzullamentu cosa sua tenemu is parentis totus contras a mimi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
instigation
Inglese
incitement
Spagnolo
el engrescar,
instigación
Italiano
aizzaménto
Tedesco
Hetze.
insullíri , vrb Sinonimi e contrari assissai, aunzare, inciulai, intzidiare Etimo srd.
insúllu insúliu 1
insúlu insúliu
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definizione
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Sinonimi e contrari
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Frasi
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Traduzioni
Francese
baigner,
tremper
Inglese
to wet
Spagnolo
bañar,
mojar
Italiano
bagnare
Tedesco
naß machen,
eintauchen.
insuoràe inciorài
insupàre , vrb Definizione fàere a supa; atripare a meda / i. sos ossos a unu = dàreli unu banzu azumai a puntu de li segare sos ossos Sinonimi e contrari assupare Etimo srd.
insuràdu , agt Definizione its, collidu carcu? Frasi su fumu andhat bolendhe o insuradu o ispaltu (A.D.Migheli).
insurcàre , vrb Definizione trantzire (s'abba) a unu surcu, a una cora Sinonimi e contrari cansai 1 Frasi in s’istiu andhaimus a note manna pro insurcare s’abba de su riu prima de l'iscansiare àteros ortulanos.
insurdabitzínnos , nf Definizione fenu o fògia de ispàdula (pruschetotu su frore), s'erba bona po fàere istojas Sinonimi e contrari buda, guda, ispadarzu, ispàdula, tuturatzu / issurda, issurdorija, surduricra / istògia Terminologia scientifica rba, Typha angustifolia, T. latifolia Etimo srd.
insurdài , vrb: insurdare,
insurdari,
intzurdai,
issuldare,
issurdare Definizione
essire surdu, fàere pèrdere sa capacidade de intèndhere o fintzes aciapare pecu a origas
Sinonimi e contrari
insuldire
Frasi
su tremedheri de s’artiglieria insurdàt is origas ◊ non fut s’abba sa chi avio tímiu de prus, e nemmancu sos tronos chi m’issurdavant (M.Ladu)◊ su raju fit una luche ch'intzecaiat, sa trónita unu degógliu chi issurdaiat (M.Pira)◊ sa genti aferrat a Coitedha e dhu portat in panteus, a tzérrius de insurdai
2.
iscuru, no bos at cumpréndhiu: ch'est totu issurdau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assourdir
Inglese
to deafen
Spagnolo
ensordecer
Italiano
assordare
Tedesco
taub machen.
insurdaméntu , nm Definizione
su insurdare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assourdissement
Inglese
deafening
Spagnolo
ensordecimiento
Italiano
assordaménto
Tedesco
Betäubung.
insurdàre, insurdàri insurdài