A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

insulfaràre , vrb: intzurfuai, intzurfurai Definitzione meighinare sa cosa (bide o àteru) cun su súrfaru Sinònimos e contràrios alluchetare, sulfarare, zorfare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soufrer Ingresu to sulphur Ispagnolu azufrar Italianu inzolfare, solforare Tedescu schwelfen.

insulína , nf Definitzione s'ormone chi sa carrisàbida bogat e betat a su sàmbene e chi serbit a regulare su metabbolismu de is tzúcuros in totu sa carena: candho s'i. est paga benit su schirru.

insulíre , vrb Definitzione cosire a sula / pps. insuliu.

insúliu , nm: insulu, issulu 1, issúrbiu, issuru, issurvu Definitzione in is telàrgios, donniunu de is duos fusos ue s'imbodhigat s'ordiu (su de asegus, su prus atesu) e su tessíngiu fatu (su de ananti, acanta a chie cicit trebballandho) Sinònimos e contràrios insúbbiu*, istrugu, istubba, oldiola, ónsulu, sdrúbiu, sólbiu Frases como chi at s'insúliu pienu falat cotone in pètene e litos Terminologia iscientìfica ts Tradutziones Frantzesu ensouple Ingresu beam Ispagnolu enjulio, enjullo Italianu sùbbio Tedescu Weberbaum.

insúliu 1 , nm: insullu Definitzione cosa chi si faet o chi si narat po fàere mòvere bestiàmene o fintzes gente Sinònimos e contràrios atórigu, aturigada, atzitzamentu, aunzu 1, impúncia, incíliu, insullamentu, intzídia Frases un'insúliu, una sucada, e is mannalissas partiant! (G.P.Mura) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu incitation Ingresu instigation Ispagnolu incitación Italianu incitaménto Tedescu Aufhetzung.

insulladòri , agt, nm: intziliadore, intzuladori, intzulladori Definitzione chi o chie istat ponendho avolotu, faendho naschire brigas e gherras Sinònimos e contràrios atropegliadori, atzitzadori, derreri, intzidiante, intzuleri, intzurtaroi, provocheri, tzuntzulladore / piliseri, supuzadore, supuzeri, trebuleri | ctr. apachiadore Frases de intzuladoris gei no ndi mancat po ponni avolotu! ◊ tui ses faulànciu e intzulladori de su malu fai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fomentateur Ingresu fomenter Ispagnolu instigador Italianu fomentatóre Tedescu Hetzer.

insullài inciulài

insullaméntu , nm: intzugliamentu Definitzione su insullai, su pònnere a unu contra a s'àteru Sinònimos e contràrios atórigu, aturigada, atzitzamentu, aunzu 1, impúncia, insúliu 1, intzídia, intzullu Frases is arrocas ndi portant s'arretumbu de insullamentus, agiannitus, iscupetadas ◊ sa batàglia fiat un'atropégliu de ispadas e bandheras, intzullamentus e ameletzus ◊ po intzullamentu cosa sua tenemu is parentis totus contras a mimi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu instigation Ingresu incitement Ispagnolu el engrescar, instigación Italianu aizzaménto Tedescu Hetze.

insullíri , vrb Sinònimos e contràrios assissai, aunzare, inciulai, intzidiare Ètimu srd.

insúllu insúliu 1

insúlu insúliu

insúndhere , vrb: isciúndhere, isciúndiri, isciúnnere, issúndhere, issundi, issúnnere, sciundi Definitzione pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu Sinònimos e contràrios abbagnare, bagnai, ifúndhere*, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire, istrègere Frases no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat! Tradutziones Frantzesu baigner, tremper Ingresu to wet Ispagnolu bañar, mojar Italianu bagnare Tedescu naß machen, eintauchen.

insuoràe inciorài

insupàre , vrb Definitzione fàere a supa; atripare a meda / i. sos ossos a unu = dàreli unu banzu azumai a puntu de li segare sos ossos Sinònimos e contràrios assupare Ètimu srd.

insuràdu , agt Definitzione its, collidu carcu? Frases su fumu andhat bolendhe o insuradu o ispaltu (A.D.Migheli).

insurcàre , vrb Definitzione trantzire (s'abba) a unu surcu, a una cora Sinònimos e contràrios cansai 1 Frases in s’istiu andhaimus a note manna pro insurcare s’abba de su riu prima de l'iscansiare àteros ortulanos.

insurdabitzínnos , nf Definitzione fenu o fògia de ispàdula (pruschetotu su frore), s'erba bona po fàere istojas Sinònimos e contràrios buda, guda, ispadarzu, ispàdula, tuturatzu / issurda, issurdorija, surduricra / istògia Terminologia iscientìfica rba, Typha angustifolia, T. latifolia Ètimu srd.

insurdài , vrb: insurdare, insurdari, intzurdai, issuldare, issurdare Definitzione essire surdu, fàere pèrdere sa capacidade de intèndhere o fintzes aciapare pecu a origas Sinònimos e contràrios insuldire Frases su tremedheri de s’artiglieria insurdàt is origas ◊ non fut s’abba sa chi avio tímiu de prus, e nemmancu sos tronos chi m’issurdavant (M.Ladu)◊ su raju fit una luche ch'intzecaiat, sa trónita unu degógliu chi issurdaiat (M.Pira)◊ sa genti aferrat a Coitedha e dhu portat in panteus, a tzérrius de insurdai 2. iscuru, no bos at cumpréndhiu: ch'est totu issurdau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assourdir Ingresu to deafen Ispagnolu ensordecer Italianu assordare Tedescu taub machen.

insurdaméntu , nm Definitzione su insurdare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assourdissement Ingresu deafening Ispagnolu ensordecimiento Italianu assordaménto Tedescu Betäubung.

insurdàre, insurdàri insurdài