abbacràsta , nf: abbagrasta, acuagrasta Definizione s'abba chi portat s'olia e chi, candho est mólia, si ndhe iscèberat e si fúliat po chistire s'ógiu límpiu; s'abba de su giodhu, sa chi s’iscèberat faendho su butiru; nau in cobertantza, cosa de pagu valore, machine Frasi pro chirriare bene s'ozu dae s'abbagrasta a sos isportinos lis cheret betadu abba budhindhe 2. tue in conca bi giughes abbagrasta, bellu meu! Etimo srd. Traduzioni Francese eau restante du procéde de préparation des olives Inglese water remnants of olives processing Spagnolo oleaza Italiano àcqua residuata dalla lavorazióne delle olive Tedesco nach der Bearbeitung von Oliven oder Milchprodukten entstandene Flüssigkeit.

abbandhàre , vrb: abbandhiare Definizione pònnere o lassare abbandha, a una parte (fintzes po chistire) Sinonimi e contrari apaltare, assolae, chirrare | ctr. abbamare, amedhare, aunire Frasi pro èssere segura cussa cosa cheret abbandhada ◊ daghi sas fozas de su fiore si abbandhant, in tzertas àrbures, abbarrat su frutu ◊ oriolos mannos ant ghiadu sa zente marranera e pro cussu, pesso, sunt tucados abbandhendhe sa preítia chena pore de arguais ◊ abbandhatiche! Etimo srd. Traduzioni Francese mettre de coté, s'écarter Inglese to withdraw to put aside Spagnolo apartar, poner aparte Italiano métter da una parte, appartarsi, estraniarsi Tedesco zur Seite legen, sich zurückziehen.

abbaunzaméntu , nm Definizione su abbaunzare, su imbrutare, ammarciare pruschetotu s'onore Sinonimi e contrari intrullamentu Etimo srd. Traduzioni Francese action de troubler Inglese turbidity Spagnolo enturbiamiento Italiano intorbidiménto, imbrattaménto Tedesco Trübung, Beschmutzung.

abbentàda , nf Definizione bentu chi portat fragu pudésciu, fragu meda chi si pigat agiummai coment’e chi siat una nue de bentu; idea, pentzada chi benit a conca; su abbentare, asciutare Sinonimi e contrari abbentu, abburata, afrusada, arrancu, arrasta, fiacu 1, pudescioi / meleda, seledu Frasi comente colas acurtzu leas s'abbentada de su fragu chi lassat andhare ◊ at bénnidu un'abbentada de pudidore chi no si bi podiat parare! ◊ comente ant picau s'abbentada de su pudiore ant bochinau ispaporicaos 2. li at bénnidu un'abbentada a conca!… 3. a custa robba li cheret dadu un'abbentada, ca est ifusta Etimo srd. Traduzioni Francese coup de vent, fig. vague Inglese gust of wind, stench Spagnolo vaharada, ventada Italiano zaffata, ventata Tedesco übelriechende Dunstwolke, Windstoß.

abbétia , nf, nm: abbétiu, bétia Definizione su istare abbetiandho, repicandho, sighindho a nàrrere una cosa mancari s'àteru niat chi nono o un'àtera cosa; su naturale de s'abbetiosu Sinonimi e contrari aputa, arraghèscia, arrepedhu, bicàcara, condierra, contumàcia, ghirta, profídia, reota, repitida, rochella, tostorrímine, tricata / abbogu / certu Frasi fiat nàscia un'abbétia tra issus po sciri chini fut su prus importanti ◊ sciat arrespundi a is abbétias de is Giudeus ◊ Pàulu iat fatu nasci un'abbétia manna tra is Fariseus e is Sadduceus (Atus)◊ totus, a s'abbétiu, allutànt is origas ◊ no fiat cumbintu de su chi dhi at nau e at sighiu s'abbétiu 2. sa libbertadi permitit a Pinóchiu de fai is contus cun is isbàglius, cun sa disubbidiéntzia, cun s'abbétia ◊ iat pigau s'abbétiu de narri ca fiat de aici Etimo srd. Traduzioni Francese obstination, prise de bec Inglese obstinacy, squabble Spagnolo testarudez, terquedad Italiano caparbietà, ostinazióne, battibécco Tedesco Starrköpfigkeit, Wortstreit.

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definizione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinonimi e contrari abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frasi cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Etimo srd. Traduzioni Francese en connaissance de cause Inglese after due consideration, deliberately Spagnolo con conocimiento de causa Italiano a ragion veduta, deliberataménte Tedesco nach reiflicher Überlegung.

abbilgonzàre , vrb: abbirgonzare Definizione giare una briga a unu faendhodhu a bregúngia, pigare a befa, fàere a bregúngia /(nadu de ómine) abbirgonzare una fémina = ofèndhere in s'onore, aprofitaresindhe Sinonimi e contrari abbàtere, abbatire, abbefiare, abbirgonzire, afachilare, atzantarare, ibregungire, ilvilgonzare, rividire Frasi pro los iscadhare aiat pessatu de los abbirgontzare dainnantis de totucantos ◊ deo so ómine de campagna e sas féminas bidharesas mi che abbirgonzant, ca narant chi mi leant su fiagu de s'areste! (A.Canalis) Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir de honte Inglese to shame Spagnolo avergonzar, abochornar Italiano svergognare Tedesco beschämen.

abbizàghe , agt Definizione chi istat abbillu, chi si acatat de totu Sinonimi e contrari abbizósicu, abixanti Frasi fit un'ómine abbizaghe e inzeniosu chi podiat agghejare e disatinare ispantamundhos e carravàulas, bentureris e malintragnados (T.Pinna) Etimo srd. Traduzioni Francese qui s'aperçoit de toute chose Inglese weary person ?? Spagnolo perspicaz Italiano che si accorge facilménte di tutto Tedesco umsichtig.

abbuciconài , vrb: buciconare Definizione pigare a bucicones, a cropos de púngiu Sinonimi e contrari acatzotai, apugnigosai, apuinare, apunzare, burtzigare Frasi si funt abbuciconaus paribari Etimo srd. Traduzioni Francese donner des coups de poing Inglese to punch Spagnolo pegar una piña Italiano cazzottare Tedesco mit Fäusten schlagen, boxen.

abbultzonàdu , pps, agt Definizione de abbultzonare; chi est totu abbugnau Sinonimi e contrari acrocongiolau, becosu, bumburonau Traduzioni Francese plein de bosses Inglese bumpy Spagnolo lleno de chichones Italiano bernoccoluto Tedesco voller Beulen.

aberènza , nf Definizione genia de erruca (e calagasu) chi si papat sa chera de s'abe in is casidhos Sinonimi e contrari arrenze, ramedha, tanzolu Terminologia scientifica crp, galleria mellonella Etimo srd. Traduzioni Francese fausse teigne de la cire Inglese greater wax moth Spagnolo tiña, polilla de la cera Italiano tignòla dell'àrnia, càmola del miele Tedesco große Wachsmotte

acaída , nf Definizione sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho Sinonimi e contrari cagliada, cedada, citida Etimo srd. Traduzioni Francese action de taire Inglese action of being silent Spagnolo callada Italiano atto di tacére Tedesco Schweigen.

acànta, acànte , avb, prep: acantu, acranta Definizione a pagu tretu de unu logu, de unu puntu Sinonimi e contrari acultu, afaca, afúndhiu, aproba, issoru, oràines / apunta / acantu 3, inue | ctr. aillargu, atesu Modi di dire csn: acanta mia, tua, sua, e gai = acurtzu a mie, a tie, a isse; sa domu acanta = sa domo (chi est) acurtzu; gei bolit acanta a… = mancu a paragone a…, est meda menzus de… Frasi is bidhas de acanta ◊ fiat acostendimindi acanta coment'e unu serpenti tentadori ◊ deo e tue, solos, in serenu e rassignadu andhare, acantu acantu ambos passamus (F.Sechi)◊ disigiosu ndi seu de ti portai acanta! 2. baidindi de acanta mia! ◊ sos pastores, candho torrant, ponent sa pinneta acanta tua ◊ mi pòngiu innòi, acanta tua ◊ su pitzinnu curriat a innantis e a segus e poi torraiat acanta de su babbu ◊ deo sola acantu a tie bénnida so che ladra ◊ sas violetas no parent galanas postas acantu de una rosa amena (Cubeddu)◊ portau a tui acanta mia ◊ beni a s’agiudai, acosta acanta nostra! 3. dh'eis a biri in su logu acanta no iat a depi mai intrai ◊ cussu est unu chi messat acanta no at seminau 4. cussa picioca at a èssi acranta de cumpriri cun s'istúdiu?! ◊ seo acanta acanta a pèrdere sa passéntzia ◊ est acantu acantu a bènnere ◊ fis acantu a essire unu zigante! 5. su binu miu mancu acanta dhu bolit a su tuu! Etimo itl. Traduzioni Francese près de Inglese near Spagnolo cerca Italiano vicino, accanto Tedesco nahe (Adj., Adv., Präp.), in der Nähe.

aciàchidu , nm Definizione css. cosa chi curpit sa salude, dannu, istrobbu mannu Sinonimi e contrari mantza, màrcia, taca 3 Etimo spn. achaque Traduzioni Francese ennui de santé Inglese ailment Spagnolo achaque Italiano acciacco Tedesco Gebrechen.

aciapagàni , nm: atzapacanes Definizione aciapa canis, aina po cassare is canes chi no tenent mere, bagamundhos Terminologia scientifica ans Etimo itl. acchiappacani Traduzioni Francese employé de la fourrière Inglese dogcatcher Spagnolo perrero, lacero Italiano accalappiacani Tedesco Hundefänger.

acínnidu , nm: acinnu, atzinnu Definizione genia de móvia chi si faet mescamente cun s'ogu o cun sa manu, sa conca, coment’e bolendho nàrrere o inditare calecuna cosa; acinnu est fintzes sa lampada de is lampos atesu chentza chi s'intendhat su tronu Sinonimi e contrari acinnira, ammiada, chinnida, cinnu / lampada Frasi no mi fetas atzinnos ca no isco a tzinnare ◊ dhi fait acínnidu cun su didu a su sartitzu apicau Etimo srd. Traduzioni Francese signe, cligner de l'oeil Inglese nod, wink Spagnolo ademán, seña Italiano cénno, accénno Tedesco Zeichen, Wink.

aciotàda , nf: aciotara, atzotada Definizione cropu de aciota Sinonimi e contrari corriada, illatigada, iscorriada, nerbiada / cdh. aciutatura Frasi is dis fiant passadas cun lentesa infinia, tochendi is oras e is minutus coment'e aciotadas ◊ candho nos intendhiat alleghendhe in sardu, su mastru nos daiat tres atzotadas Etimo srd. Traduzioni Francese coup de fouet Inglese lash Spagnolo azote, latigazo Italiano frustata Tedesco Peitschenhieb.

acíva , nf: atziva Definizione totu is trastos de una cojuada noa Sinonimi e contrari asciugàriu, pannamenta Frasi còmpora cantu cheres note e die: arrecadas, collanas e acivas Etimo srd. Traduzioni Francese trousseau de jeune fille Inglese trousseau Spagnolo ajuar, equipo Italiano corrèdo da spòsa Tedesco Aussteuer.

acocoàdu , pps, agt: acocoau Definizione de acocoare; chi est pitichedhu de carena, chi paret unu cocoi, unu tzintzigorru, fintzes chi est allorigau che cocoi Sinonimi e contrari bàsciu 1, minoredhu, pitiarredhedhu 2. colorus acocoaus gosant tébidu soli Terminologia scientifica zcrn Traduzioni Francese petit de taille Inglese little Spagnolo bajo, pequeño Italiano piccolino Tedesco klein.

acoítu , avb: acuitu Definizione a coitu, coitandho, de inoghe a pagu tempus, a pag'ora, ma fintzes chitzo Sinonimi e contrari allestru, debresse, impresse, luego Frasi dae inoghe deo mi ne anno acoitu ◊ cussa cosa si púrdiat acuitu ◊ sa pipia pesat acoitu cummente a sempre 2. issu crocat e pesat puru acuitu Etimo srd. Traduzioni Francese tout de suite Inglese at once Spagnolo enseguida Italiano sùbito Tedesco sofort.

«« Cerca di nuovo