A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

gèna , nf Definitzione s'istrobbu chi unu sentit po ccn. cosa chi no bolet o chi no dhi praghet / sentza de gena = itl. sènza preàmboli Sinònimos e contràrios ammóniu, innaentu, lassamistai / ifadu, nischitzu, pibinca Tradutziones Frantzesu ennui Ingresu nuisance Ispagnolu aburrimiento, fastidio Italianu nòia, fastìdio Tedescu Überdruß.

gèna 1 , nf: cena* Definitzione su papare de su sero Frases cheriat giare a gena unu pratu de minestrone a su pobidhu.

genài , vrb: agenare*, genare Definitzione giare ifadu, fàere istrobbu Sinònimos e contràrios annischissai, ifadare, ifastizire, infestare, innaentare, pibincai, strobbai Frases andhant a passu lestru: no dhus genant is botinus, tanti funt iscrutzus! Tradutziones Frantzesu agacer Ingresu to molest Ispagnolu molestar Italianu molestare Tedescu belästigen.

genàrba , nf: canàbara* Definitzione sa de chimbe dies de sa chida.

genàre genài

genàre 1 , vrb: cenai* Definitzione papare sa chena Frases mi seo bene genau ◊ nosi seus genaos e abbaos.

gène , nm Definitzione donniuna de is partes de su DNA chi formant su patrimóniu ereditàriu e detérminant dónnia mínimu piessignu chi distinghet un’organísimu.

genealogía , nf Definitzione s'istória de un'aréntzia, su contu de totu is parentes cun númene e sambenau comente benint in órdine, unu aifatu de s'àteru de babbu a fígiu.

generaciòne , nf: generascione, generatzione, generatzioni, zenerassione Definitzione sa gente leada a pasias a cunforma a comente naschet: totu is babbos e mamas, totu is fígios, totu is nebodes e deasi sighendho; a bortas dhu narant fintzes in su sensu de aréntzia Frases sa limba faghet ischire de una generascione a s'àtera totu su chi at signaladu sa zente de unu logu ◊ passit sa scomunioni de is babbais e is mammais de generatzioni in generatzioni!

generàle, generàli , agt, nm: zenerale Definitzione chi pertocat a totus, totu sa cosa, totu; militare chi cumandhat totugantu unu corpus Tradutziones Frantzesu général Ingresu general Ispagnolu general Italianu generale Tedescu allgemein, General.

generalidàdes , nf Definitzione totu is datos prus generales chi distinghent s'identidade de una persona: númene e sambenau, logu e data de nàschia, domicíliu, piessignos de sa bisura.

generalizài, generalizàre , vrb: zeneralizare Definitzione atribbuire a totu sa cosa, a totugantos, a totu is bortas su chi si annotat in calecuna cosa o in ccn. o calecuna borta (o in pagos e pagas bortas).

generasciòne, generatziòne, generatziòni generaciòne

generósu , agt Definitzione nau de ccn., chi est de bonugoro, giaet de bonugoro, chi giaet meda Sinònimos e contràrios dadivosu, manilalgu Ètimu itl. generoso.

géneru , nm: génneru, génniru, génnuru, génuru, ghéneru, ghénneru, zénneru Definitzione fidantzau o pobidhu de sa fígia Sinònimos e contràrios bénneru / ttrs. gènnaru Frases fiant issu, sa mulleri, sa filla, su génniru e is amigus ◊ gei dhu tenis istimau a génneru tuu: ndi at a tenni, de prexu, filla tua chi t'intendit!…◊ po su prexeri fatu e sa promissa sua dhu fait a génuru suu ◊ ghènneros meos funt totus abbillos Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. generu(m) Tradutziones Frantzesu gendre, beau-fils Ingresu son in law Ispagnolu yerno Italianu gènero Tedescu Schwiegersohn.

géneru 1 , nm Definitzione genia, iscrípia, arratza, totu is cosas de una matessi genia / su g. umanu = sa gente de totu su mundhu e de totu is tempos Sinònimos e contràrios genia.

génesi , nf Definitzione foedhu grecu po nàrrere su naschire (comente, candho, a cales cunditziones) de ccn. cosa o chistione; sa Génesi, su primu libbru (de is primos chimbe) de sa Bíbbia, ue si contat sa creatzione Sinònimos e contràrios cumentzu, inghitzu, nàschida, naschimentu.

genía , nf: ginia, inzia, zenia Definitzione totu su chi distinghet una cosa o una categoria de cosas de dónni’àtera / ginias = calidade de binu biancu fatu de uas diferentes Sinònimos e contràrios arràcia, creze 1, iscera, iscrípia, paru, vúglia / manera Frases seus totus de una própiu genia ◊ èguas!… dèu no mi coju cun fémminas de cussa genia! ◊ sa limma faet diferentes pópulos e natziones e faet in modu chi areos, genias, aréntzias si potzant connòschere e adatare (P.La Croce) 2. funt follas piticas e mannas, fatas a dogna genia Ètimu itl. genia Tradutziones Frantzesu genre, sorte Ingresu kind Ispagnolu género Italianu gènere Tedescu Art, Weise.

geniàle , agt: giniali Definitzione chi est de ingéniu meda o fatu cun ingéniu meda Sinònimos e contràrios istravanau.

geniàre , vrb: zeniare Definitzione pràghere, andhare a géniu Sinònimos e contràrios ingeniai Frases mi aprontas unu màndhicu chi mi géniat ◊ si ti géniat cussu, a donzi modu averti e cunsidera!◊ custu mi est geniadu e depo amare dies cantu in su mundhu apo a durare (M.Z.Finedda)◊ so vénnidu a dainnantis tuo e tue mi as geniadu.