A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ispeltàre , vrb: ispertare, ispretai, ispretare, spertai Definitzione ischidare, mòvere o atzitzare s'atentzione, batire sa gana, s'apititu, fàere spertu, atentu, cabosu; pigare in cunsideru una chistione, cunsiderare po cumprèndhere e nàrrere ite o comente est, nàrrere sa cosa, ispiegare; petenare pilos iscrabionaos / ispertare paràula = bogare faedhu Sinònimos e contràrios abbibare, dispertare*, insissiligai, intzidiare, ischidare, ispipigliare / isparpedhare, spetedhai Frases su binu chi bufamus nos ispeltat su sentidu ◊ pighit una pruga, chi dhi podit ispretai s'apititu! 2. beniat una sennora chi si fachiat ispertare dae ajaja: a mimme mi nche bocabant fora pro no intèndhere su chi nabant ◊ e bois, limbas, ispertate! ◊ isse faedhat bene ispretendhe chistionos in italianu ◊ custa cosa no est ispertata vene ◊ sas oricras separaiant sos sonos s'unu dae s'àteru e sa limba chircaiat de los ispertare (M.Pira) 3. chin sas féminas no resessiat a ispertare paràula ◊ si fachet ajuare chene ispertare paràula, solu a tzinnos ◊"Bobbore! Bobbore!" repitiat tra issa chena resessire a ispretare faedhu (G.B.Fressura) Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu attirer, exciter, interpréter Ingresu to wake up, to prod, to interpret Ispagnolu despertar, interpretar Italianu destare, stuzzicare, interpretare Tedescu erwecken, auslegen.

ispeltitúdine , nf Definitzione su èssere ispeltos, su àere ispertesa, abbiléntzia Sinònimos e contràrios abbiléncia, abbilesa, capacidade | ctr. atzegúmini, managhéncia.

ispéltu , agt: espertu, ispertu Definitzione nau de ccn., chi connoschet bene una cosa, una chistione, chi dha tenet a pràtiga; su tènnere spertesa, abbilesa Sinònimos e contràrios connoschidore, pràticu / abbistu, speltu | ctr. isente / ballalloe, innóchidu, managu Tradutziones Frantzesu expert Ingresu expert Ispagnolu experto Italianu espèrto Tedescu erfahren.

ispeltzificàre , vrb Definitzione distínghere e inditare cun precisione Sinònimos e contràrios dilindare, pertzisare Tradutziones Frantzesu spécifier Ingresu to specify Ispagnolu especificar Italianu specificare Tedescu genau angeben.

ispeltzulàre ispelciulàre

ispelúnca , nf Definitzione gruta, pèlcia, buidu in is orrocas Sinònimos e contràrios aruta, garghile, gruta, péntuma Frases de chi teniant una sorga in domo, candho fut bècia meda che dha poniant in d-un'ispelunca ◊ in cussas orrocas dhue at ispeluncas Ètimu ltn. spelunca.

ispelzulènte , agt, nm Definitzione chi o chie ofendhet candho foedhat Sinònimos e contràrios aggraviadori.

ispendhentadúra , nf Sinònimos e contràrios colembradura Tradutziones Frantzesu déséquilibre Ingresu imbalance Ispagnolu desequilibrio Italianu squilìbrio Tedescu Ungleichgewicht.

ispendhentàre , vrb: ispennentare Definitzione giare su pesu o càrrigu tropu a un'ala de no pèndhere prus cant'e pare a cad'ala po comente est postu, betare prus a un'ala, a su pendhente Sinònimos e contràrios parangai Frases leo una cosa a cada manu ca sinono m'ispendhentat ◊ si l'ispendhentat sa linna, a s'àinu, pone carchi preda a s'àtera fasche! 2. su pastore at ispennentau sas berveches conca a sa badhe Tradutziones Frantzesu déséquilibrer, pencher Ingresu to unbalance Ispagnolu desequilibrar Italianu sbilanciare Tedescu aus dem Gleichgewicht bringen.

ispèndhere , vrb: ispèndiri, ispènnere, spèndiri Definitzione giare, impreare, pònnere a calecuna cosa, nau mescamente de dinare, de benes chistios, de fortzas o àteru, in càmbiu de calecunu profetu, po un'iscopu, po unu lúcuru, po torracontu, po comporare / pps. ispéndhidu, ispesu Sinònimos e contràrios galtare | ctr. balanzare, introitare Frases at giogadu a caltas finamenta chi est reséssidu a che torrare su chi aiat ispesu ◊ chentza dinari no podimus ispèndhere! ◊ ti che as ispesu totu chentza contu e chentza cabu! ◊ in sa còmpora pagu dia ispèndhere Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu dépenser Ingresu to spend Ispagnolu gastar Italianu spèndere Tedescu ausgeben.

ispéndhia , nf Definitzione su chi s'ispendhet, mescamente in dinare, comporandho cosa Sinònimos e contràrios galtu, ispesa | ctr. balanzu, intrada, lucru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frais, dépense Ingresu to spend Ispagnolu gasto Italianu spésa Tedescu Ausgabe.

ispendhidòre , nm: ispendidori Definitzione chi o chie ispendhet, chie faet s'ispéndhia, mescamente nau in su sensu de ispèndhere a meda, tropu Sinònimos e contràrios spendiritzu.

ispéndhidu , pps: spéndiu Definitzione de ispèndhere Sinònimos e contràrios gastau, ispesu Tradutziones Frantzesu dépensé Ingresu spent Ispagnolu gastado Italianu spéso Tedescu ausgegeben.

ispéndhiu , nm Definitzione totu su chi si giaet a sa gente a glória de unu mortu (pane, binu, trigu o àteru), o fintzes po festa Sinònimos e contràrios ispajone Frases candho in sa famíllia bi aiat un'afidu, o bi moriat calecunu, chie lu podiat bochiat unu fiadu e paltiat sa peta a parentes e amigos: custu fit s'ispéndhiu Ètimu srd.

ispéndhula , nf: ispénnula, spéndula Definitzione cantu de orrobba iscorriada, segada, pendhendho; genia de tubbu, de cannone, ue essit abba a calare de artu a càntaru; tzurru mannu de abba chi calat de unu monte e fintzes una genia de ispéntumu, o iscrébigu, orroca arta de ue s'abba de un'erriu orruet totinduna a bàsciu; cannedha o grifone de sa carrada Sinònimos e contràrios chirriolu, isperriolu / istrampu / cannada 1 Frases sas ispéndhulas de sas tramas de su linu si faghiant ispizare infr'a sos giaos de s'ispinatzu (G.Addis) 4. apo bogadu su binu de s'ispénnula Ètimu ltn. ex + pendula.

ispendhulàdu , pps, agt Definitzione chi est a tiras, pendhe pendhe, iscorriau Sinònimos e contràrios irbinarjau, iscorriau, iscorriolau, istratzolau 2. cussa fémina zughet su cànsiu ispendhuladu (G.Ruju).

ispendhulàre , vrb Definitzione èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau Tradutziones Frantzesu mettre un tissu en lambeaux Ingresu to hang in rags Ispagnolu caer a jirones Italianu sbrendolare Tedescu in Fetzen herabhängen, in Fetzen herunterhängen.

ispendidòri ispendhidòre

ispèndiri ispèndhere

ispengiàssu , nm Definitzione terrenu metzanu, malu, de pagu valore Frases fut bendendu is ispengiassus abbarraus de sa sienda.