sédhu 1 , nm Definitzione genia de sàrtidu Sinònimos e contràrios bótiu, brínchidu, brínchili, brincu, sàltidu, sédhida Frases s'isbrillu candho brincat ghetat sedhos.
sedhúciu, sedhútzu , nm Definitzione trastighedhu chentza pala fatu po cicire una persona, bàsciu; fintzes sedha de pònnere a su molente, a su cuadhu Sinònimos e contràrios banchitu, iscannedhu, scannúciu / sedhatza Frases si est sétziu in d-unu sedhutzedhu de ortigu 2. fae su ci boles, ciai no ti pòngio ne giuali e ne sedhúciu!
sèdi sàidu
sèdi 1 sède 1
sédichi , agt, nm: seghi,
segi,
séichi,
séige,
séighi,
séixi,
sexi Definitzione
agt. e nm. de cantidade (in números àrabbos 16, in números romanos XVI)
Ètimu
ltn.
sedecim
Tradutziones
Frantzesu
seize
Ingresu
sixteen
Ispagnolu
dieciséis
Italianu
sédici
Tedescu
sechzehn,
Sechzehn.
sedidórgiu, sedidórzu secidórgiu
sedídu , agt, nm: assididu,
sididu,
sidiu,
sititu Definitzione
chi o chie tenet gana o bisóngiu de bufare; chi tenet calecunu disígiu o bisóngiu mannu
Sinònimos e contràrios
assidigadu,
assidigorzadu,
assuglitu,
insidiu
/
disigiosu,
inganatzidu
Frases
torra che prima, funtana istasida, a consolare sa zente sedida! ◊ acurtziaiat sas laras a s'abba, sididu ◊ candu ti eus biu sidiu ti eus donau a bufai
2.
passat sidida de basos e de amore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
assoiffé
Ingresu
thirsty
Ispagnolu
sediento
Italianu
assetato,
sitibóndo
Tedescu
durstig.
sedíle, sedíli , nm Definitzione trastu o logu fatu adatu de pòdere cicire mescamente in màchinas; pedra manna, lada o picada (o fintzes fatu de àteru materiale e genia), posta a cicidórgiu Sinònimos e contràrios muredha Frases candho ti acotas in su sedile, in màchina, pensa a sa vida tua e a s'anzena, ca ti podes bisestrare!
sédina, sédine, sédinu , nf, nm: sétina Definitzione
fune fata cun pilu de cuadhu; greme papadore o greme solitàriu; a logos est sa tega (su pígiu de fora) de su greme de sa seda, genia de lanedha chi si filaiat puru
Sinònimos e contràrios
cànnabu,
fune,
soca
/
alisanzedhas,
édina
Frases
babbu m'iscudet cun su sedinedhu
3.
de su punzu chi li at dadu nch'est fertu tres sédinas allargu
Terminologia iscientìfica
crp, taenia solium
Ètimu
ltn
s(a)eta
Tradutziones
Frantzesu
ténia
Ingresu
tapeworm,
taenia
Ispagnolu
tenia
Italianu
tènia
Tedescu
Bandwurm.
sédiu , nm: assétiu*,
sétiu 1 Definitzione
nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta (coment'e a cicidura), de cicire bene (o fintzes bene arrexonada, giusta): nau de bestimentu, de orrobba o cosas deasi, portare calecuna pinniga; nau de su cumportamentu de ccn., manera de fàere crabbada, giusta, o fintzes chi no giaet cunfiantza, chi si credet meda
Sinònimos e contràrios
betu,
ségiu
/
galania,
garbu,
tratu
Maneras de nàrrere
csn:
tènniri, leare o pònnere sétiu = zúghere betu, èssere fatu de una manera chi setzit bene, chi istat bene postu, chi andhat bene, chi torrat paris, chi tenet fundhóriu; torrai a sétiu is cosas = pònnere a postu; pòniri su logu a sétiu = remonire su logu; no ndi fai una in sétiu = no ndhe faet una bene, faet totu chentza critériu, chentza arrexonare
Frases
ti moes chirchendhe sédiu nou ◊ custa perda no portat sétiu ◊ su chi ses nendi tui no tenit sétiu ◊ su brúciu de su gorfu portat su sétiu ◊ sa piciochedha no est papendi in sétiu, totu porcherias
2.
no tenis sétiu, tui ses tonta e ti lassas imbovai!
Tradutziones
Frantzesu
rangement,
mise en ordre,
position
Ingresu
good order,
posture
Ispagnolu
orden,
postura
Italianu
assètto,
positura
Tedescu
Ordnung,
Haltung.
sedósu , agt Definitzione chi sufrit de sedas, chi portat sedas, tzacaduras in sa pedhe Ètimu srd.
sèdra , nf: serda Definitzione orrughedhu de lardu o de petza o pedhutu chi abbarrat candho s'iscàgiat s'ógiu porchinu Sinònimos e contràrios belda, gedra*.
sédula , nf Definitzione genia de arrecia, parte de unu documentu chi s'istacat e si chistit coment'e arrecia; a logos, lítera anónima.
sedúsi , vrb Definitzione incantare cun calecunu ispediente, cumbínchere a unu a cosas pagu de bonu Sinònimos e contràrios abbuvonare, ammelai, imbuvonare Ètimu spn. seducir.
sèe sàidu
sèere sèdere
sèga , nf Definitzione aina segante a dentes a bisura de serracu, ma cun sa lama larga totu cantepare e poderada istirada in d-unu bastimentu a ue si pigat sa ferramenta a una manu po segare linna; prus che àteru si narat in cobertantza po pugneta / manigare a segas = in famíglia, papare unu como unu posca, a pasias e no totus impare Sinònimos e contràrios serra 1 / púlica 1.
segabbértula , nm Sinònimos e contràrios bertulàriu, bertuleri Ètimu srd.
segabétza , nm Definitzione tàula de picare o segare petza Sinònimos e contràrios pistalaldu.