Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acantighédhu , nm Definitzione min. de acantu 1 Sinònimos e contràrios acodedhu, arroghedhu, incuedhu, mingulitu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit morceau Ingresu little piece Ispagnolu trocito Italianu pezzettino Tedescu Stückchen.

acàntu 1 , nm: cànciu, ecante Definitzione parte de una cosa, unu bículu, unu pagu (fintzes de tempus), unu tanti pagu / min. acantedhu Sinònimos e contràrios arrogu, arruncu, bículu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rúgiu 1, strónciu, tancu, ticu / iscuta / agimmai Frases at postu in sa cassarola un'acantu de abba ◊ no ti movet acantu mancu su prantu de fizos tuos! ◊ bae a frundhagu e ndhe pigas un'acantu de pisu sicu! 2. su binu est acantu durci ◊ iseta acantedhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu morceau Ingresu piece Ispagnolu trozo, pedazo Italianu pèzzo Tedescu Stück.

acodèdha, acodédhu , nm: ancodedhu, codedhu Definitzione unu bículu piticu / min. acodedhedha Sinònimos e contràrios acantighedhu, arroghedhu, arróncinu, bículu, bucone, incodedhu, incuedhu, mingulitu, pitzuedhu, tanchedhu, uchedhu Frases chi portas una pinna e un'acodedha de paperi t'iscrís s'indiritzu ◊ furànt trigu po si podi fai un'acodedhu de pani ◊ de sa buciachita ndi at bogau un'acodedhu de zigarru ◊ si fiat fatu unu bistiri cun ancodedhus de arrobba ◊ apu allichidiu un'acodedhu de arruga ◊ dhi donat su pani po andai a trabballai ma dhi arrecumandat de ndi torrai un'acodedhedha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit morceau Ingresu little piece Ispagnolu trocito Italianu pezzettino, mozzicóne Tedescu Stückchen, Stummel.

arroghédhu , nm Definitzione min. de arrogu, bículu minore Sinònimos e contràrios acantighedhu, acodedhu, bículu, bucone, incuedhu, mingulitu, pitzuedhu, tanchedhu Tradutziones Frantzesu petit morceau Ingresu bit Ispagnolu trocito Italianu pezzettino Tedescu Stückchen.

arrógu , nm: orrogu Definitzione donniuna de is partes de una cosa segada, crantu, bículu, ma fintzes parte de unu totu intreu / min. arroghedhu, arroghedhedhu, arroghixedhu; un'arrogu mannu = rujone; arrogu de… = nadu cun arrennegu o a menisprésiu de cosa intrea, de ccn. Sinònimos e contràrios arruncu, bículu, cabone, cànciu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rucru, strónciu, tancu / palte, tretu Maneras de nàrrere csn: tiraindi arrogu = fàghere sa cosa chentza delicadesa peruna; andaisindi a arrogus = nadu de cosa, isparfaruzàresi, andhàreche, istacàresi a cantos; calai a arrogus = nadu de bestimenta, èssere irfata, betza meda, a cantos, cossumida; fai cosa a arrogus e a mússius = a tretos, a iscutas, no totu pínnigu Frases papai un'arrogu de pani, de petza, de casu ◊ poni duus arrogus de linna a su fogu! ◊ pigu un'arrogu de giornali po allúiri su fogu 2. ant bombardau s’arrogu de mari ananti de sa citadi ◊ po unu bell'arrogu sa costera àrtziat cun d-unu péndinu longu e addasiau (R.Spissu)◊ de su contu nd'apu inténdiu un'arrogu ◊ cun custus arrogus de iscedas si podit fai un'istória ◊ de sa ventana si bit un'arrogu de sa pineta 3. apu a arrespundi a cust'arrogu de paperi chi mi ant presentau ◊ arrogu de molenti, baidindi! ◊ si dha portamu dèu cuss'arrogu de divisa biat ca si pinnigànt, is itzaracus!… 4. fai abbellu, ca ndi tiras arrogu! ◊ cussu narat fuedhus chi ti ndi tirant s'arrogu! ◊ a giovunedhu at lassau s'ànima a arrogus me in sartu, pascendi crabas Tradutziones Frantzesu morceau Ingresu piece Ispagnolu trocito, pizca Italianu pèzzo, brandèllo Tedescu Stück.

bículu , nm: bícuru, pículu Definitzione parte, minore, de una css. cosa prus manna: a bortas podet èssere no parte ma totu, pentzau a dónnia modu coment'e parte de calecuna cosa prus manna; a bortas si narat de persona a disprétziu Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, arróncinu, arruncu, bucone, cànciu, filchinida, friginida, istallada, moróculu, pitzuedhu, strónciu, tancu, túturu | ctr. totu Frases a tàpulu bi at postu unu bículu de robba diferente ◊ zughiat unu bículu de casu e de pane a manigare ◊ amos lígidu unu bículu de lítera ◊ cussu terrinu no est unu bículu, ma una tanca! ◊ triballaiat a sa zoronada, ca teniat petzi carchi bículu in fatore a mesapare 2. bículu de ómine, frade tou, a no nos dare una manu bidíndhennos goi in apretu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu morceau, bout Ingresu piece Ispagnolu pedazo Italianu pèzzo Tedescu Stück, Teil.

brànu , nm Definitzione orrugu o tretu de cosa iscrita, unas cantu errigas, parte de una pàgina, de una lítera o àteru Tradutziones Frantzesu morceau, passage Ingresu passage Ispagnolu pasaje, pieza Italianu brano Tedescu Abschnitt.

cànciu , nm: acantu 1, cante 1, cantu 1, cantzu, crantu, ecante Definitzione parte de una cosa, unu pagu, unu bículu / min. cantedhu, cantighedhu Sinònimos e contràrios arrogu, arruncu, bículu, filchinida, istallada, pitzuedhu, rúgiu 1, strónciu, tancu / agimmai | ctr. totu Maneras de nàrrere csn: fàghere a cantos = arrogai; dare cosa a cantu in manu = manera de fai de chini pigat is àterus acomenti e pipius mancu bellus a si pigai sa cosa de passei etotu Frases est orrostindhe sartitzu e dolandhe a cantzu a cantzu dae s'ispidu! ◊ ses tentu in forte a névrios e miudhu ca su cantzu prus bonu ti as papau (L.Loi)◊ cun cantos de carvone iscriia subra de sas rocas ◊ candho isparabant sas minas, sos cantos de sa preda bolabant e falabant allargu ◊ sa tancadura si podet apèrrere cun unu crantu de ferru ◊ carchi unu andhet a vatire cante de abba! 2. restant de afidare luego, cun pagu frazu, ca, tantu, sa picioca puru est cant'e sola, chena parentes 3. mere limidu, lampu: a sos teracos lis daet su casu a cantu in manu! ◊ lassa chi si lu leet isse etotu su chi li serbit, no li dias sa cosa a cantu in manu, za est mannu! Ètimu ltn. canthus Tradutziones Frantzesu morceau Ingresu piece Ispagnolu trozo Italianu pèzzo, segménto Tedescu Stück.

candhulítu 2 , nm Definitzione candhela de astrau, comente ndhe faet candho si astrat s'abba in is istidhigadòrgios Tradutziones Frantzesu morceau de glace qui pend, glaçon Ingresu rime Ispagnolu carámbano Italianu ghiacciòlo Tedescu Eiszapfen.

carafúndhula , nf, nm: caravúdhulu Definitzione farinu, orrughedhu de pane Sinònimos e contràrios caravudhuca, chilivrida, palfaruza Frases gighiat a manigare pagos caravúdhulos de casu Ètimu cdh. caravúdhuli Tradutziones Frantzesu petit morceau, petit bout Ingresu bit Ispagnolu pedazo Italianu brìciolo, framménto Tedescu Stückchen.

ciribbículu , nm Definitzione orrughedhu, pimpirida pitichedhedha de cosa, cositedha de pagu contu Sinònimos e contràrios ciribbídhulu / ttrs. ciribbícuru Frases cussu no gighet unu ciribbículu de chervedhu! Tradutziones Frantzesu petit morceau, miette, petit bout Ingresu bit Ispagnolu trocito Italianu briciolino, coserèlla Tedescu kleines Stückchen.

coèdha , nf Definitzione min. de coa; sa parte de fundhu de una camisa, sa de chínghere aintru de is pantalones; in is sedhatzos, arretranga / leare a ccn. a pedra in c. = istàreli sempre ifatu chentza lu fidare nudha timindhe de lu pèrdere Sinònimos e contràrios coita, coutza Frases tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora impipèndhesi de su fritu (G.Becciu) 3. cocinedhu est tocau de coedha Tradutziones Frantzesu coin, bout, morceau Ingresu margin Ispagnolu borde Italianu lémbo Tedescu Zipfel.

gulosína , nf Definitzione cosa a papare chi praghet meda, licante Sinònimos e contràrios apetitoja, bobboe, ingula, licantzadoria, licantzúmene, liconia, pititeria Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu gourmandise, morceau de roi Ingresu delicacy Ispagnolu golosina Italianu boccóne ghiótto, leccornìa Tedescu Leckerbissen.

incuédhu , nm Definitzione biculedhu, parte pitica, un'apenas de css. cosa / min. incuedhedhu, incuarradhedhu Sinònimos e contràrios acantighedhu, acodedhu*, arroghedhu, bículu, bucone, incodedhu, pitzuedhu, tanchedhu, uchedhu / tichedhu Frases totu intreu, ei: ellus a incuedhus?! ◊ fullianci is incuedhus de s'ampudha arrogada! ◊ donniunu teniat un'incuedhu de terra ◊ sa crocoriga, comenti ndi dh'at isciarrocada, si est segada in centumilla e un'incuedhu ◊ mi papu un'incuedhu de pani e casu ◊ nci at un'incuedhedhu de pani e un'incuedhedhu de pani si papaus! 2. po t'indruciai sa buca piga un'incuedhu de cafei cun tzúcuru meda! Tradutziones Frantzesu petit morceau Ingresu bit Ispagnolu pedacito Italianu pezzétto Tedescu Stückchen.

licantzadoría , nf Definitzione cosa de papare licantza, gustosa meda Sinònimos e contràrios apetitoja, arrechessitu, bobboe, gulosina, licantzúmene, licardina, liconia, pititeria Frases in sa càscia serrada a frísciu mamma bi cuaiat sas licantzadorias ◊ fint licantzadorias preparadas abbididamente pro Pasca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gourmandise, morceau de roi Ingresu delicacy Ispagnolu exquisitez, manjar Italianu leccornìa, prelibatézza Tedescu Leckerei.

mossàda , nf: mossiada Definitzione su pigare a móssigu, su istrínghere cun is dentes; fintzes orrugu de cosa chi si segat a mossu papandho, orrugu mannu de cosa Sinònimos e contràrios bucone, móssicu, mossu, struncionada Frases una mossiada de burrincu! ◊ duas mossadas e cudha sartitza che fit collida! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu morsure, morceau, bout Ingresu bite, scrap Ispagnolu mordisco Italianu mòrso, boccóne Tedescu Biß, Bissen.

pitzuédhu , nm Definitzione orrughedhu piticu, un'apenas de cosa Sinònimos e contràrios arrogu, bículu, bucone, cànciu, pítzia, tancu, túturu Frases depu aciungi unu pitzuedhu de craboni a su fogu Tradutziones Frantzesu petit morceau Ingresu small piece Ispagnolu trocito, pedazo Italianu pezzétto Tedescu Stückchen.

rúcru , nm: arruxu, rugru, rúgiu 1, rugu, ruju 1 Definitzione donniuna de is partes de una cosa segada; una parte (pitica) de su bestiàmene, de su tàgiu Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu*, bículu, cabone, istallada, orrogu, pitzuedhu, tancu / fiotu, grústiu, rucrada, tropedhu Maneras de nàrrere csn: lassare una cosa, una faina, unu triballu a rugos = a mesincumentu, chentza agabbadu; faedhare a rugos = male, de no si cumprèndhere bene su chi si narat; marghinare sa cosa a ruju, mastigare a rugos = male, a cantos russos Frases altzat sa lepa unta a una manu e l'abbassat punghindhe faca a terra su rugu mezus ◊ fit mastighendhe calchi ruju de zigarru 2. unu rugu de sa robba si est iscambadu 3. sa muzere lassaiat sa faina a rúgios e leaiat sos fizos a bídere su babbu chin sos boes Tradutziones Frantzesu morceau, partie Ingresu piece Ispagnolu trozo Italianu spezzóne, pèzzo Tedescu Stück, Teil.

sonàda , nf Definitzione su sonare, fintzes música de sonare o sonada; in cobertantza, cosa chi si giaet a cumprèndhere de comente foedhat, unu, s’idea chi unu tenet de nàrrere / sa s. su fatu! = nadu e fatu, puntu e mortu Frases su fuedhai de mamma est sa sonada plus dulci de su creau ◊ istranzas no mi parent prus cussas sonadas, mancari no sonent sas campanas de bidha ◊ o su tziu, fetzissí una sonada ca si feus unu ballixedhu! 2. canno mi at propostu de mi dare un'incàrrigu mannu, apo cumpresu luego sa sonada e sa trassa ◊ toca, fuedha: intendeus custa sonada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sonate, morceau Ingresu ring, sonata Ispagnolu sonada, sonata Italianu sonata Tedescu Spiel, Sonate.

strónciu, strónciulu , nm: strúnciu, strúnciulu, trónciu* Definitzione bículu, orrugu de cosa, prus che àteru pane, segau a manos / segai a strónciu = nau de manera de fàere a sa grussera, chentza delicadesa e ne crabbu Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, bículu, istallada, rúgiu 1, tancu | ctr. totu Frases donaisidhu unu strúnciu de pani! ◊ unu strónciu de pani e saludi po bivi in allirghia! ◊ giaunàt candu no agatàt a nemus de dhi donai unu strónciu de pani ◊ su malassortau est cumossendu ferenu po unu strónciulu de civraxu Tradutziones Frantzesu morceau, bout Ingresu piece Ispagnolu trozo Italianu pèzzo Tedescu Stück.