Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

singultàre , vrb: assungurtai, singurtai, singurtare, singutai, sungotai, sungurtai, sungurtare Definitzione prànghere a suncutu, tzunchiare pranghendho Sinònimos e contràrios assuconai, assupedhare Frases de comenti dh'apu inténdia sungotendi mi est ammodhiau su coru Ètimu ltn. singultare Tradutziones Frantzesu sangloter Ingresu to hiccup Ispagnolu sollozar Italianu singhiozzare Tedescu schluchzen.

sirrichiài , vrb: tichirriare, tzichirriai* Definitzione fàere tzinchírrios, sonu de cosa chi girat arrasigandho, de ingranàgiu chi no est untu o àteru deasi Sinònimos e contràrios afruschiare, scochidai, tirriare 1, tzacarrai Tradutziones Frantzesu grincer Ingresu to creak Ispagnolu chirriar Italianu cigolare Tedescu knarren.

sisirinàre , vrb rfl Definitzione fàere che a su sísini, chi si giaet a bíere po sa bellesa po magnosidade Sinònimos e contràrios impompare, ispazariare Frases su púlighe si tricat, si sisirinat che persone abberu abbituada a sa tzivilidade ◊ su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu ◊ candho est in mesu a zente, tota si sisirinat Tradutziones Frantzesu se pavaner Ingresu to strut about Ispagnolu pavonearse Italianu pavoneggiarsi Tedescu sich brüsten.

sizíre , vrb Definitzione tupare, serrare bene, a sízigu, de no passare nudha, acostire duas cosas chi torrant giustas apare; andhare o pònnere acanta, andhare aifatu, fintzes sighire Sinònimos e contràrios serrai, sibbiai / acoltziare, acostai / imbasare, incasciae | ctr. illascare / issuzire Frases sos ojos mios, a s'abbàscia abbàscia, sonnidos, ant finidu de si sizire 2. su pastore no lassat sizire sos grodhes a su masone ◊ si sizit a sa gianna de s'amigu e li falant sas làgrimas ◊ Mariànzela andhat a sizire s'orija a s'istampa de sa giae pro intèndhere cudhos arrejonendhe ◊ ti sizis e mi das unu basu! ◊ camminandhe, su fizu che at sizidu su babbu ◊ sa roda de su tempus ti at siziu! ◊ su tempus sizit a totus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cacheter Ingresu to seal Ispagnolu cerrar herméticamente Italianu sigillare Tedescu versiegeln.

slargài , vrb: illalgare* Definitzione fàere o essire prus largu Sinònimos e contràrios | ctr. astrínghere, acurtziare Tradutziones Frantzesu élargir Ingresu to widen Ispagnolu dilatar, ensanchar Italianu slargare, dilatare Tedescu erweitern, sich erweitern.

slinguài , vrb Definitzione foedhare male, pònnere male de s'àteru Sinònimos e contràrios aferritai, allimbare, annegiai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu médire Ingresu to speak badly Ispagnolu hablar mal Italianu sparlare Tedescu schlecht reden (über).

slutài , vrb Definitzione bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu Sinònimos e contràrios | ctr. allutare, inlutai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quitter le deuil Ingresu to come out of mourning Ispagnolu desenlutar Italianu sméttere il lutto Tedescu die Trauer ablegen.

smaltài , vrb: immartare Definitzione pònnere s'immartu Sinònimos e contràrios angalantzai Tradutziones Frantzesu émailler Ingresu to enamel Ispagnolu esmaltar Italianu smaltare Tedescu lackieren.

smanciài , vrb Definitzione bogare o fàere isparire is màncias, is marcos de brutesa Sinònimos e contràrios | ctr. ammaciae, tacai 1 Tradutziones Frantzesu détacher Ingresu to clean Ispagnolu quitar las manchas Italianu smacchiare Tedescu entflecken.

smandronài , vrb Definitzione lassare sa mandronia Sinònimos e contràrios ismandronire, spreitzai | ctr. ammandronae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu guérir de sa paresse Ingresu to give up lazing Ispagnolu desemperezarse Italianu spoltronirsi Tedescu sich aufraffen.

smendài , vrb: ismendhare* Definitzione pònnere arrimédiu, iscontare, pagare su male fatu, is pecaos Sinònimos e contràrios mendhare, corrígiri Tradutziones Frantzesu corriger, faire amende de ses péchés Ingresu to mend one's pities Ispagnolu enmendar Italianu emendare i peccati Tedescu büßen.

smerài , vrb rfl: ilmerare* Definitzione bogaresindhe s'ànima, fàere de totu pommore de unu, su àere smeru po dh'agiudare Sinònimos e contràrios aurzire, desintragnai, immatare, irfrissurare Frases su pastori si smeràt cun is amigus suus sa dí de sa tundimenta, candu si torrànt s'agiudu Tradutziones Frantzesu se prodiguer Ingresu to do all one can Ispagnolu esmerarse Italianu prodigarsi Tedescu sich aufopfern.

smincíri , vrb Definitzione nàrrere de unu fatu chi no fut berus, chi fut totu fàula, chi no fut deasi, bogare in fàula o in falsu a unu o una cosa Sinònimos e contràrios denegare, irfaularzare, iscofutare, necare, scancamurrai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu démentir Ingresu to deny Ispagnolu desmentir Italianu sbugiardare, smentire Tedescu leugnen, dementieren.

smuciurrài , vrb: immutzurrare* Definitzione segare calecuna cosa (longa) lassandhondhe un'orrugu prus curtzu, mescamente ispuntare is matas Sinònimos e contràrios arrogai, ilmutzare, ismesujare, ispuntai, istuturai, mutzurrare, truncai Tradutziones Frantzesu étêter Ingresu to pollard Ispagnolu desmochar Italianu scapezzare Tedescu kappen.

smuntài , vrb: irmontare* Definitzione bogare de pare is petzos, is partes chi cumponent un'aparíciu, una màchina, una css. cosa fata de partes diferentes Sinònimos e contràrios | ctr. ingrauciare Tradutziones Frantzesu démonter Ingresu to disassemble Ispagnolu desarmar, desmontar Italianu smontare Tedescu auseinandernehmen.

smurfíri , vrb Definitzione papare aprofitandho de su chi tenet s'àteru Sinònimos e contràrios stuaciai Frases Tingiosu si papat sa lada in d-unu patri e fillu, furriendi is ogus po biri si dhoi fiat atra cosa de smurfiri (F.Carlini) Tradutziones Frantzesu manger en pique-assiette Ingresu to cadge Ispagnolu gorronear Italianu sbafare Tedescu auf Kosten anderer essen.

smuronài , vrb Definitzione su che calare o orrúere unu muroni, unu trèmene, sa terra de pitzu a bàsciu a muntone mannu Sinònimos e contràrios desmuronai, irrainare, irribbare, istremenare, sfossonai, spillai 1 Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu ébouler Ingresu to slide down Ispagnolu desmoronar Italianu franare, smottare Tedescu abrutschen.

sobènnere , vrb: sovènnere, subènnere, subenni, suvènnere Definitzione àere o fàere presente a sa mente una cosa passada (o fintzes chi depet bènnere, ma coment'e cosa chi s'ischiat)/ pps. subésiu, subénniu / mi, ti, dhi subenit a mimme, a tui, a issu = benit a mente a…, mi ammento, ti ammentas e gai; subenne a unu = ammentàreli; suvènnere a sos bisonzos de… = agiudai a… Sinònimos e contràrios ammentai, arragodai, suvenire | ctr. ilmentigare, scarèsciri Frases a su babbu dhi sobeniat ca giustu a cuss'ora Gesús dh'iat nau: Fillu tuu est biu ◊ dhi sobeniat su pòberu babbu ◊ ti suvenzat assora chi deo su chi fia so ancora (B.Mureddu)◊ mi subèngiu ca tenia unus otu annus candu fiat sussédiu cussu ◊ no mi subèngiu su nòmini de cussu ◊ no mi suvenit ite si narat ◊ cussu ciai mi dhu subèngiu!◊ dèu, chi mi subenit su chi mi est sussédiu, nau ca no est cosa bona!◊ mannedhu si subenet de candho fut piciochedhu issu ◊ mi sovenit su tempus antigu ◊ mammai, subénnia s'est de chini est custa cosa? Tradutziones Frantzesu se souvenir, se rappeler Ingresu to remember Ispagnolu recordar, acordarse Italianu rimembrare, ricordare Tedescu erinnern, sich erinnern.

soberàre , vrb: soblare, sobrai, sobrare, sorbai, sorbare, subrare Definitzione èssere de prus, meda, abbundhante, méngius; fintzes fàere istravítzios, papare e bufare a tropu / sorbai su coràgiu, s'ànimu (nau a marrania) = zúghere o àere corazu, atrivimentu, bastare s'ànimu pro…, marranu chi… Sinònimos e contràrios avansare 1, cabulare, romànnere, subercai, trobbare | ctr. chèrrere, faltai, mancai Frases si at carrigau sa meltze chi li est soberada ◊ no bi at niuna pintura chi subrare ti potat in bellesa ◊ si ti sobrat ora, beni ca mi azuas! ◊ de su presépiu de annos passados mi at sobradu solu unu pagu de rena 2. chi ti sorbat su coràgiu faidhu! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu dépasser, excéder Ingresu to exceed Ispagnolu sobrar, excederse Italianu sopravanzare, avanzare, eccèdere Tedescu übrigbleiben, übertreffen, übertreiben.

sodigài, sodigàre , vrb: sorigai Definitzione fàere ancora sa matessi cosa; lòmpere a ue, o a su tretu, a su puntu, chi un'àteru est andhau o est andhandho Sinònimos e contràrios segudare, sichire, sodighiri Frases sódiga a oberri po mimi is bríglias tuas a bentuestu ◊ nanca dhu depiant arrangiai, su castedhu: su bentu gei sódigat a dh'arrosigai! ◊ at sodigau aici po una cida 2. mi ndi seu pesau e nchi seus sodigaus paris a dommu de su fradi ◊ bai a innanti, gei sódigu! ◊ su càmiu chi portu ananti no ndi dhu potzu sorigai currendi a 120! ◊ bénniu est s'avisu, e sa mala fortuna infatu at sodigau ◊ candu fut in prima média, custu piciochedhu fut artu artu: immoi ndi dh'ant sorigau is cumpàngius ◊ Morello currendho che unu lampu iat sodigau is àteros cuadhos ◊ sódiga a domo ca nos leamus unu mossu de pane! 3. no potzo sodigare su mastru a mi fàghere cust'acontzu! Tradutziones Frantzesu continuer, rejoindre Ingresu to continue, to reach Ispagnolu seguir, alcanzar Italianu continuare, raggiúngere Tedescu fortsetzen, erreichen.