acoidài, acoidàre , vrb: acoitai,
acoitare,
acuitai,
acuitare,
coidai Definitzione
fàere sa cosa in lestresa, cantu prima, a presse
Sinònimos e contràrios
apressare,
illestrire,
incoire
| ctr.
istentare
Frases
s'atóngiu acoidendi pesat unu lentzoru niedhu de nuis ◊ tocat a s'acuitai ca no s'aspetant ◊ issu si fut acoitau a crocai ◊ acoita a torrai! ◊ acoitaisí a si ndi andai! ◊ acoitate ca tenzo de fàchere su pranzu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
presser
Ingresu
to hurry
Ispagnolu
apresurarse,
darse prisa
Italianu
affrettare,
fare in frétta
Tedescu
sich beeilen.
afiliatàre , vrb: afiliotare Definitzione
fàere fine, acabbare impresse de fàere una cosa, nau sèmpere però po candho no si faet
Sinònimos e contràrios
atoliare,
spodhai
Frases
no ndhe afiliotat nudha ◊ si est murrunzadu cun su sótziu ca cussu de cosa no ndhe afiliotat mai ◊ a candho a ti afiliotare bi ndhe cheret!…
Tradutziones
Frantzesu
se dépêcher
Ingresu
to hurry up
Ispagnolu
darse prisa,
despachar
Italianu
sbrigarsi
Tedescu
sich beeilen.
debrèsse, debrèssi , avb: diabressi,
drabessi Definitzione
coitandho, chentza pèrdere tempus
Sinònimos e contràrios
allestru,
impresse
/
cdh. dipressa
| ctr.
abbellu
Frases
si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vite,
à la hâte
Ingresu
in a hurry,
soon
Ispagnolu
de prisa
Italianu
in frétta,
prèsto
Tedescu
schnell.
férnia , nf: frénia,
frénnida,
vérnia Definitzione
idea istrambeca, idea chi benit a conca totinduna, muta mala; fintzes coidu, presse; a logos fintzes arrebbentu de prantu mescamente de pipiu / èssere in frénia = furighedhosu, franedigosu
Sinònimos e contràrios
acucada,
bidhídhiri,
brénnia,
meleda
/
mota,
spétzia
/
franédiga,
furighedha
Frases
li est bénnida sa frénnida de che catzare cudhu ◊ li est bénnida sa frénnida e andhadu est a féminas ◊ oi si dhi est móvia sa férnia e si est postu a trabballai (E.Nieddu)◊ candu dhi movit a férnia cussu nci fúliat totu puru!◊ lassa sa frénia e tene passéntzia!
Ètimu
itl.
vernia
Tradutziones
Frantzesu
inspiration
Ingresu
inspiration
Ispagnolu
inspiración,
prisa
Italianu
ispirazióne,
èstro
Tedescu
Inspiration,
Eingebung,
Erleuchterung,
Einfall,
Laune.
ilboligàre , vrb: ilvoligare,
irbodhiare,
irbolicare,
irboligare,
irvolicare,
isbodhiare,
isboligare,
isvodhiare,
isvoligare,
ivoligare,
sbodhiai Definitzione
apèrrere, istèrrere una cosa imbodhigada o fata a lómboru (o a lobos); foedhare de una chistione coment’e ispiegandhodha; rfl., nau de sa manera de fàere sa cosa, fàere impresse, cun lestresa, cun coidau
Sinònimos e contràrios
illorigare,
ispirigare,
istèrrere,
istròbere,
istrobillai,
spodhai
/
acoidai,
ispontziai
| ctr.
allomborae,
imbodhiai
/
istentare
Frases
at isvoligadu s'atzola ◊ si nche at irbolicau sa fardeta ◊ est pensandhe a comente irboligare su filu de sa vida sua
2.
aiat in mente de fàghere unu discursu difítzile e isvoligadu cun chentu lemas, ma posca at timidu chi l'apataiant in calchi modu cun su professore
3.
si no t'irbóligas ti lasso e mi che andho! ◊ cheret chi nos isvodhiemus si cherimus fàghere a tempus! ◊ bi sunt cudhos chi pro s'irboligare de chistiones e pilisos truncant in curtzu: si fuint!◊ cosa de nudha a l'irbolicare sa pràtica de un'amicu suo in ufíssiu!…
Tradutziones
Frantzesu
dérouler,
démêler,
déployer,
se dépêcher
Ingresu
to unwind,
to roll into a ball,
to lay,
to hurry up
Ispagnolu
devanar,
extender,
darse prisa
Italianu
svòlgere,
dipanare,
distèndere,
spicciarsi
Tedescu
abwickeln,
ausbreiten,
sich beeilen.
illestríre , vrb: illistrire Definitzione
fàere prus lestru, impresse, fàere sa cosa in lestresa, cantu prima
Sinònimos e contràrios
acoidai,
allestai,
allestrire,
apressare,
apressibbiri,
illestrare,
incoire
| ctr.
istentare
Frases
comintzeit a timire e illestreit su passu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
accélérer
Ingresu
to quicken
Ispagnolu
darse prisa
Italianu
sveltire
Tedescu
beschleunigen.
imprèsse, imprèsses, imprèssi , avb Definitzione
in presse, in manera lestra, in pag'ora, chentza istentare, chentza ibertare
Sinònimos e contràrios
acoitu,
allestru,
debresse,
pressispressis
| ctr.
abbellu
Maneras de nàrrere
csn:
a s'impresse = coitendhe, in lestresa; nàrrere, fàghere una cosa i. e coita = impresse impresse
Frases
arvesche impresses cras e pone s'amore in su coro de totus! ◊ sa pisedhutza morzeit impresse, campeit una chida ebbia ◊ acota impresse sas cosas tuas, gàrriga totu e punna de torrare!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vite
Ingresu
hastily
Ispagnolu
de prisa,
rápido
Italianu
prèsto,
in frétta,
rapidaménte
Tedescu
schnell.
mòere , vrb: mòfere,
mòghere,
mòvere,
movi,
mòviri Definitzione
cambiare posidura, portare de unu logu o tretu a un'àteru, murigare; fàere cambiamentu, abbiare unu dolore; tzucare, rfl.pònnere in camminu, fàere viàgiu; fàere impresse / ind. pres. 3ˆ p. sing. mofet, moghet; cong. 2ˆ p. pl. moghetzas, movetzas; pps. móvidu, mófitu, mófiu
Sinònimos e contràrios
irmoventare
/
andai,
bènnere,
caciare,
cambiai,
suncai,
tocai 1
/
coidai
| ctr.
firmai
Maneras de nàrrere
csn:
mòviri s'istògumu = buluzare, fàghere a gana mala; movirisí po ternura = àere dolu, fàghere làstima; èssere a su moe moe = moindhe, pagu frimmu, candho goi candho gai; moindhe (nau de cosa chi si movit cun fuliesa manna) = frusiendi (bíere "múere")
Frases
moe cussa pedra! ◊ sa pudheca est maseredha, mancu si movit candu dha tocas! ◊ su cane est moindhe sa coa ◊ moediche dae cue! ◊ non cherzo andhare in ancas chi mofent pro abbitúdine (L.Loi)◊ boe betzu, isfinidu, fadicadu, no si mofet ◊ a sa cosa prantada li cheret móida sa terra ca creschet de prus ◊ scerada est sempri crocada, non si podit movi, mancu pesai de su letixedhu ◊ no bos moghezas finas chi torro!
2.
sa borta chi mi funta móvius is genugus fui abarrada sétzia unas cantu diis ◊ su tempus est móvidu, est moindhe ◊ no lu moent nen diàulos e nen santos candho si che tzacat un'idea in conca! ◊ sas berbeghes cherent móidas a pàschere
3.
moe cun megus a cumandhu! ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agante de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta ◊ arguai a tibe chi ti mogas!
4.
zuto una dente a su moe moe: at a èssere menzus chi mi ndhe la feta tirare ◊ ti as a mòere carchi dente manighendhe cussa peta tosta!
5.
mòfeti, sinono torrat a rosinare e nos infundhimos! ◊ mòedi, mih, ca no bi at ora! ◊ toca movidindi ca tèngiu fàmini!
Ètimu
ltn.
movere, moere
Tradutziones
Frantzesu
bouger,
remuer,
déplacer,
détourner (dissuadere),
se dépêcher
Ingresu
to move,
to shift
Ispagnolu
mover,
desplazar,
moverse,
darse prisa
Italianu
muòvere,
movimentare,
spostare,
smuòvere,
sbrigarsi
Tedescu
bewegen,
versetzen,
umstellen,
verrücken,
aufbrechen,
sich beeilen.
pinnícu , nm: apinnicu Definitzione
idea, pentzamentu po calecuna cosa in su sensu de tènnere presse, incuru, contivígiu, coment'e timendho o isperandho
Sinònimos e contràrios
apensamentu,
apinioni,
arraolu,
cimbella,
intabatzu,
pedine,
pestighinzu,
presse,
spinnicu
| ctr.
descuidu,
ispinnicu
Frases
tue no as pinnicu de valoldia peruna (A.Paba)◊ ca isco cantu l'amas intendho su pinnicu chi as ◊ mi che cherzo bogare custu pinnicu ◊ tene pinnicu de ghirare, no mi fetas iscrere! ◊ si est cuntentu est fora de pinnicu ◊ su pinnicu de torrare in Sardigna no mi che est isparidu ◊ a ti ndh'intrat de pinnicu!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
empressement
Ingresu
promptness
Ispagnolu
apremio,
prisa
Italianu
sollecitùdine
Tedescu
Eifrigkeit.
prèssa 1 , nf, nm: presse,
pressi Definitzione
bisóngiu de acoitare, de no istentare, de no pèrdere tempus, manera de fàere a sa lestra, in paga ora, fintzes pentzamentu, idea o ispédhiu de fàere lestros, de coitare / min. pressixedha, nau mescamente in su sensu de p. manna, meda, tropu
Sinònimos e contràrios
acaloramentu,
acoitamentu,
coidade
/
cdh. prissichina,
ttrs. imprissamentu
Maneras de nàrrere
csn:
leàresi p. = tènnere presse; de pressi, in presse (debressi, impresse), in presses = deretu, coitendhe; èssere impresse = impressidu, tènnere coidadu meda, faghindhe a sa lestra; pònnere p. a unu = apretare, dimandhare de o obbrigàrelu a fàghere lestru, coitendhe, luego; a presse = de innòi a unu pagu, chentza istentare, luegus; pressis pressis = de inoghe a un'iscuta, de inoghe a pagu
Frases
tenzo presse de arare ca sinono sa terra si che intostat ◊ aisti presse e ti ndhe ses andhadu ◊ eh, una pressixedha chi tenit!…◊ no ti pighit su pressi! ◊ za no ti bochit sa presse, a tie, irmasionadu! ◊ Pepe, sa presse la deves lassare: no podes sendhe topu andhare a fua! (R.Marras)◊ ti at a bociri sa pressi… paris unu tostoinu trebiu! ◊ dèu no pòngiu pressi ◊ pòneli presse, ca sinono si la leat a lecuancas! ◊ don Moritu puru già podet fàghere piús in pressa! ◊ bae, si tenes presse coladiche!
2.
a presse tocat a binnennare ca sa ua est cota ◊ faghe impresse, che si mai ndhe apas fatu! ◊ mancari impresse sia, un'iscuta mi apo a sere
Sambenados e Provèrbios
prb:
chini errat po sa pressi si pentit bèni addàsiu
Ètimu
ltn.
presse
Tradutziones
Frantzesu
hâte
Ingresu
hurry
Ispagnolu
prisa
Italianu
frétta
Tedescu
Eile.
remenàre , vrb: reminare,
riminare Definitzione
giàresi a fàere, mòvere, andhare in crica de fàere, cricare de coitare, pònnere contivígiu po fàere sa cosa
Sinònimos e contràrios
apichiare,
atoliare,
ghilghisare,
impiciai,
impressighinire,
isbrigai,
isvirghinzare,
reminire,
spodhai
Frases
solu daghi s'arrejonu che torreit a su carvone resesseit a si reminare in su de nàrrere e a ispiegare pilu pilu comente si faghiat ◊ mi frimmo e bido duos reminendhe de si acostare a nois in disizu ◊ faghiant sas laoreras a su rémina rema cun fadiga (Grolle)◊ chin su casifítziu prenu si deviat reminare ◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male
Tradutziones
Frantzesu
se dépêcher,
s'appliquer
Ingresu
to devote oneself,
to hurry up
Ispagnolu
darse prisa,
entregarse
Italianu
sbrigarsi,
impegnarsi
Tedescu
sich bemühen.
remínu , nm: riminu Definitzione
genia de ibertu, lestresa, coidau chi si ponet po fàere sa cosa, a bortas fintzes tropu
Sinònimos e contràrios
coidade,
coidu,
impenza,
oloidura,
pressi,
tarea
/
furighedha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
hâte,
sollicitude,
zèle
Ingresu
care,
engagement
Ispagnolu
prisa,
urgencia,
cuidado
Italianu
premura,
sollecitùdine,
impégno
Tedescu
Eile,
Raschheit,
Eifer.