A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

chíma , nf, nm: chimu 1, cima Definition su coromedhu de is matas, is partes prus artas o prus atesu de su truncu de is matas (e po cussu fintzes is prus fines e modhes); genia de candhelita chi bogant is erbas ue apustis faent su frore, ma pruschetotu is litos betzos (Hyoseris radiata, itl. radicchio selvatico)/ cima de làtia, de gureu, de indívia, de càuli Synonyms e antonyms cimixedha, coma, coramedhu, frandha 1, puntioledha, rampu / síriu Sentences sas àrbures faghent su frutu in chimas ◊ in sas chimas sos puzones godint gioghitendhe ◊ su cardu, sa latuca, sa tzicória sunt boghendhe sa chima ◊ candho sas erbas bogant sa chima sunt apunta a fàghere su fiore ◊ fit cun su chimu de s'olia che columba ◊ su bentu movet sos chimos de sas matas 2. in beranu essit sa chima ◊ sos pisedhos essiant a chima, unu tempus: como no cherent mancu tzoculates! Scientific Terminology rbr Etymon ltn. cima Translations French bout tendre et mince des plantes et de certaines herbes English cyme Spanish cogollo Italian punta tènera e sottile delle piante, gètto di alcune èrbe German Trieb, Sproß.

chimài , avb Synonyms e antonyms maicantu, meda Sentences calicunu ti podet agiuare a che leare custa cosa chimai pesuda.

chimbànta , agt, nm: chimmanta, cimmanta, cincanta, cincuanta Definition chimbe bortas deghe (in números àrabbos 50, in números romanos L) Sentences su significu 'e s'autonomia in chimbanta e piús annos no ant cumpresu ◊ issu teniat trabballendi prus de trinta giorronaderis fitianus e lompiant fintzas a cincuanta candu ci fiat cosa de fai meda 2. bi at bisonzu de andhare in chimbanta pro fàghere una cosighedha gai?! Etymon ltn. *cinquanta Translations French cinquante English fifty Spanish cincuenta Italian cinquanta German fünfzig, Fünfzig.

chimbantèna, chimbantína , nf: cincuantena Definition unu tanti de chimbanta, mancari no precisu, unos o unas chimbanta Etymon srd. Translations French cinquantaine English some fifty Spanish cincuentena Italian cinquantina German etwa fünfzig.

chímbe , agt, nm: chimbi, chimme, cimme, cincu, cíncui Definition su tanti de is pódhighes de una manu (in números àrabbos 5, in números romanos V): coment'e agt. no càmbiat, ma tenet su pl. candho est nm. Idioms csn: su chimbunu = su 20%, unu in chimbe; erba de cincu venas (o de cincu filus) = nerviada, prantaxa; bènniri is cincu minutus = pèrdere sa passéntzia, artziare a conca Sentences as incontrau a una chi possediat chimme sodhos istampaos! ◊ is didus de sa manu funt cincu ◊ su mundhu est unos chimbe Continentes ◊ "Cherimus un'àrbor'e pache!" narant sos chimbe orfanedhos zocandhe, chin càndhida boche de nibe (P.Mura) 2. duos chimbes faghent deghe ◊ dae custos números bogamindhe totu sos chimbes 3. gei dhu scis ca seu cosa de pagu fidai: chi mi benint is cincu minutus nci essu in coranta mois! Etymon ltn. cinque Translations French cinq English five Spanish cinco Italian cìnque German fünf.

chimbeghèntos , agt, nm: chimbighentos, chimmeghentos, cimmexentos, cincuxentus, tzincughentus Definition cincu bortas centu (in númerus àrabbus 500, in númerus romanus D): coment'e agt. cuncordat cun su nm. (ma no a sa campidanesa) Sentences bi at àere àpidu nessi chimbighentas pessones ◊ Giuanni bellu e forti… cincuxentus feridas e setixentus mortis!◊ tegno chimmeghentas brebès Etymon srd. Translations French cinq cents English five hundred Spanish quinientos Italian cinquecènto German fünfhundert.

chímbi chímbe

chimbighèntos chimbeghèntos

chimbína , nf Definition unos chimbe; pesada de chimbe versos Synonyms e antonyms chintena Translations French quine English set of five Spanish cinquena, quinteto Italian cinquina German Quinterne.

chimbínu , nm Definition una sonàgia nada deosi po sa mannària (coment'e setinu, bindhighinu) Scientific Terminology snl Etymon srd.

chimbirinàre , vrb Definition ballare una genia de ballu Sentences in sos carrasegares ballaimis: chimbirinaimis e mancu creimis chi arriviat sa betzesa!

chimbúnu , nm Definition de chimbe, unu: de una css. cantidade o mannària ispartzia in chimbe partes oguales, una Sentences su trigu si l'at collidu su mere pro iscontare chimbunos ◊ su podestade li at mandhadu sos carabbineris a domo pro l'istasire pagas misuras de trigu chi li depiat de chimbunu Etymon srd. Translations French le 20% English twenty per cent Spanish 20% Italian il 20% German zwanzig Prozent.

chimèdha , nf Definition una calidade de cicória areste, bona de papare (sa chima); una genia de ambulartza mala Synonyms e antonyms cududha, cugúdula, mammaluca 1, pabantzolu, sirubabantzolu / pirisca Scientific Terminology rba.

chimèdha 1 , nf Definition tziringonedhu grogànciu chi si agatat asuta de terra, longu unos duos centímetros, e si papat su coro modhe de sa cosa prantada, in s'arraighina Synonyms e antonyms bremibintus, germedha Scientific Terminology crp.

chimentadúra , nf Synonyms e antonyms arrogadura, solovru Etymon srd. Translations French broyage English shattering Spanish rotura Italian frantumazióne German Zertrümmerung.

chimentàre , vrb: cimentai Definition fàere a orrugos; fàere chimentu, rumore coment'e de cosa segandho; malatratare / cimentai tropu un'animali = istracàrelu a tropu Synonyms e antonyms acacigai, arrogai, fraganare, filchinare, malatratai, segai Sentences chimenta linna a su fogu! ◊ sos carabbineris l'ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu ◊ si no ti ndhe andhas t'iscràbigo su bàculu a costas e ti chimento onzi mermu! ◊ su porcu cheret totu chimentadu pro lu cufetare e collire 2. chimentat in s'iscontza cabertura s'abba chi est proindhe a tragonaza ◊ totu custos corpos, ite sunt chimentendhe cue supra?! Etymon srd. Translations French réduire qqch. en morceaux English to shatter Spanish romper, desmenuzar Italian frantumare, smozzicare German zertrümmern, zerschneiden.

chimentàrzu , nm Definition pane lassau cruo po aghedare e fàere su frammentu de un'àtera cota Synonyms e antonyms ammentarzu, fermentarzu, fermentu, madria Etymon srd.

chimentàu , pps Definition de chimentare Synonyms e antonyms arrogau, strassinau Sentences in pagos minutos, sa fasche de sa linna fit chimentada.

chimentósu , agt Definition chi faet chimentu, burdellu meda Etymon srd.

chiméntu , nm: cimentu 1 Definition moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa Synonyms e antonyms abbolotu, atabazu, carralzu, chichígliu, fracassu, siliestu / cadha, matratamentu, podha / arriscu | ctr. assébiu Sentences pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe 2. pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru! Translations French bruit, tapage English noise, uproar Spanish alboroto, confusión Italian strèpito, schiamazzo, subbùglio German Lärm, Aufruhr.