Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

incastrài , vrb: incastrare, incrastai 1, incrastare Definition pònnere in s'incàsciu, intrare apare duas cosas fatas adatas po torrare giustas s'una cun s'àtera (si narat fintzes de is dentes de duas orrodas chi girant intradas apare); fintzes trebballare a incrastas, coment'e faendho incrastas, trapadas, unu pagu a doladura (segadura de àstulas a cropu) comente si faet in sa linna Synonyms e antonyms crujare, imbasare, incartare 1, incasciae, incriedhai 2. deo so incrastandhe unu Santugristos mannu in sa rughe Etymon itl. Translations French emboîter, encastrer English to fix Spanish encajar Italian incastrare German einschieben.

incatramàe, incatramài, incatramàre , vrb Definition betare, pònnere su catramu; nau mescamente in cobertantza, pigare s'àteru a ingannu Synonyms e antonyms asfaltai / abbovai, colovrinare, imbaucare, imbusterai, imbuvonare, improsae, ingannai, ingrangugliare, trampai Etymon srd. Translations French goudronner English to tar Spanish alquitranar Italian incatramare German teeren.

incausài, incausàre , vrb Definition betare is curpas, incurpare a unu de unu dannu, de àere fatu male Synonyms e antonyms acajonare, acriminai, acrupai, acusai, imputai, incrupai Sentences a chini t'incàusat po ti ndi pigai sa camisa, lassadhi fintzas su mantu (Ev)◊ seu innòi incausau po cussu ◊ is aversàrius, ca dhu bidiant in bidha asseliau, ant pentzau de dh'incausai po una morti 2. oe so che un'incausadu chi ispetat dibbatimentu Translations French imputer English to accuse Spanish imputar Italian imputare German zuschreiben.

incegài, incegàre , vrb: intzecare, intzegare Definition guastare is ogos, leare sa vista de no bíere; cumbínchere a unu a fàere su chi no depet, o chi no bolet, o de si ndhe impudare e dispràxere apustis Synonyms e antonyms atzecare, bisogai, inciurpai, inturpire, intzeghire / alluscai, tantare Sentences si lu feris a s'ogru l'intzegas ◊ sa luche fit gosi forte chi incegaiat 2. si mi che intzegat l'iscudo! ◊ che l'at intzegadu su dinari e béndhidu s'est ◊ che l'at intzegadu sa bellesa de sa fémina, ma a mere de domo chi no balet ◊ cun sa paraleta sua che at intzegadu fintzas a tie Etymon srd. Translations French crever les yeux, devenir aveugle English to blind Spanish cegar Italian accecare German erblinden.

incèndhere, incènnere , vrb: inchèndhere, inchènnere Definition allúere su fogu, pruschetotu foedhandho de su forru; nau de s'ànimu, de sa mente, provare unu sentidu forte, biu / pps. inchesu Synonyms e antonyms achèndhere, allúere, allumae, atzèndhere, impampidhare | ctr. istudare Idioms csn: linna de i. = linnixedha fini po allumai fogu; inchèndhere frammas a… = tzacare, pònnere fogu Sentences mentras tziu Missente fit inchendhendhe su focu, deo ascurtabo in mesu a sa cuzicura ◊ inchendhide su fogu! ◊ a cussa vidha li aviant inchesu frammas 2. s'inchendhides s'ispera ant a lúghere torra custas cortes ◊ sos pitzinnos s'inchendhent iscurtandhe su contu (A.Mura)◊ a vinti annos cudha fiama m'inchendhiat totu ◊ de poeta sas peràulas cheria candho sa mente inchesa est de amore! ◊ si li est inchesa sa cara candho l'ant dimandhata ◊ su tzocu de s'istuturrada inchendhiat s'istànsia Etymon ltn. incendere Translations French incendier, enflammer English to set on fire, to fire Spanish incendiar, inflamar Italian incendiare, entusiasmarsi German anzünden, sich begeistern.

incerài , vrb: incherare, intzerare Definition pònnere sa chera, su pighe; essire in colore de chera, cambiare colore, nau de unu chi si assicat e mescamente de su laore e de is erbas chi, comente cumènciant a sicare, càmbiant colore e cumprint su granu Synonyms e antonyms illughidare, inceratzae, ingroghie, isarbolire, iscarugire, istramudire, scarafaciari, scinisai Sentences su sabbateri at incerau s'ispagu 2. su trigu in làmpadas comintzat a incherare ◊ sa punta de su nasu, de incerada comenti fuat sempri, s'inniedhigàt ca manna dhi fut imbucada sa timoria ◊ toca, tontoni, gei coitas a incerai: cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Etymon srd. Translations French cirer, rendre blond, blondir, pâlir English to wax, to make fair, to turn pale Spanish encerar, ponerse doradas las mieses Italian incerare, imbiondire, impallidire German wachsen, gelb werden, erbleichen.

incespiài , vrb: inciaspiai, incispiai, inciuspiai, ingespiai Definition fàere a ispertiadas, a mancighedhas coment’e a istidhigadura o ispergiadura de diferente colore, comente est sa linna allisada o cosa chi paret grandhinada, a màncias / èdera inciaspiada = zenia de edra totu a marcos in sa foza; ortziada inciaspiada = itl. attìnia iridescènte; incespiadu de oro = ifustu in oro Synonyms e antonyms ciaspiai, iscacare Sentences sa passionera est ingespiada de asulu ◊ dhi ant arrigalau unu mucadori de conca arrúbiu ingespiau in bidri ◊ portat is pius incispiaus de cosa chi si at postu in conca ◊ is mumusedhus sardus puru funt inciaspiaus e pintulinaus che cussus istràngius Etymon srd. Translations French tacheter English to spot Spanish manchar, salpicar Italian chiazzare, picchiettare German beflecken

inceurràre , vrb: inseurrai, intzeurrai Definition bogare su cambu nou, fàere sa tzeurra, nau de is sèmenes cumenciandho a naschire Synonyms e antonyms abbrabai, abbrossare, incirrionire, infeurriri, ingrilliri, inseurriri, rampudhire, impudhire, pumpullare, serire, seurrai, sirigare, tidhire, tzirriotire, tzirulire, tzorulare Sentences su sèmini intregau a sa terra at intzeurrau ◊ su nènniri si fait de trigu, gintília e atrus lois postus a inseurrai in s'iscuriu Etymon srd. Translations French germer English to bud Spanish germinar Italian germinare German keimen.

inchelàre , vrb Definition coment'e pònnere in is ogos una napa (chelu de arangiolu) chi no lassat bíere crara sa cosa / i. sa vista = menguai, abbasciai sa vista Synonyms e antonyms afuscai, annapai, chelare, imbelare, impannare, infuscai, intelai Sentences avivat sas pupias incheladas ◊ su Sole no si est incheladu in ojos tuos ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ gighet sos ojos inchelados ◊ sas làmbrigas li inchelant sos ogros Etymon srd. Translations French voiler, brouiller, offusquer English to veil, to dim Spanish ofuscar, velar Italian velare, offuscare German verhüllen.

incherellàre , vrb Definition intrare giustítzia a unu, pònnere in giustítzia a unu po calecuna cosa Synonyms e antonyms carelare, cramari, tzitare Translations French porter plainte English to proceed against Spanish querellarse Italian querelare German verklagen.

incheremíre , vrb Definition andharesindhe a bívere in logu ispérdiu, atesu de gente, fàere vida de soledade Synonyms e antonyms afrungiulare Sentences pro su disisperu, penso a m'incheremire abbaidendhe a su chelu e mi assamudo (G.M.Cherchi) Etymon srd. Translations French se retirer dans un ermitage English to retire to one's retreat, to leave off Spanish hacerse eremita Italian ritirarsi nell'èremo, demòrdere German zurückgezogen leben, nachgeben.

inchesuràre , vrb: incresurae, incresurai, incresurare Definition serrare a cresura, fàere sa cresura; rfl. cuare in sa cresura Synonyms e antonyms cresurai, impizare, incujare 1 | ctr. iscresurare Etymon srd. Translations French clôturer, entourer English to fence in Spanish cercar Italian recintare German einfrieden.

inchibberàre , vrb Definition essire chíbberu, prenu, ufrau; pigare arrennegu coment'e credendhosi meda Synonyms e antonyms intrusciare / achibberare, achighiristai, alloroscare, altivai, chibberare, inchighiridhare, inchighiristai, incripinire, ufiare / abbetiae, acroconai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Sentences s'ispiga de su trigu est inchibberendhe ◊ a sa fémina si che li fit inchibberada sa bentre: fit ràida! ◊ abbuseschèndhesi de erva frisca allentorida a s'animale si che li podet inchibberare sa bentre 2. dai totue chena pònnere leant inchibberèndhesi a fura piana (G.Fiori) 3. su bentu in cue bi sulat fitianu e male e peus b'inchíbberat in s'ierru ◊ pro cussu fatu pacu m'inchíbbero! Translations French enfler, piquer, vexer English to offend, to swell (up) Spanish hinchar, mosquearse Italian inturgidire, impermalire German schwellen, kränken.

inchietàe, inchietài, inchietàre , vrb Definition pigare o giare arrennegu; segundhu de ite si narat, avolotare Synonyms e antonyms abbetiae, achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, collobbiare, inchimerai, incrabudhire, infelai Sentences is fuedhus dhus eus ammesturaus a itzérrius candu si fiant inchietai ◊ irrocat che pidore e s'inchietat chi est unu cavanile!◊ tzieta s'inchietat narendi: "Mammai, Santu Pedru est su santu de is piscadoris!"◊ ma poita dha fais inchietai a mamma tua?◊ non t'inchietes, fipo brullandhe! 2. "Maria Cinisu, movidí ca a niscinus istait bèni cussa crapita!", dhi naràt sa bídria po dha fai inchietai!◊ totu cussu chi li aiat contadu cussu pedidore l’aiat inchietadu 3. fiat una noti sentza de luna chi su mari si fiat inchietau Etymon spn. inquietar Translations French se fâcher, agacer, s'indigner English to disquiet Spanish enfadar, indignarse Italian inquietare, sdegnarsi German ärgern, sich ärgern.

inchighiridhàre , vrb Definition artzare sa boghe, arteriare foedhandho Synonyms e antonyms achibberare, achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai Sentences s'inchighiridhat chi paret unu pudhitu gherriscu Etymon srd. Translations French se mettre en colère English to get enraged Spanish enfurecerse Italian infuriarsi German wütend werden.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definition coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Synonyms e antonyms achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Sentences at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Etymon srd. Translations French se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête English to fret and fume, to make proud, to get cocky Spanish alzar el gallo Italian adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta German sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

inchigiàre , vrb: inchizare Definition fàere o essire coment'e in cara trista, o fintzes arrennegada; nau de s'aera, annuare Synonyms e antonyms achizare, acristai, inchizire, incilliri 2. sas boghes de su bentu inchizant s'ària che lamentos de atitadora ◊ s'aera oe si ch'est inchizendhe Etymon srd. Translations French froncer le sourcil (s) English to frown Spanish fruncir el ceño Italian accigliarsi German ein finsteres Gesicht machen.

inchijinàre , vrb: inchisinare, incinisae, incinisai, incinixai Definition betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu Synonyms e antonyms abbrugiai, afocazare, achighinare, infogai | ctr. ischinisare Sentences cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat! Etymon srd. Translations French réduire en cendres English to reduce to ashes Spanish encenizar Italian incenerare, incenerire German mit Asche bedecken, einäschern.

inchilciàre , vrb: inchircare 1, inchirciare, inchisciare, incricare 2 Definition pònnere o istrínghere in cricos, is cricos; in cobertantza, pigare fele, tzacu, arrennegu; nau de s'aera, chi si annuat a meda, totu pínniga a dónnia bandha Synonyms e antonyms arrennegai, artziaresiche / annuai 1 2. daghi at basi ascultadu, comente a s'inchilciare l'at a usu, che canna si est pesadu de archivusu (Limbudu) Etymon srd. Translations French cercler English to hoop, to get angry, to become overcast Spanish rodear, ceñir, cercar, enfadarse, nublarse Italian cerchiare, incerchiare German bereifen.

inchimentàre , vrb Definition fàere chimentu, boghes, burdellu Synonyms e antonyms abbochinare, batugliare, chichigliare, intrigliare, stragamullai Etymon srd. Translations French tapager English to make a noise Spanish alborotar Italian fare strèpito, chiasso German Lärm machen.