Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

incastrài , vrb: incastrare, incrastai 1, incrastare Definitzione pònnere in s'incàsciu, intrare apare duas cosas fatas adatas po torrare giustas s'una cun s'àtera (si narat fintzes de is dentes de duas orrodas chi girant intradas apare); fintzes trebballare a incrastas, coment'e faendho incrastas, trapadas, unu pagu a doladura (segadura de àstulas a cropu) comente si faet in sa linna Sinònimos e contràrios crujare, imbasare, incartare 1, incasciae, incriedhai 2. deo so incrastandhe unu Santugristos mannu in sa rughe Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu emboîter, encastrer Ingresu to fix Ispagnolu encajar Italianu incastrare Tedescu einschieben.

incatramàe, incatramài, incatramàre , vrb Definitzione betare, pònnere su catramu; nau mescamente in cobertantza, pigare s'àteru a ingannu Sinònimos e contràrios asfaltai / abbovai, colovrinare, imbaucare, imbusterai, imbuvonare, improsae, ingannai, ingrangugliare, trampai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goudronner Ingresu to tar Ispagnolu alquitranar Italianu incatramare Tedescu teeren.

incausài, incausàre , vrb Definitzione betare is curpas, incurpare a unu de unu dannu, de àere fatu male Sinònimos e contràrios acajonare, acriminai, acrupai, acusai, imputai, incrupai Frases a chini t'incàusat po ti ndi pigai sa camisa, lassadhi fintzas su mantu (Ev)◊ seu innòi incausau po cussu ◊ is aversàrius, ca dhu bidiant in bidha asseliau, ant pentzau de dh'incausai po una morti 2. oe so che un'incausadu chi ispetat dibbatimentu Tradutziones Frantzesu imputer Ingresu to accuse Ispagnolu imputar Italianu imputare Tedescu zuschreiben.

incegài, incegàre , vrb: intzecare, intzegare Definitzione guastare is ogos, leare sa vista de no bíere; cumbínchere a unu a fàere su chi no depet, o chi no bolet, o de si ndhe impudare e dispràxere apustis Sinònimos e contràrios atzecare, bisogai, inciurpai, inturpire, intzeghire / alluscai, tantare Frases si lu feris a s'ogru l'intzegas ◊ sa luche fit gosi forte chi incegaiat 2. si mi che intzegat l'iscudo! ◊ che l'at intzegadu su dinari e béndhidu s'est ◊ che l'at intzegadu sa bellesa de sa fémina, ma a mere de domo chi no balet ◊ cun sa paraleta sua che at intzegadu fintzas a tie Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crever les yeux, devenir aveugle Ingresu to blind Ispagnolu cegar Italianu accecare Tedescu erblinden.

incèndhere, incènnere , vrb: inchèndhere, inchènnere Definitzione allúere su fogu, pruschetotu foedhandho de su forru; nau de s'ànimu, de sa mente, provare unu sentidu forte, biu / pps. inchesu Sinònimos e contràrios achèndhere, allúere, allumae, atzèndhere, impampidhare | ctr. istudare Maneras de nàrrere csn: linna de i. = linnixedha fini po allumai fogu; inchèndhere frammas a… = tzacare, pònnere fogu Frases mentras tziu Missente fit inchendhendhe su focu, deo ascurtabo in mesu a sa cuzicura ◊ inchendhide su fogu! ◊ a cussa vidha li aviant inchesu frammas 2. s'inchendhides s'ispera ant a lúghere torra custas cortes ◊ sos pitzinnos s'inchendhent iscurtandhe su contu (A.Mura)◊ a vinti annos cudha fiama m'inchendhiat totu ◊ de poeta sas peràulas cheria candho sa mente inchesa est de amore! ◊ si li est inchesa sa cara candho l'ant dimandhata ◊ su tzocu de s'istuturrada inchendhiat s'istànsia Ètimu ltn. incendere Tradutziones Frantzesu incendier, enflammer Ingresu to set on fire, to fire Ispagnolu incendiar, inflamar Italianu incendiare, entusiasmarsi Tedescu anzünden, sich begeistern.

incerài , vrb: incherare, intzerare Definitzione pònnere sa chera, su pighe; essire in colore de chera, cambiare colore, nau de unu chi si assicat e mescamente de su laore e de is erbas chi, comente cumènciant a sicare, càmbiant colore e cumprint su granu Sinònimos e contràrios illughidare, inceratzae, ingroghie, isarbolire, iscarugire, istramudire, scarafaciari, scinisai Frases su sabbateri at incerau s'ispagu 2. su trigu in làmpadas comintzat a incherare ◊ sa punta de su nasu, de incerada comenti fuat sempri, s'inniedhigàt ca manna dhi fut imbucada sa timoria ◊ toca, tontoni, gei coitas a incerai: cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cirer, rendre blond, blondir, pâlir Ingresu to wax, to make fair, to turn pale Ispagnolu encerar, ponerse doradas las mieses Italianu incerare, imbiondire, impallidire Tedescu wachsen, gelb werden, erbleichen.

incespiài , vrb: inciaspiai, incispiai, inciuspiai, ingespiai Definitzione fàere a ispertiadas, a mancighedhas coment’e a istidhigadura o ispergiadura de diferente colore, comente est sa linna allisada o cosa chi paret grandhinada, a màncias / èdera inciaspiada = zenia de edra totu a marcos in sa foza; ortziada inciaspiada = itl. attìnia iridescènte; incespiadu de oro = ifustu in oro Sinònimos e contràrios ciaspiai, iscacare Frases sa passionera est ingespiada de asulu ◊ dhi ant arrigalau unu mucadori de conca arrúbiu ingespiau in bidri ◊ portat is pius incispiaus de cosa chi si at postu in conca ◊ is mumusedhus sardus puru funt inciaspiaus e pintulinaus che cussus istràngius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tacheter Ingresu to spot Ispagnolu manchar, salpicar Italianu chiazzare, picchiettare Tedescu beflecken

inceurràre , vrb: inseurrai, intzeurrai Definitzione bogare su cambu nou, fàere sa tzeurra, nau de is sèmenes cumenciandho a naschire Sinònimos e contràrios abbrabai, abbrossare, incirrionire, infeurriri, ingrilliri, inseurriri, rampudhire, impudhire, pumpullare, serire, seurrai, sirigare, tidhire, tzirriotire, tzirulire, tzorulare Frases su sèmini intregau a sa terra at intzeurrau ◊ su nènniri si fait de trigu, gintília e atrus lois postus a inseurrai in s'iscuriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu germer Ingresu to bud Ispagnolu germinar Italianu germinare Tedescu keimen.

inchelàre , vrb Definitzione coment'e pònnere in is ogos una napa (chelu de arangiolu) chi no lassat bíere crara sa cosa / i. sa vista = menguai, abbasciai sa vista Sinònimos e contràrios afuscai, annapai, chelare, imbelare, impannare, infuscai, intelai Frases avivat sas pupias incheladas ◊ su Sole no si est incheladu in ojos tuos ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ gighet sos ojos inchelados ◊ sas làmbrigas li inchelant sos ogros Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu voiler, brouiller, offusquer Ingresu to veil, to dim Ispagnolu ofuscar, velar Italianu velare, offuscare Tedescu verhüllen.

incherellàre , vrb Definitzione intrare giustítzia a unu, pònnere in giustítzia a unu po calecuna cosa Sinònimos e contràrios carelare, cramari, tzitare Tradutziones Frantzesu porter plainte Ingresu to proceed against Ispagnolu querellarse Italianu querelare Tedescu verklagen.

incheremíre , vrb Definitzione andharesindhe a bívere in logu ispérdiu, atesu de gente, fàere vida de soledade Sinònimos e contràrios afrungiulare Frases pro su disisperu, penso a m'incheremire abbaidendhe a su chelu e mi assamudo (G.M.Cherchi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se retirer dans un ermitage Ingresu to retire to one's retreat, to leave off Ispagnolu hacerse eremita Italianu ritirarsi nell'èremo, demòrdere Tedescu zurückgezogen leben, nachgeben.

inchesuràre , vrb: incresurae, incresurai, incresurare Definitzione serrare a cresura, fàere sa cresura; rfl. cuare in sa cresura Sinònimos e contràrios cresurai, impizare, incujare 1 | ctr. iscresurare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu clôturer, entourer Ingresu to fence in Ispagnolu cercar Italianu recintare Tedescu einfrieden.

inchibberàre , vrb Definitzione essire chíbberu, prenu, ufrau; pigare arrennegu coment'e credendhosi meda Sinònimos e contràrios intrusciare / achibberare, achighiristai, alloroscare, altivai, chibberare, inchighiridhare, inchighiristai, incripinire, ufiare / abbetiae, acroconai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frases s'ispiga de su trigu est inchibberendhe ◊ a sa fémina si che li fit inchibberada sa bentre: fit ràida! ◊ abbuseschèndhesi de erva frisca allentorida a s'animale si che li podet inchibberare sa bentre 2. dai totue chena pònnere leant inchibberèndhesi a fura piana (G.Fiori) 3. su bentu in cue bi sulat fitianu e male e peus b'inchíbberat in s'ierru ◊ pro cussu fatu pacu m'inchíbbero! Tradutziones Frantzesu enfler, piquer, vexer Ingresu to offend, to swell (up) Ispagnolu hinchar, mosquearse Italianu inturgidire, impermalire Tedescu schwellen, kränken.

inchietàe, inchietài, inchietàre , vrb Definitzione pigare o giare arrennegu; segundhu de ite si narat, avolotare Sinònimos e contràrios abbetiae, achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, collobbiare, inchimerai, incrabudhire, infelai Frases is fuedhus dhus eus ammesturaus a itzérrius candu si fiant inchietai ◊ irrocat che pidore e s'inchietat chi est unu cavanile!◊ tzieta s'inchietat narendi: "Mammai, Santu Pedru est su santu de is piscadoris!"◊ ma poita dha fais inchietai a mamma tua?◊ non t'inchietes, fipo brullandhe! 2. "Maria Cinisu, movidí ca a niscinus istait bèni cussa crapita!", dhi naràt sa bídria po dha fai inchietai!◊ totu cussu chi li aiat contadu cussu pedidore l’aiat inchietadu 3. fiat una noti sentza de luna chi su mari si fiat inchietau Ètimu spn. inquietar Tradutziones Frantzesu se fâcher, agacer, s'indigner Ingresu to disquiet Ispagnolu enfadar, indignarse Italianu inquietare, sdegnarsi Tedescu ärgern, sich ärgern.

inchighiridhàre , vrb Definitzione artzare sa boghe, arteriare foedhandho Sinònimos e contràrios achibberare, achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai Frases s'inchighiridhat chi paret unu pudhitu gherriscu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to get enraged Ispagnolu enfurecerse Italianu infuriarsi Tedescu wütend werden.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definitzione coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Sinònimos e contràrios achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frases at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête Ingresu to fret and fume, to make proud, to get cocky Ispagnolu alzar el gallo Italianu adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta Tedescu sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

inchigiàre , vrb: inchizare Definitzione fàere o essire coment'e in cara trista, o fintzes arrennegada; nau de s'aera, annuare Sinònimos e contràrios achizare, acristai, inchizire, incilliri 2. sas boghes de su bentu inchizant s'ària che lamentos de atitadora ◊ s'aera oe si ch'est inchizendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froncer le sourcil (s) Ingresu to frown Ispagnolu fruncir el ceño Italianu accigliarsi Tedescu ein finsteres Gesicht machen.

inchijinàre , vrb: inchisinare, incinisae, incinisai, incinixai Definitzione betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu Sinònimos e contràrios abbrugiai, afocazare, achighinare, infogai | ctr. ischinisare Frases cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en cendres Ingresu to reduce to ashes Ispagnolu encenizar Italianu incenerare, incenerire Tedescu mit Asche bedecken, einäschern.

inchilciàre , vrb: inchircare 1, inchirciare, inchisciare, incricare 2 Definitzione pònnere o istrínghere in cricos, is cricos; in cobertantza, pigare fele, tzacu, arrennegu; nau de s'aera, chi si annuat a meda, totu pínniga a dónnia bandha Sinònimos e contràrios arrennegai, artziaresiche / annuai 1 2. daghi at basi ascultadu, comente a s'inchilciare l'at a usu, che canna si est pesadu de archivusu (Limbudu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cercler Ingresu to hoop, to get angry, to become overcast Ispagnolu rodear, ceñir, cercar, enfadarse, nublarse Italianu cerchiare, incerchiare Tedescu bereifen.

inchimentàre , vrb Definitzione fàere chimentu, boghes, burdellu Sinònimos e contràrios abbochinare, batugliare, chichigliare, intrigliare, stragamullai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tapager Ingresu to make a noise Ispagnolu alborotar Italianu fare strèpito, chiasso Tedescu Lärm machen.

«« Torra a chircare