atraessadòre , agt Definizione chi istat andhandho, sèmpere in giru Sinonimi e contrari atraessone, perdulàriu, rundhellu, zirellu Etimo srd.
atraessaméntu , nm Definizione su atraessare Sinonimi e contrari atraessu, atraessada Etimo srd.
atraessàre , vrb: atraissare,
atravessai,
atressai,
atrevessai,
traessai* Definizione
passare in d-unu logu andhandho de una parte a s’àtera, passandho in mesu; istare in giru; agatare po cumbinatzione o bènnere a betu, acanta; atressai si narat fintzes po cuncordare, fàere o pònnere bene una cosa; fàere unu terrenu (in costera) a traessas, a muros a istúturu
Sinonimi e contrari
aggrucare,
atravigare,
atreminare,
atruessai,
ruciare
/
atobiai,
capitare,
cumbinare
Modi di dire
csn:
ite atraessas? = a ue ses andhendhe?; fai sa cosa candu atressat = candho capitat, si cumbinat de la poder fàghere
Frasi
lugosos siant sos caminos chi atraessant! ◊ pro bídere sa chi addoro dia atraessare su mundhu ◊ sa bidha est atraessata dae s'istradone
2.
caminanne faghiat atintzione po no dhi atraessare in mesu de pes pículos de taulitas ◊ cussu cani, si mi atressat, nc'istupat a lestru! ◊ mi est atressau de biri su predi ◊ iscàvuant sa cosa aundi dhus atressat ◊ mi fiat atressau e m'iat nau de andai ◊ a su primu chi mi atressat arropu! ◊ fai chi is dimónius no si atressint ni in terra e ni in mari!◊ candu dhoi est su diàulu atressau, axiu tenis de fai atentzioni!…
3.
pintas rosas de aici bèni atressadas chi ispantas
4.
s'ortu, ca est in palinzu, l'amus totu atraessadu pro bi fàghere iscras
Traduzioni
Francese
traverser,
parcourir
Inglese
to run through
Spagnolo
atravesar
Italiano
attraversare,
percórrere
Tedesco
überqueren,
durchqueren.
atraessòne , agt, nm Definizione nau de ccn., chi istat andhandho, sèmpere in giru, bagamundhandho Sinonimi e contrari atraessadore, perdulàriu, rundhellu, zirellu Frasi so bénnidu no che apat calchi atraessone ancora a si retirare, in bidha Etimo srd.
atraéssu , nm, avb: atraversu,
atruessu Definizione
su atraessare unu logu e fintzes su camminu chi si faet andhandho de unu logu a s'àteru; logu inue si passat de una parte a s'àtera de unu logu / bessí atraversu (fuedhendi) = bessíreche fora, iscantonare, andai a dortu, de tressu
Sinonimi e contrari
atraessada,
atraessamentu
/
caminu,
coladolzu
/
badu
Frasi
si aia tentu richesas, dia sulcare su mare, dia fàghere s'atraessu de sa terra (S.Sechi)◊ s'intendhiat s'istràghida de sas rodas e s'atraessu de sa zente ◊ ant fatu s'atraessu de sa bidha
2.
acabbaidha, seis giai bessendinci atraversu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
traversée
Inglese
crossing
Spagnolo
cruce
Italiano
attraversaménto
Tedesco
Überqueren.
atrafinadítu , agt Definizione chi istat atrafinandho, in giru (ma prus che àteru si narat de sa bardúfola chi no ballat firma in su matessi puntu) Sinonimi e contrari atrafinone.
atrafinàre , vrb Definizione mòvere, andhare (nau de sa bardúfola chi no ballat sélia e firma in su matessi tretu); istare in giru, trancuinandho, sèmpere faendho.
atrafinòne , agt Definizione chi istat atrafinandho, in giru, bagamundhu, sèmpere in movimentu Sinonimi e contrari atrafinaditu.
atràfinu , nm Definizione su atrafinare, su istare in giru chentza capia, in rundha.
atrafudhài , vrb: atrufudhai Definizione
si narat prus che àteru de su pane chi si ufrat, pesandho, cun su frammentu; nau in cobertantza, ofèndhere, su si annicare, fintzes su crèschere de sa bentre de fémina príngia
Sinonimi e contrari
pesai
/
abbrodhiare,
abbruvudhare,
acasidhare,
amprudhiare,
annicare,
annozare,
pirmare
Frasi
su pani bèni axedu postu in su forru si ndi atrufudhat
2.
cussa piciochedha at fatu a usu de figu arrapallina: a úndixi annus fiat giai cumentzendi a atrufudhai! ◊ apu cenau pagu in s'ora e portu sa brenti atrufudhada (A.Garau)◊ sa pasta est bella axera e atrufudhada ◊ sa giovunedha benit ingannada e abarrada est atrufudhada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gonfler
Inglese
to inflate
Spagnolo
hinchar
Italiano
gonfiare
Tedesco
aufblasen.
atrafúdhu , nm: atrufudhu Definizione
su atrufudhare, s’atrufudhamentu chi faet sa cosa; genia de dispraxere po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbródhiu,
annógiu,
bischiza,
bústica,
istrugnu,
labbrione,
pussàgiu
/
pesadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renflement,
souci
Inglese
swelling,
worry
Spagnolo
hinchazón,
disgusto
Italiano
rigonfiaménto,
crùccio
Tedesco
Anschwellung,
Kummer.
atragàdu , agt Sinonimi e contrari abbaucadu, ammammalucadu Etimo srd.
atragàre atracàre
atragàre 1 , vrb Definizione
giare tragu, amargori, dispraxeres mannos
Sinonimi e contrari
afligire,
contribbulai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affliger
Inglese
to afflict
Spagnolo
afligir
Italiano
afflíggere
Tedesco
betrüben.
atragavenài , vrb Definizione fàere trebballu, arregòllere cosa, illimpiare a tragavenu Sinonimi e contrari rastellare Etimo srd.
atraghentàre , vrb: atreghentare,
atrigantare,
atrighentare Definizione
treulare su trigu; fàere moida deasi a meda de fàere a tímere, fintzes tímere ebbia; pigare a cropos
Sinonimi e contrari
assuconare,
aterrai,
aterrighinare
/
catigare,
mazare,
perseghire,
surrai
2.
upas umanas atrigantadas de s'assuconu si chircant in miniera ◊ lampos e tronos atreghentant e acorant su pastoredhu ◊ si ch'est morta atreghentada a sa vista de cussos animales ◊ est a boghes atreghentendhe sa zente in sa carrela
3.
sos carabbineris l'ant atreghentadu a interrogatórios, li cheriant fàghere atrogare su chi no aiat fatu ◊ cuss'àlvure onzi travuntana l'atrighentat, la tríulat ◊ s'ierru fritu at atrigantadu sos casidhos (T.Solinas)◊ pro cussa mancànscia mi li so atraghentadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effarer,
effrayer
Inglese
to dismay
Spagnolo
espantar
Italiano
sgomentare
Tedesco
bestürzen.
atraghéntu , nm: atreghentu,
atrighentu,
treghentu Definizione
arrumóriu, carraxu, avolotu mannu de boghes, tzérrios e sonos, fintzes timoria manna meda
Sinonimi e contrari
abbolotu,
biuldu,
carralzu,
chimentu,
irburbutzu,
tremutu
/
cdh. strallatu
Frasi
in su tzilleri est finidu s'atreghentu, si sunt totu ritirados ◊ su tronu faghet atreghentu ◊ avita a sos minores s'atreghentu! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ intendhes s'atreghentu e istruendu, sos istragos de pérfidas ischeras? (P.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vacarme,
tumulte
Inglese
dismaying uproar
Spagnolo
alboroto,
susto
Italiano
frastuòno che sgomenta,
strèpito
Tedesco
Getöse,
Lärm.
atràghere atràere
atragiàre , vrb: atrajare, tragiare Definizione bestire, o fintzes fàere, cun tràgiu bellu 2. cosa si m’aiat bidu muzere mia atragiadu degosi in faldina e guantes biancas!… Etimo srd.
atragonàre , vrb Definizione coment'e sicare, igragalare, regòghere Sinonimi e contrari acotilai, anniedhigai Frasi cussos, dae chito suta de su sole, los at a atragonare che chicone allutu!(G.Chessa) 2. est un'ominedhu atragonadu e lanzu.