cagòdhi , agt, nm Definizione chi o chie istat sèmpere a paraleta, nau unu pagu a disprétziu Sinonimi e contrari badaceri, ciaciareri, foxileri, paraletadore, tàcula Etimo srd.
cagódu , nm Definizione cosa tundha a us'e birilla / c. de bremis Sinonimi e contrari arrumbuloni.
cagògna , nf: cogogna,
cugogna Definizione
imbriaghera niedha, manna
Sinonimi e contrari
cimbrea,
inciucadura
Frasi
como devent pessare fena a sas cogognas bostras, sos de su comune!…
Etimo
itl.
cacona
Traduzioni
Francese
bonne cuite
Inglese
unforgettable drunkenness
Spagnolo
borrachera
Italiano
sbòrnia solènne
Tedesco
Rausch.
cagòni , nm Definizione chie si cagat timendho dónnia cosighedha, tropu timerosu Sinonimi e contrari cacaredhosu, cacoi, timecaca Terminologia scientifica ntl Etimo srd.
càgu , nm Definizione muntonedhu de merda sicada.
cài càbi
cài 1 , agt, prn: cale,
cali Definizione
agt. e prn. indefiniu impreau in is pregontas de css. manera fatas: no càmbiat de m. a f., ma solu de su sing. a su pl. (coment'e agt.); su plurale, cun is artículos e chi tenet valore de cng. po ispiegare: su cale, su cali, su (sa, sos, sas) cales chi… = e pro cussu…, difatis…(no tenet valore relativu, mai)
Frasi
cai cosa ti andat bèni, a tui? ◊ cali mòri pigas po andai a ingunis? ◊ cale bentu ti ndhe at batidu? ◊ ma cale ómine, ma cale fémina?!…◊ cales àrbures est a pudare? chini iscít cun calis ideas nd'iant a èssi torraus!
2.
fàghelos totu guales, e no cale goi cale gai! ◊ de custas cosas, cali bolis? ◊ de sos fizos, cale est su cojadu? ◊ tia chèrrere ischire cale ti andhat bene: custu o cudhu ◊ no isco ne chie e ne cale
3.
issa est sa prus sàbia e onesta, su cales chi sas bighinas la chircant pro unu cossizu ◊ no bi at istudiadu nudha: su cales chi lu ant botzadu!◊ cussu depet àere finidu sas iscolas, su cales chi lu cherent a triballare in postu ◊ sa mama cosit e tàpulat, su cales sos pitzinnos no andhant in giru istratzulados
Etimo
ltn.
qualis
Traduzioni
Francese
quel
Inglese
which
Spagnolo
qué,
cuál
Italiano
quale
Tedesco
welcher.
caíca, caícu , nf, nm Definizione genia de barchita Frasi in cussa domixedha dhoi at dónnia cosa, parit unu caicu prontu a partiri! Terminologia scientifica trps.
caída cadída
caidhàrgiu , nm Definizione scòrpora caidhus, unu chi furat casidhos Etimo srd.
caídhu , nm: casidhu Definizione
genia de aprigu a bisura de tumborru o de casceta fatu apostadamente po niu de s'abe; istrégiu de ortigu coment'e carcida po múrghere; in cobertantza, a logos dhu narant a sa natura de sa fémina / sa parte de aintru de su c. = meséntzia, s'apertura inue s'abe intrat o essit = sa mosta; c. òrfanu = chentza s'abe reina; insedhai su c. = cuncordare su casidhu cun totu su chi dhi dhue serbit
Sinonimi e contrari
abialzu,
bugnu,
casa,
casidhada,
colmena,
mógiu,
moitedhu,
tulu
/
murghijola
Modi di dire
csn:
ufrare a casidhu, fagheresiche a c. = ufrare meda, nadu fintzas in cuguzu pro arrennegu mannu; segai o ispitzai is casidhus = cincinai, binnennai o bogare su mele; fai sa conca che unu caidhu = che moju, che in moida de rios, dare ifadu faedhendhe a meda
Frasi
sas abes current totu a su casidhu ◊ candu ispitzat is casidhus bogat meli a cobedinas
2.
dh'iat fatu sa conca che unu caidhu ◊ megas de mi fai sa conca cumenti a unu casidhu de abis, cun custus isciollórius! ◊ fit ufradu a casidhu contra a mie e no mi at mancu rispostu
3.
comenti nant is pastoris, innòi nci perdeus su lati cun su casidhu
Cognomi e Proverbi
smb:
Casiddu
Terminologia scientifica
sbs, stz
Etimo
ltn.
quasillum
Traduzioni
Francese
ruche
Inglese
apiary
Spagnolo
colmena
Italiano
alveare,
àrnia
Tedesco
Bienenstock.
caídu , pps, agt Definizione de caire Sinonimi e contrari ischeadu.
caigiòni , nm: caizone Definizione
ufradura chi faet sa puntura de sa musca a cuadhos e boes; custa genia de musca etotu; in cobertantza, bisóngiu
Sinonimi e contrari
babajone,
babatzone,
papajone,
tajone
/
ampístula,
brúgula,
dolimazosa,
frusca,
fustema,
postema
/
malandra
/
cdh. caicioni
2.
aiat pérdidu sa sedha e como si bidiant sas malandras, sos caizones ◊ s'àinu est sempre cun caizones in su corzu ◊ in costas giughiat caizones e mancu l'ant giuntu a beranile
3.
su carru tandho mi serbiat, mi ndhe at bogadu tantos caizones
Terminologia scientifica
crp, tabanus intermedius, chrysops italicus
Traduzioni
Francese
bouton,
plaie
Inglese
sore
Spagnolo
picadura,
habón,
tábano
Italiano
fìgnolo,
piaga
Tedesco
Furunkel.
caillòne , agt, nm Definizione nau de ccn., chi o chie est artu meda e istrígile de carena Sinonimi e contrari giangalloi, iscalandrone Terminologia scientifica crn.
caincúnu cabancúnu
caínu , nm Definizione
unu malu che a su Cainu de sa Bíbbia
Sinonimi e contrari
animiniedhu,
boge,
malu,
zudeu
Frasi
pro achipire a destrúere su logu, cainos coro de pedra ponent fogu!
Traduzioni
Francese
malfaisant
Inglese
wicked man
Spagnolo
malvado
Italiano
malvàgio
Tedesco
Bösewicht.
caíre , vrb Definizione istrecare, alladiare cosa po dha trebballare Frasi pro fàghere sos macarrones sa pasta cheret bene caida ◊ finida sa cota de su pane, mamma comintzat a caire sos macarronedhos a úngia.
caíri , vrb Definizione orrúere, ma nau prus che àteru in sensu morale Sinonimi e contrari arrúere Etimo spn. caer.
càisciu , nm Definizione genia de bestimentu de féminas, de pònnere asuta de sa gunnedha e fata a bisura de gunnedha etotu Sinonimi e contrari cànsciu* Terminologia scientifica bst.
caistèdha , nf, nm: canestredha,
canistedha,
canistedhu,
canistredha Definizione
de s'istrégiu de fenu (est fata de iscaria), est cussu a costaos bàscios e piticu (unos barantas centímetros de diàmetru) impreau a pònnere prus che àteru cosa de papare, fintzes in mesa (es. su pane)
Sinonimi e contrari
cherrighedha,
palinedha,
palini,
pobinu
Frasi
pone duos orzatos in sa caistedha ca immurzamus! ◊ pitzinnu minore ma, si li bocas canistedha, sa parte sua si la fachet che pessone manna! ◊ assupreint sas féminas a ndhe acabidare in cólvulas e canistredhas piatos, istelzos, pane e dulches restados
Terminologia scientifica
stz
Traduzioni
Francese
corbeille,
manne
Inglese
small basket
Spagnolo
panero
Italiano
canestrino
Tedesco
kleiner Korb.