A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

màltza , nf: martza Definizione genia de cosa unu pagu bianca e cagiada chi si podet fàere in freaduras, segadas o tretu infiammau, fata de carre chi morit, mícrobbos, glóbbulos biancos e abbadúgia Sinonimi e contrari mamaja, mammai 1, mammana, matéria, materiatzu, sagna 1 / cdh. màlcia Frasi tzegu est su corpus dadu a su machine mundhanu, incaminadu in vias malas, fiore un'ora, e cras… martza e pudine (P.Casu) Terminologia scientifica mld Etimo itl. marcia Traduzioni Francese pus Inglese pus Spagnolo pus Italiano pus Tedesco Eiter.

maltzaullàdu , agt Definizione chi est malacónciu, tunconidu, débbile, malaidosu Sinonimi e contrari ciacosu, malesanu, temadu, temósigu.

maltzédhu maltédhu

maltzíre , vrb: marcire, marciri, martzire Definizione fàere a sàngia, a matéria, nau de liagas, trincos e partes malàdias Sinonimi e contrari acucuai, impostemai, insangiai, marcitai, materiare, sanzire Frasi s'ispina no so reséssidu e ndhe la fàghere essire fintzas chi no si est martzida 2. martzidu totu e totu apiagadu, in d-unu muntonarzu si est frundhidu (M.Dore)◊ sa matéria est cudha cosa groga chi essit de una ferida daghi est totu martzida Etimo itl. marcire Traduzioni Francese suppurer Inglese to fester Spagnolo supurar Italiano suppurare Tedesco vereitern.

maltzósu , agt Definizione chi est prenu de matéria, martzidu (o chi deasi paret) Modi di dire csn: puzonedhu m. = a bentredha; èssere che una bua m. = nau de ccn., físchidu, fintzas chi grisat totu 2. tilipirche maltzosu e mati grogu, tue arroinas dogni cristianu! (P.Masia) Etimo srd.

màltzu , agt: màrciu 1, marsu 1, martzu Definizione chi est guastu, fatu in matéria / casu martzu = casu fatu, casu chi si che ammódhigat e si faghet àspidu, licantzu meda Sinonimi e contrari fràzicu, frazigadu, marcitau, pordiau / fatitadu, fatitu, fatu, giampagadu, patitu Frasi bi at a mandhigare macarrones, petza, casu màrciu, sartitzu e binu Etimo itl. marcio.

màltzu 1 màltu

màlu , agt, nm: mau 1 Definizione nau de gente, chi o chie est intregau a fàere male o est pentzandho a fàere male, dannu o istrobbu (a/c. si narat fintzes po giare prus fortza a unu foedhu chi inditat, cussu etotu, calidades malas: es. trapuleri mau, delincuenti malu); nau de cosa, chi no faet bene (o fintzes chi faet male a sa salude), chi no serbit, no est de giudu; sa parte guasta de css. cosa (e deosi fintzes arremu malàidu de sa carena), cosa chi andhat male o fintzes difícile, peleosa / min. maixedhu = malu meda; mauchedhu = unu pagu malu; su Malu = su dimóniu; f. a logos maba, màua, màgua / a./c. cun significau antifràsticu (e postu innanti de su nm.) bolet nàrrere bonu, bellu, es.: malu olivàriu che fato, inoghe, cun totu custos ozastros!… Sinonimi e contrari malésicu, maléstigu, malignu, malosu, malvadu / gherristu / guastu, malàdiu / male | ctr. bonu, líaru, sanu Modi di dire csn: fàghere cosa a mala gana = contras a sa gana, contras a sa volontade; èssere o fàghere a gana mala = tènniri ganas o fai bènniri sa ganas de bombitai; zúghere unu mermu malu = malàidu, cun carchi pecu; èssere malu a… (+ vrb. fàghere, bínchere, iscroxai, e gai) = èssere difítzile, inzotosu, dificurtosu, matanosu, trabballosu a… (fàghere, bínchere, iscroxai e gai), o fintzas (si est nadu de zente) chi no est tanti bellu o no est tanti de bona volontadi a fai una cosa; est malu de… = andhat male, faghet male, noghet, no cheret fatu a…; dare a su malu = pessare in su malu, supònnere una cosa mala, chi bi apat capitadu dannu; a malu tou = a dannu tou etotu, fendi mali a tui etotu, pro totu su mali chi ti ndi podit bènniri; leare a unu in malas = chentza delicadesa, a boghes, a briga; èssere in malas, a sa mala cun ccn. = èssiri a primma, a iscórriu de mancu si fuedhai; nàrrere o fàghere una cosa pro su malu = cun s'idea de ofèndhere; poesia o cantone in malu, in malas = posta pro nàrrere male de carchi cosa e de calicunu; fàghere a malu = fàghere cosas chi no andhant bene, no pònnere mente, fàghere dirbetos e gai; furriare una bestimenta a s'ala mala = pònniri sa parti de aintru, aundi si bit sa cosidura, a parti de foras /(a/c.: coment'e agt. no est sempre chi si ponet apustis de su nm.: es. a mala boza ◊ a gana maba ◊ su malu fàghere, su malu coro ◊ fàghere coro malu ◊ èssiri mala pedhi ◊ èssiri pedhi mala) Frasi ses peus de una craba cun s'istintu de fai cosa maba! ◊ est ómine malu, cussu! ◊ sa prus cosa fàtzile est a bènnere malu ◊ no est pro su malu si apo mancadu! ◊ su malu las pessat totu pro fàghere male! ◊ at perdonadu sa muzere morta ma no su malu chi ndhe at su samben derramadu 2. su malu frúndhilu: su chi est bonu cóllilu ◊ tocat a connòsciri su malu acuau ◊ su malu de sa becesa est ca ti fait arregordai sa giovania 3. zughet unu pódhighe malu, comente li at puntu un'ispina ◊ no bastaiat chi fit, at tentu corpu própiu a s'ogru malu! ◊ in su spirali ndi dhi ant segau sa camba mala ◊ cun sa manu mala si est dépiu prestai a portai àcua po istudai su fogu! 4. custa est cosa mala a fàghere, inzotosa meda ◊ inoghe est malu a ndhe agatare cosa gai ◊ cussu est malu a cuntentare ca est mendheosu ◊ so malu a mòere dae domo, no mi piaghet su ziru ◊ balla ca est malu a dòrchere cussu cristianu! ◊ cussu est istrambecu e malu a cumbati 5. tira, tira, su bentu, ca partit su vapori… malu est a ponni amori ca est celiamentu! ◊ narant sos mannos chi est malu de si aggrundhare suta de sa figu ◊ mi parit mau a dhu arrefudai ◊ est malu a si che bogare pizu de bestimenta si su tempus no est assentadu in caentu 6. isse mancu intendhindhe gai bi at dadu a su malu ◊ no podiat acatare su poledhu e fit comintzandhe a pessare a su malu ◊ su malu est a triballare in montes lendhe bentu e abba, o velenu in fràbbica! ◊ deo in malu no bi apo pessau ◊ si abbàidant apare cun sa cara chei sa tela, pessendhe a su malu ◊ Zizi non bi fit ghirau e sos suos fint iscrétios e pessandhe in su malu ◊ fiza tua no est prinza: aus fatu tropu impresse a pentzare a su malu! 7. no li est bastadu a bonas e bi l'apo nadu a malas ◊ torràdemi sa mula a sa bona, ca sinono mi la torrades a sa mala! ◊ si lu leas in bonas ti ponet mente, ma in malas no ndhe faghes ne crau e ne tzou de cussu pisedhu! ◊ nos ant lassadu a malu nostru e amus pérdidu! Cognomi e Proverbi smb: Malu / prb: fuedhu mau mancu in brulla! Etimo ltn. malus Traduzioni Francese méchant, mauvais, délinquant, impie, pervers, inutilisable, nuisible, nocif Inglese wicked, out of order, harmful Spagnolo malo Italiano cattivo, émpio, pervèrso, delinquènte, violènto, guasto, inservìbile, dannóso Tedesco böse, Verbrecher, verdorben, faul, unbrauchbar, Fäule, schädlich.

maluàchere malivàiri

malubbixínu , nm: maluighinu Definizione bighinu malu.

maluchèrrere , nm Definizione su chèrrere o bòllere male, in su sensu de no istimare s'àteru.

malucòro , nm: malugoro, malugoru Definizione malu coro, in su sensu de no giare, de arrestigore, de no pentzare nudha a s'àteru Sinonimi e contrari limiore, susuncheria | ctr. bonucoro Modi di dire csn: fàghere sa cosa a m. = sentza de ganas, ammarolla, pruscatotu ca si pentzat de no ndi bogai nudha de bonu, o ca no andat bèni, in duda chi no siat giustu Frasi su meri susuncu, meri malugoru, no dh'iat mai cumbidau a domu ni a prandi e ni a cena ◊ teniat una richesa ibbaldarada, ma fit de malugoro e no daiat nudha a nisciunu Etimo srd. Traduzioni Francese avarice, égoïsme Inglese meanness Spagnolo cicatería, mezquindad Italiano grettézza, egoismo Tedesco Engherzigkeit, Egoismus.

malufàchere malivàiri

malufavédhu , nm Definizione foedhos malos, de maleducaos Sinonimi e contrari porcaria Etimo srd. Traduzioni Francese langage obscène Inglese foul language Spagnolo lenguaje obsceno Italiano turpilòquio Tedesco unflätige, vulgäre Worte.

malugàbu , nm Definizione malu cabu, farta de cabu, de abbistesa, de incuru, contivígiu de pagu contu o fintzes chi mancat deunudotu Etimo srd. Traduzioni Francese incapacité Inglese inefficiency Spagnolo ineptitud Italiano dappocàggine Tedesco Untüchtigkeit.

maluggàgnu! , iscl Definizione genia de frastimu Sinonimi e contrari malasorte!, male! Frasi medas agatant sa fortuna de Pedruveghe, giutu a protzebbos - maluggagnu! - in bidha ◊ maluggagnu, tue binches a totu!

maluggràbbu , nm Definizione su fàere is cosas de mala manera.

malugòro, malugòru malucòro

malugràtu malocràu

malugrèo , avb Definizione mi parit própiu chi…, abbisumeu chi…, si no mi so irballendhe o fadhindhe… Sinonimi e contrari abbisoca, abbisu, istimmei, naromeu, stamega Etimo srd.