tenéntiles , nm Definizione genia de filighedhu chi bogant unas cantu linnas po si poderare a calecuna cosa (in su deventale, tira de orroba cun gànciu de pòdere agguantare prus o prus pagu larga s'acapiadura) Sinonimi e contrari bentzígliu 1, intzígliu, pendhirighe, sintzillu 1, úrtzula 1 Terminologia scientifica rbr Etimo srd.
tenéntzia , nf Definizione s'ufíciu ue cumandhat unu tenente.
tenetène tenedène
tenetòca , nm Definizione tene e toca, su giogu a tènnere, a si cúrrere aifatu paribari po si aciapare Sinonimi e contrari tenedene, teniscapa Etimo srd.
tenidórgiu , nm Definizione tretu inue s'iscassat s'abba de un'erriu a una cora po abbare ortos Sinonimi e contrari cassiadorju, leada Etimo srd.
tenidúra , nf Definizione su tènnere, seberare; est su chi abbarrat a sa de duas sedatzaduras de s'iscete Sinonimi e contrari tentua Etimo srd.
teniméntu , nm Definizione
terrenu mannu cun domos
Sinonimi e contrari
dominàriu,
possessu,
tanca
Frasi
una dí su babbu iat ingortu su pipiu a unu tenimentu acantu dhui fut su cadilloni froriu (F.Marcialis)◊ funt po bendi cussu tenimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
domaine
Inglese
farm
Spagnolo
finca
Italiano
tenuta
Tedesco
Landgut.
teníngiu , nm Definizione
genia de trebballu chi si faet a unu bestimentu, faendhodhu e firmandhodhu a pinnigas o gajas
Sinonimi e contrari
aggajadura,
apuzonadura,
apuzononzu,
tentura 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plissure
Inglese
pleating
Spagnolo
plisado
Italiano
plissettatura
Tedesco
Plissee.
teniscàpa , nm Definizione su giogu a tènnere e iscapare, a si cúrrere aifatu paribari po si aciapare Sinonimi e contrari tenedene Terminologia scientifica ggs Etimo srd.
tènna tèndha
tènna 1 tèndha 1
tènnaru , agt: ténneru 1 Sinonimi e contrari modhe | ctr. tostadu, tostu Frasi bogaiat dae busciaca sa resolza de inferchire e trapaiat dae subra in suta sa nae piús tènnara de su crabuvigu ◊ criaduras cun càvanos tènnaros che fiores de beranu Etimo ltn. teneru(m).
tènnede, tènnere , vrb: tenni,
tènniri Definizione
èssere meres o in posse de calecuna cosa, àere (ma fintzes pentzare, èssere in parentella, sentire una dólima, àere bisóngiu); contivigiare, manigiare de calecuna manera; aferrare a manos o cun calecuna cosa, mescamente currendho aifatu, pigare cosa iscapa, chi si movet currendho, a bolu o àteru, e fintzes furare, arregòllere e pigare de mesu de àtera cosa, arresurtare in mesu de cosa chi istringhet, chi sidhit; genia de giogu chi faent is piciochedhos cricandho de si aciapare paribari: giogai a tènnere o a tenedene; nau de sa linna o àteru chi abbruxat, pigare fogu, temperare a abbruxare, iscapai pampa (vrb. aus. èssere o àere: si podet nàrrere fintzes coment'e vrb. ativu transitivu); nau de cosa prantada o innestada, de arremu de sa carena o de sèmene chi ingendrat in sa madre (nau de fémina, bènnere príngia), pigare vida in sa terra o in sa linna noa, abbarrare biu, pigare a crèschere / ind. pres. 1ˆp. sing. tèngiu, tengu, tenzo, tenzu; ind. imp. dèu tenei, nosu tenestus, nois teniaimus; cong. pres. 1ˆp. sing. tenga, tenza, 2ˆp. pl. tenzades, tenzedas; pps. tentu, ténnidu, ténniu. Coment'e sinónimu de àere a logos dhu narant in parte de custu candho su sugetu, in su cuncetu de èssere in su logu, no est bene determinau: Sa Nuge si narat aingasi poite ca unu tempus dhue teniat una mata manna de nuge, in s'ortu dhue tenet crabas = bi aiat un'àrbure de nughe, bi at crabas
Sinonimi e contrari
àere,
tèndhere 1
/
acherrai,
aciapai,
cassai,
contifizare,
furai,
prugae
/
agganciai,
arratulare
/
aggafiare
/
allumae,
atzèndhere,
brugiare
/
assocai,
atechire
| ctr.
iscapae
/
lassai
/
mòrrere
Modi di dire
csn:
ie teniat pira = bi aiat pira; tènniri in cunsideru = pònnere in càrculu, fàghere contu mannu de unu; tènnere, tènniri de… (+ vrb. infinidu)= dèpere + vrb. infinidu; èssere tene tene a… = apunt'a aferrare, aferrendhe; giúghere a unu tene pro tene = tene tene, acurtzu meda de lu pòdere azummai aferrare (ma chentza lu sighire deunudotu); tènniri frius, basca, fàmini, sidi = sentire fritu, calura, fàmine, sidi, àere bisonzu de caentu, de friscura, de manigare, de bufare; tènniri pani e gortedhu = àere totu sas codomidades, istare a códumu; tènniri fuedhus cun d-unu = leàresi peràulas, faedhàresi male, cun peràulas graes, àere tentu murrunzu; tènnere a unu a picu = sighírelu curríndhelu; tènnere carchi cosa a pesu (es. su male fatu) = èssiri dispràxius; tènnerela cun ccn. = èssiri oféndiu, èssiri contras a ccn.; tènneresi musca a tzocu = irbulàresi de…, lassai a pèrdiri, mandai a pasci cocas; intrare in tènnere = allúiri, apampai
Frasi
sonniei de ti àere pro tota sa vida e no ti tenzei ◊ tenet deghe annos in sos úndhighi ◊ si teniat sas fortzas de Sansone!…◊ póveru est chie no tenet cosa ◊ sa Sardínnia tenit richesas ◊ isse tenet bestiàmine ma no tenet pàsculos ◊ de dinai ndi tengu, ma immoi no ndi portu ◊ tenent sa cosa ma no zughent mai unu sodhu in busaca ◊ bendhe su chi tenes e dalu a sos pòberos! ◊ Mariedha si at carragliatu sas oricras e si at tentu sa conca chin sas manos
2.
totu custu frius…: ita tenit, babbai? ◊ custu mànigu no tenet nudha: proite no ti est piaghindhe? ◊ e ita tenis isconchiendi? ◊ tenit su mali de is pedras ◊ is pipius no tenint nudha contras a su sardu ◊ cussu no tenet parentes
3.
sa carrada male tenta ponet tastu a su binu ◊ est bèni tentu che cani acapiau ◊ in tempus malu sas berbeghes las tenimus a proendha
4.
cunsiderendi comenti pasciat, mali mi pariat su dha tenni morta! (E.Pintor Sirigu)◊ apo tentu su cabadhu a issocu ◊ sa cane mia tenet su lèpere, su crabolu ◊ cudhos chi navant a tènnere a mie innantis meu cumbeniant tentos! ◊ bae e tènemi su cadhu ca tuco a bidha! ◊ bi aiat zente meda in su fogu fuidu e belleggai l'ant tentu
5.
mi che ant tentu duos fiados ◊ sa pedra mi che at tentu sa manu suta ◊ no li piaghet sa cosa rassa e che tenet su pizu dae su late ◊ fit tenendhe s'ozu in su corriotu ◊ no azes àpiu su corazu de nche tènnere una tzica ◊ proite ses pulighendhe su minestrone, ite che ses tenindhe?!
6.
feus tenni su fogu cun custu pimpiridu de paperi ◊ su fogu est intradu in tènnere, est tenindhe, si ch'est tentu ◊ sa linna de umbrinu est mala a tènnere ◊ sa linna mascada de abba no bi tenet ◊ sa linna sica tenet dereta ◊ sa linna frisca istentat a tènniri ◊ ténelu, su fogu, ca sinono s'iltudat!
7.
sas iferturas ant tentu totu ◊ si est prantada frisca, sa canna tenet dereta ◊ sas arburedhas chi si prantant, prus mannas sunt e prus sunt malas a tènnere ◊ sa prantaza tenet bene, dereta, si est posta proindhe ◊ comente si est cojubada at tentu deretu
8.
chirchendhe sidhadu si pariant tene tene a èssere ricos ◊ proite la tenes cun megus si no ti apo fatu nudha?! ◊ si fit istatu pro mene, si ne aiant tentu de musca a tzocu!
Cognomi e Proverbi
prb:
fillu de gatu topis tenit ◊ chie no curret no tenet!
Etimo
ltn.
tenere
Traduzioni
Francese
avoir,
posséder,
capturer,
attraper,
prendre,
brûler,
s'enraciner,
prendre,
pousser
Inglese
to have,
to own,
to catcht,
to burn,
to take root
Spagnolo
tener,
detener,
quemar,
arraigar,
prender
Italiano
avére,
possedére,
detenére,
catturare,
acchiappare,
prèndere,
àrdere,
attecchire,
allignare
Tedesco
besitzen,
innehaben,
fangen,
packen,
verbrennen,
Wurzel fassen,
einwurzeln.
tènnere 1 tèndhere
ténneru , agt Definizione
nau de linna, mata e fintzes de gente, chi est dereta, chi no est atrotigada
Sinonimi e contrari
daretu
| ctr.
atrotiau,
trotu
Frasi
sa pianta dereta, tènnera, mujat trémulat fiorit ◊ l'apo connotu chi fit un'ozastredhu ténneru e bellu ◊ pro iscala de carru bi cheret preustinu ténneru ◊ sa frua est tènnera che canna
Traduzioni
Francese
droit
Inglese
straight,
crafty
Spagnolo
derecho
Italiano
dritto
Tedesco
gerade.
ténneru 1 tènnaru
tènni tènnere
ténnica , nf Definizione
manera, arte pràtiga de fàere sa cosa; mescamente, totu su chi est imbentu, isciéntzia, ischire, furriau a machinàriu, aina, òpera
Sinonimi e contrari
alte,
métidu
Traduzioni
Francese
technique
Inglese
technique
Spagnolo
técnica
Italiano
tècnica
Tedesco
Technik.
ténnicu , agt, nm Definizione
chi pertocat sa ténnica; chi, o istudiau chi, tenet pratighesa a fàere unu trebballu
2.
po annare ananti bi cheret una loba de ténnicos chi cumprennant de economia, de finàntzia, de tribàllios ◊ pro acontzare sa televisione bi cheret unu ténnicu chi ndhe cumprendhet
Traduzioni
Francese
technique,
technicien
Inglese
technical,
technician
Spagnolo
técnico
Italiano
tècnico
Tedesco
technisch,
Techniker.