A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

tenéntiles , nm Definitzione genia de filighedhu chi bogant unas cantu linnas po si poderare a calecuna cosa (in su deventale, tira de orroba cun gànciu de pòdere agguantare prus o prus pagu larga s'acapiadura) Sinònimos e contràrios bentzígliu 1, intzígliu, pendhirighe, sintzillu 1, úrtzula 1 Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd.

tenéntzia , nf Definitzione s'ufíciu ue cumandhat unu tenente.

tenetène tenedène

tenetòca , nm Definitzione tene e toca, su giogu a tènnere, a si cúrrere aifatu paribari po si aciapare Sinònimos e contràrios tenedene, teniscapa Ètimu srd.

tenidórgiu , nm Definitzione tretu inue s'iscassat s'abba de un'erriu a una cora po abbare ortos Sinònimos e contràrios cassiadorju, leada Ètimu srd.

tenidúra , nf Definitzione su tènnere, seberare; est su chi abbarrat a sa de duas sedatzaduras de s'iscete Sinònimos e contràrios tentua Ètimu srd.

teniméntu , nm Definitzione terrenu mannu cun domos Sinònimos e contràrios dominàriu, possessu, tanca Frases una dí su babbu iat ingortu su pipiu a unu tenimentu acantu dhui fut su cadilloni froriu (F.Marcialis)◊ funt po bendi cussu tenimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu domaine Ingresu farm Ispagnolu finca Italianu tenuta Tedescu Landgut.

teníngiu , nm Definitzione genia de trebballu chi si faet a unu bestimentu, faendhodhu e firmandhodhu a pinnigas o gajas Sinònimos e contràrios aggajadura, apuzonadura, apuzononzu, tentura 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plissure Ingresu pleating Ispagnolu plisado Italianu plissettatura Tedescu Plissee.

teniscàpa , nm Definitzione su giogu a tènnere e iscapare, a si cúrrere aifatu paribari po si aciapare Sinònimos e contràrios tenedene Terminologia iscientìfica ggs Ètimu srd.

tènna tèndha

tènna 1 tèndha 1

tènnaru , agt: ténneru 1 Sinònimos e contràrios modhe | ctr. tostadu, tostu Frases bogaiat dae busciaca sa resolza de inferchire e trapaiat dae subra in suta sa nae piús tènnara de su crabuvigu ◊ criaduras cun càvanos tènnaros che fiores de beranu Ètimu ltn. teneru(m).

tènnede, tènnere , vrb: tenni, tènniri Definitzione èssere meres o in posse de calecuna cosa, àere (ma fintzes pentzare, èssere in parentella, sentire una dólima, àere bisóngiu); contivigiare, manigiare de calecuna manera; aferrare a manos o cun calecuna cosa, mescamente currendho aifatu, pigare cosa iscapa, chi si movet currendho, a bolu o àteru, e fintzes furare, arregòllere e pigare de mesu de àtera cosa, arresurtare in mesu de cosa chi istringhet, chi sidhit; genia de giogu chi faent is piciochedhos cricandho de si aciapare paribari: giogai a tènnere o a tenedene; nau de sa linna o àteru chi abbruxat, pigare fogu, temperare a abbruxare, iscapai pampa (vrb. aus. èssere o àere: si podet nàrrere fintzes coment'e vrb. ativu transitivu); nau de cosa prantada o innestada, de arremu de sa carena o de sèmene chi ingendrat in sa madre (nau de fémina, bènnere príngia), pigare vida in sa terra o in sa linna noa, abbarrare biu, pigare a crèschere / ind. pres. 1ˆp. sing. tèngiu, tengu, tenzo, tenzu; ind. imp. dèu tenei, nosu tenestus, nois teniaimus; cong. pres. 1ˆp. sing. tenga, tenza, 2ˆp. pl. tenzades, tenzedas; pps. tentu, ténnidu, ténniu. Coment'e sinónimu de àere a logos dhu narant in parte de custu candho su sugetu, in su cuncetu de èssere in su logu, no est bene determinau: Sa Nuge si narat aingasi poite ca unu tempus dhue teniat una mata manna de nuge, in s'ortu dhue tenet crabas = bi aiat un'àrbure de nughe, bi at crabas Sinònimos e contràrios àere, tèndhere 1 / acherrai, aciapai, cassai, contifizare, furai, prugae / agganciai, arratulare / aggafiare / allumae, atzèndhere, brugiare / assocai, atechire | ctr. iscapae / lassai / mòrrere Maneras de nàrrere csn: ie teniat pira = bi aiat pira; tènniri in cunsideru = pònnere in càrculu, fàghere contu mannu de unu; tènnere, tènniri de… (+ vrb. infinidu)= dèpere + vrb. infinidu; èssere tene tene a… = apunt'a aferrare, aferrendhe; giúghere a unu tene pro tene = tene tene, acurtzu meda de lu pòdere azummai aferrare (ma chentza lu sighire deunudotu); tènniri frius, basca, fàmini, sidi = sentire fritu, calura, fàmine, sidi, àere bisonzu de caentu, de friscura, de manigare, de bufare; tènniri pani e gortedhu = àere totu sas codomidades, istare a códumu; tènniri fuedhus cun d-unu = leàresi peràulas, faedhàresi male, cun peràulas graes, àere tentu murrunzu; tènnere a unu a picu = sighírelu curríndhelu; tènnere carchi cosa a pesu (es. su male fatu) = èssiri dispràxius; tènnerela cun ccn. = èssiri oféndiu, èssiri contras a ccn.; tènneresi musca a tzocu = irbulàresi de…, lassai a pèrdiri, mandai a pasci cocas; intrare in tènnere = allúiri, apampai Frases sonniei de ti àere pro tota sa vida e no ti tenzei ◊ tenet deghe annos in sos úndhighi ◊ si teniat sas fortzas de Sansone!…◊ póveru est chie no tenet cosa ◊ sa Sardínnia tenit richesas ◊ isse tenet bestiàmine ma no tenet pàsculos ◊ de dinai ndi tengu, ma immoi no ndi portu ◊ tenent sa cosa ma no zughent mai unu sodhu in busaca ◊ bendhe su chi tenes e dalu a sos pòberos! ◊ Mariedha si at carragliatu sas oricras e si at tentu sa conca chin sas manos 2. totu custu frius…: ita tenit, babbai? ◊ custu mànigu no tenet nudha: proite no ti est piaghindhe? ◊ e ita tenis isconchiendi? ◊ tenit su mali de is pedras ◊ is pipius no tenint nudha contras a su sardu ◊ cussu no tenet parentes 3. sa carrada male tenta ponet tastu a su binu ◊ est bèni tentu che cani acapiau ◊ in tempus malu sas berbeghes las tenimus a proendha 4. cunsiderendi comenti pasciat, mali mi pariat su dha tenni morta! (E.Pintor Sirigu)◊ apo tentu su cabadhu a issocu ◊ sa cane mia tenet su lèpere, su crabolu ◊ cudhos chi navant a tènnere a mie innantis meu cumbeniant tentos! ◊ bae e tènemi su cadhu ca tuco a bidha! ◊ bi aiat zente meda in su fogu fuidu e belleggai l'ant tentu 5. mi che ant tentu duos fiados ◊ sa pedra mi che at tentu sa manu suta ◊ no li piaghet sa cosa rassa e che tenet su pizu dae su late ◊ fit tenendhe s'ozu in su corriotu ◊ no azes àpiu su corazu de nche tènnere una tzica ◊ proite ses pulighendhe su minestrone, ite che ses tenindhe?! 6. feus tenni su fogu cun custu pimpiridu de paperi ◊ su fogu est intradu in tènnere, est tenindhe, si ch'est tentu ◊ sa linna de umbrinu est mala a tènnere ◊ sa linna mascada de abba no bi tenet ◊ sa linna sica tenet dereta ◊ sa linna frisca istentat a tènniri ◊ ténelu, su fogu, ca sinono s'iltudat! 7. sas iferturas ant tentu totu ◊ si est prantada frisca, sa canna tenet dereta ◊ sas arburedhas chi si prantant, prus mannas sunt e prus sunt malas a tènnere ◊ sa prantaza tenet bene, dereta, si est posta proindhe ◊ comente si est cojubada at tentu deretu 8. chirchendhe sidhadu si pariant tene tene a èssere ricos ◊ proite la tenes cun megus si no ti apo fatu nudha?! ◊ si fit istatu pro mene, si ne aiant tentu de musca a tzocu! Sambenados e Provèrbios prb: fillu de gatu topis tenit ◊ chie no curret no tenet! Ètimu ltn. tenere Tradutziones Frantzesu avoir, posséder, capturer, attraper, prendre, brûler, s'enraciner, prendre, pousser Ingresu to have, to own, to catcht, to burn, to take root Ispagnolu tener, detener, quemar, arraigar, prender Italianu avére, possedére, detenére, catturare, acchiappare, prèndere, àrdere, attecchire, allignare Tedescu besitzen, innehaben, fangen, packen, verbrennen, Wurzel fassen, einwurzeln.

tènnere 1 tèndhere

ténneru , agt Definitzione nau de linna, mata e fintzes de gente, chi est dereta, chi no est atrotigada Sinònimos e contràrios daretu | ctr. atrotiau, trotu Frases sa pianta dereta, tènnera, mujat trémulat fiorit ◊ l'apo connotu chi fit un'ozastredhu ténneru e bellu ◊ pro iscala de carru bi cheret preustinu ténneru ◊ sa frua est tènnera che canna Tradutziones Frantzesu droit Ingresu straight, crafty Ispagnolu derecho Italianu dritto Tedescu gerade.

ténneru 1 tènnaru

tènni tènnere

ténnica , nf Definitzione manera, arte pràtiga de fàere sa cosa; mescamente, totu su chi est imbentu, isciéntzia, ischire, furriau a machinàriu, aina, òpera Sinònimos e contràrios alte, métidu Tradutziones Frantzesu technique Ingresu technique Ispagnolu técnica Italianu tècnica Tedescu Technik.

ténnicu , agt, nm Definitzione chi pertocat sa ténnica; chi, o istudiau chi, tenet pratighesa a fàere unu trebballu 2. po annare ananti bi cheret una loba de ténnicos chi cumprennant de economia, de finàntzia, de tribàllios ◊ pro acontzare sa televisione bi cheret unu ténnicu chi ndhe cumprendhet Tradutziones Frantzesu technique, technicien Ingresu technical, technician Ispagnolu técnico Italianu tècnico Tedescu technisch, Techniker.

ténnidu , pps: ténniu Definitzione de tènnere Sinònimos e contràrios tentu Frases su giardinu fit gai bellu e ténnidu contu chi sos istudiantes arriviant a fiotu pro lu visitare.