bòta , nf Definizione
cropu; cosa chi si narat po erríere, a befa / dare botas = nàrrere cosa faedhendhe a befe
Sinonimi e contrari
colpu
/
botada,
mofa
Cognomi e Proverbi
smb:
Botta
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
coup,
boutade,
moquerie
Inglese
banter
Spagnolo
golpe,
broma
Italiano
bòtta,
mottéggio
Tedesco
Schlag,
Spott.
bótu 1 , avb: buta Definizione
de botu = de istrémpiu, a corpu
Frasi
candu dh'ant bistu si ndi funt pesaus de botu ◊ mi ant de botu giradu sas palas! ◊ m'ischidesi nervosu de unu botu ◊ su chelu si fit inchimeradu e caleit de botu sa irada de s'abba ◊ mancai surpréndiu de buta, candu su cuadhu si est postu a curri, no si fiat pérdiu de ànimu ◊ comente apo bidu deai, mi ndhe peso de botu, curro a sas bestes e mi pijo totu
Cognomi e Proverbi
smb:
Butta
Traduzioni
Francese
brusquement,
tout à coup,
soudainement
Inglese
suddenly
Spagnolo
de repente
Italiano
di scatto,
all'improvviso
Tedesco
plötzlich.
cannonàda , nf Definizione
cundhutu de cannones; isparu de cannone; cosa chi essit a fortza de tubbu o àteru deasi / c. de gisterra, de latrina
Sinonimi e contrari
cdh. cannunata
Frasi
cannonis si narant is tubbus de terra o de prumbu chi formant sa cannonada de sa gisterra
2.
surdu che picu, no intendhes mancu sas cannonadas!
3.
s'abba de s'urrubbineto essit a cannonada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de canon
Inglese
cannon shot
Spagnolo
cañonazo
Italiano
cannonata
Tedesco
Kanonenschuss.
capedhàda , nf Definizione
saludu fatu cun su capedhu; cropu giau a capedhu, briga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grand coup de chapeau,
chapeau plein
Inglese
clanger
Spagnolo
sombrerazo
Italiano
scappellata,
cappellata
Tedesco
Hutabnehmen.
colàda , nf: colata Definizione
su colare, su passare; su logu inue si passat o un'iscuta de tempus, un'intrada una essia lestra a unu logu; unu tanti; una manu (de trebballu), una lómpia lestra, faendho trebballu / èssere in c. = aundi si passat o si depit passai, candu si passat, passendi
Sinonimi e contrari
passera
/
atraessada,
passada,
trasida
Frasi
a domo sua bi so intradu una colada ◊ s'ortu est in colada, a oru a caminu!, e bi so intradu nessi a compidare
2.
una colada de zente irbaia bi est in totue
3.
in binza bi cheret dadu una colada de tzapu, nessi pro s'erba meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
passage,
donner un coup de… (chiffon,
fer,
ect.)
Inglese
rub,
passage,
soup
Spagnolo
pasaje,
paso
Italiano
passata
Tedesco
Seihen.
cólpu , nm: corfu,
corpu,
crofu,
cropu Definizione
sa ferta e s'istóchidu o tzàchidu chi si faet iscudendho cun calecuna cosa, móvia de botu, totu a una borta; cosa chi arrennescet bene meda prus che àteru candho est difícile / min. colparedhu, corpighedhu, cropighedhu
Sinonimi e contrari
acirrada,
acollada,
addobbu,
afracada,
afurconada,
assuprida,
ibbatulada,
irbirroncu,
isdobbiada,
lómpia,
tzacada
/
isparu,
tiru,
tzocu
/
gofu
Modi di dire
csn:
dare, iscarrigai, leare corpos, leare a corpos, intèndhere corpos; corpu dadu a manimbesse, a totu codhu, a rasigadura, firmu, in prenu; torrare su c. = corpare a unu chi ti at corpadu (prus che àteru, deretu, apenas retzidu deretu torradu); corpu de punnigosu, de pedra, de fuste, de farci, de ferrus = corpu dadu a punnigosu, a perda, e gai; corpu de telèfono = telefonada; corpu de balla = balla, isparu; corpu de língua = peràulas pesantes, chi ofendhent; corpu de àcua = próida, refrigada de àcua; corpu de aera = bentixedhu friscu chi cassat a unu candu est insorau; corpu de tússiu, de boxi = su tzocu o sonu chi si faghet tussindhe, faedhendhe; corpu de gagaju = zenia de brincu de sa boghe chi si faghet cun s'irguzu comente si pronúntziat sa /c/ oclusiva velare surda o fintzas sa /f/ in tzertas bidhas (es. su ’ane, sa ’astanza = su cane, sa castanza; sa ’émina, su ’ocu = sa fémina, su focu); fuedhai a cropus a cropus = brinchendhe su sonu de /c/ o de /f/ comente faghent a logos (su ’asu, sa ’émina = su casu, sa fémina); colpu de Vènere = zoghendhe a manzíngula, est candho essint paris totas bàtoro números diferentes: est sa cumbinada menzus; avb. (bènnere, fàghere, e gai) a corpu, totu a unu crofu = totu paris, a una borta, totinduna; fàghere a corpu e ista = puntu e mortu; fàghere corpu malu feri ’ene = fàghere carchi cosa de una manera irballada, pagu zusta, e andhare in bonu gai etotu; fàghere a corpu innanti = fàghere innantis, lòmpiri a ccn. logu prima de un'àteru; tratu su colpu = fatuvatu, dónnia tantis; piscare in cropu a ccn. = segudàrelu, tènnere o agatare faghindhe su dannu; in su corfu/corpu de sa messera, in corfu ’e note = in su grofu de sa messera, in su menzus messare, intremesu de noti, a note russa, a noti incrófia, a note manna
Frasi
portale mannu, s'úrtimu corfu ti lu dat sa ruspa pro sa piatza de sa libbertade ◊ aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora dai su caldu a su fritu ◊ faiat andhae su fuste noischedhosu cun cropos furiosos a cantu essit ◊ a su corpu chi li at dadu lu at fatu rúere
2.
pissighit su polcavru, partit su colpu e fadhidu si l'at! ◊ a custu corpu de boxi totus si funt unius
3.
no mancat mai calchi colonellu chi est meledendhe calchi colpu de manu
4.
tratu su colpu, pigaiat su frade a montes, o su babbu, a cumpidare o a che li pigare su recatu ◊ tratu su colpu, chenaiant umpare
5.
bellu pisedhu…: a sa mama li torrat su corpu!◊ candho paret chi l'apant fata franca, lis faghet a corpu innanti e los buscat gai etotu, a sos furones ◊ sos barratzellos fachenne sa posta a sos bardaneris fint aconcatos a tratènnere fintzas a los piscare in cropu ◊ in làmpadas sa zente fit in su corpu de sa messera e no fit pessendhe a sas festas ◊ custu est su corfu de su molinzu e no fachet a pasare!
6.
bosatrus fuedhais a cropus a cropus peus de is santuidesus!
Cognomi e Proverbi
prb:
a unu corpu no si ndhe segat s'àrbure
Traduzioni
Francese
coup
Inglese
strike
Spagnolo
golpe
Italiano
cólpo,
bòtta,
percòssa
Tedesco
Schlag.
corfichédhu , nm Definizione
min. de corfu, cropighedhu
Traduzioni
Francese
petit coup
Inglese
small blow
Spagnolo
golpecito
Italiano
pìccolo cólpo
Tedesco
kleiner Schlag.
corriàda , nf Definizione
cropu, iscrabigada de corria, de aciotu
Sinonimi e contrari
aciotada,
iscorriada,
nerbiada,
zironiada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de fouet
Inglese
lash
Spagnolo
azotada,
latigazo
Italiano
staffilata
Tedesco
Knutenhieb.
dobbàda , nf Definizione
cropu prus che àteru giau de malesaura
Sinonimi e contrari
abbrúnciu,
addóbbida,
atumbada,
atzapulada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup accidentel
Inglese
casual stroke
Spagnolo
golpe accidental
Italiano
cólpo accidentale
Tedesco
zufälliger Schlag.
farrancàda, farrancàra , nf: afrancada,
farruncada,
francada,
franchiada Definizione
cropu de farranca; tanti de cosa chi istat in d-una o fintzes duas manos unias; unu tanti pagu precisu / francada de agiudu = betada de manu azuendhe
Sinonimi e contrari
apuinada,
brancada,
frascada,
manada
/
giunta
/
farranca
2.
custa mi paret una francada de macos,sarvamentu! ◊ at ghiradu una bella francada de linna a su fogu ◊ pongat sa pingiada de s'àcua e ghetidinci una farrancada de sali! ◊ totu cudha cosa mi l'aggantzaia a franchiadas ◊ dèu a fusteti custa cosa si dha pagu cun su dinai totu a una farrancara
3.
sunt andhados pro li dare una francada de agiudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de patte,
poignée
Inglese
blow with a paw,
handful
Spagnolo
patada,
puñado
Italiano
zampata,
manciata
Tedesco
Tatzenhieb,
Handvoll.
frenàda , nf Definizione
su frenare, sa firmada chi si faet frenandho, fintzes singiale in terra de comente si est frenau
Frasi
at fatu una frenada, cussa màchina, chi at lassadu fintzas sas sinzas de sas gommas in terra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de frein
Inglese
braking
Spagnolo
frenazo
Italiano
frenata
Tedesco
Bremsen.
frusciàda , nf: (fru-sci-a-da)
Definizione
su fruschiare, surbiada
Sinonimi e contrari
frúschiu,
frúschida
Frasi
su bentu est minetosu cun frusciadas e sonos de terrore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de sifflet
Inglese
whistling
Spagnolo
silbido
Italiano
fischiata
Tedesco
Pfeifen.
fusilàda , nf: fusilata,
fuxilada Definizione
isparu fatu a fousile
Sinonimi e contrari
archibbusada,
busilada,
foconada,
scupetada
Frasi
l'at iscutu una fusilada ◊ s'intendheit s'istràchidu forte de sa fusilada ◊ su ràndhine iscudiat a sos bidros e tzocaiat che fusiladas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de fusil
Inglese
gunshot
Spagnolo
fusilazo
Italiano
fucilata
Tedesco
Gewehrschuß.
ifrundhàda , nf: irfrundhiada Definizione
cropu de frundha, pedra iscuta a frundha
Sinonimi e contrari
frundhata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de pierres
Inglese
sling stroke
Spagnolo
hondada,
hondazo
Italiano
fiondata
Tedesco
Schleuderschlag.
illatigàda , nf Definizione
cropu giau a làtigu
Sinonimi e contrari
aciotada,
afuetada,
fusticada,
iscorriada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de fouet
Inglese
lash
Spagnolo
latigazo,
azote
Italiano
sferzata
Tedesco
Peitschenhieb.
illinnarjàda , nf Definizione
cropu giau cun nae de linna
Sinonimi e contrari
colpu,
ilbarriada,
irbirroncu,
irrugada,
irruncada,
irzarriada
Frasi
illinnarjada de fuste
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de bâton
Inglese
blow (with a cudgel)
Spagnolo
paliza,
varapalo
Italiano
legnata
Tedesco
Stockschlag.
incorràda , nf Definizione
bultzone de boe, cropu o iscaviada chi is boes giaent cun is corros, mescamente movendho sa conca a corpu
Sinonimi e contrari
incorradura,
sigorrada
/
cdh. incurrata,
ttrs. iscurrada
Frasi
candho muschinzas in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ a s'incorrada su boe ndhe at betadu s'antarile ◊ sos boes ant leadu su cane a incorradas ◊ baidindi candu passant is bois, no nd'ingollas calincuna incorrada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de cornes
Inglese
goring,
header
Spagnolo
cornada
Italiano
cornata,
cozzata
Tedesco
Hörnerstoß.
incricàda , nf Definizione
su incricare 1 / dare, fàghere un'i.
Sinonimi e contrari
acadriada
Frasi
su carru armadu cun d-una incricadedha ebbia frazat unu bidone de binzina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup d'accélérateur
Inglese
acceleration
Spagnolo
aceleración
Italiano
accelerata
Tedesco
Gasgeben.
innàdu , nm Definizione
cropu de ischina, móvia de sa carena coment'e nadandho / avb.: a innadu = cun unu corpu de ischina, móida a incannadas
Sinonimi e contrari
ischinada
Traduzioni
Francese
coup de reins
Inglese
blow with one's back
Spagnolo
espaldazo
Italiano
schienata
Tedesco
Rückenstoß.
innerbiàda , nf: innerviada Definizione
su innerbiare; cropu de nérbiu
Sinonimi e contrari
ischirriolada,
iscorriada,
nerbiada
Traduzioni
Francese
coup de nerf de bœuf
Inglese
lash
Spagnolo
latigazo
Italiano
nerbata
Tedesco
Peitschenhieb.