imbusterài, imbusteràre , vrb Definizione
pigare a ingannu
Sinonimi e contrari
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
coluvronare,
imbuvonare,
improsae,
ingannai,
mariolare,
scafai,
trambollai,
trampai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
duper
Inglese
to swindle
Spagnolo
embaucar
Italiano
turlupinare
Tedesco
täuschen.
imbuvonàre , vrb Definizione
pigare is àteros coment’e bovos, cun ingannu
Sinonimi e contrari
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
colovrinare,
corogliare,
imbelecare,
imbusterai,
improsae,
ingannai,
ingrangugliare,
mariolare,
scafai,
trampai
Etimo
spn.
embobar
Traduzioni
Francese
embobiner
Inglese
to dupe
Spagnolo
engatusar,
engañar
Italiano
abbindolare
Tedesco
betrügen.
immachinàre , vrb Definizione
rfl., coment’e fàere a macu, essire in machines, nau in su sensu de si fàere ideas, ibertu o àteru tropu atesu de sa realtade o de su possíbbile
Frasi
no t'immàchines ca tantu no est gai!
Traduzioni
Francese
s'illusionner
Inglese
to deceive oneself
Spagnolo
ilusionarse
Italiano
illúdersi
Tedesco
sich etwas vormachen.
immaginài , vrb: immaginare,
immazinare,
irmaginare,
irmazinare Definizione
pentzare is cosas chentza dhas bíere e ne ischire, faendhosindhe un’idea, una figura in sa mente
Sinonimi e contrari
apensare,
figurae
Frasi
podides irmazinare su cascavellu chi mi at postu candho mi at allegadu de "sos àteros astros"! (A.Deplano)
Traduzioni
Francese
imaginer
Inglese
to imagine
Spagnolo
imaginar
Italiano
immaginare
Tedesco
sich vorstellen.
immalèsciri , vrb Definizione
peorare de salude
Sinonimi e contrari
aggravae,
ammalesci,
imbalèschere,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
illebiare,
mediare
Frasi
sa maladia si est in pagu tempus immaléscia e Boicu at serrau is ogus po sempri
Traduzioni
Francese
s'aggraver
Inglese
to get worse
Spagnolo
agravarse
Italiano
aggravarsi
Tedesco
sich verschlimmern.
immalmàre, immamàre, immamàri , vrb: irmamai,
irmamare,
ismamai,
ismamare,
smamai Definizione
coment'e istesiare dae sa mama: segare is cambighedhos noos chi su fundu de sa bide (o de àtera cosa prantada) bogat in prus de is chi depent bogare is pudones o chi podet allatare; andharesindhe; istesiare, istagiare is animales piticos de sa mama po no súere prus
Sinonimi e contrari
ammamai,
brossare,
ilmamagiare,
irbrossare,
irgemmellai,
scalancari,
ispudhonare,
spillonai
/
illascare,
ispampinare,
sderriai
/
istitai
Frasi
sonniaiat chi fit immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe e catighendhe ◊ a irmamare est faina istentosa
2.
nche fint istichitos in su funnacru irmamanne vinu e bruschetanne
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre moins épais
Inglese
to thin (out)
Spagnolo
deschuponar,
desmamonar,
destetar
Italiano
sfoltire,
sfemminellare
Tedesco
lichten.
immandràre , vrb Definizione
portare o isserrare in sa mandra, in ccn. acorru, aintru
Sinonimi e contrari
acorrae 1,
ammandrare,
impascialare
| ctr.
bocare,
irmandrare
Frasi
sos pastores, si no immandraiat a pasculu innotu, nissune li naraiat nudha ◊ ti ant lassadu coment’e un'arveghe eremitana immandrada pro semper cun cresura de mare (F.Cocco)◊ tiu Zommaria che aiat immandradu unu catzedhu in cughina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfermer
Inglese
to shut in
Spagnolo
apriscar
Italiano
rinchiùdere
Tedesco
einschließen.
immandronatzàre , vrb Definizione
essire o fàere mandronatzu, mandrone
Sinonimi e contrari
acochinai,
acovardai,
ammandronae,
ammandronire,
arraigai,
impraitzai
Frasi
su vísciu ispinghet s'ómine a s'immandronatzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre paresseux
Inglese
to make lazy
Spagnolo
emperezarse
Italiano
impoltronire
Tedesco
faul werden.
immatài , vrb: immatzai,
irmatare,
ismatare,
smatai Definizione
ispatzare, illimpiare su terrenu segandhoche is tupas po dhu prènnere a laore, o fintzes po pàsculu
Sinonimi e contrari
ammatutzare,
ilbratare,
illitiare,
irbuscare,
irrascare,
ismatutzare,
ispatare,
matai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
débroussailler
Inglese
to root out
Spagnolo
desmontar,
rozar
Italiano
sterpare
Tedesco
vertilgen.
immatàre , vrb: immatzai 1,
immatzare,
irmassare,
irmatare 1,
ismatare 1,
smatzai Definizione
bogare sa matza, su matzàmene de unu pegus faendhodhu a petza; rfl. nau in cobertantza (e arrennegaos) po andhare de su corpus; immatzare est fintzes immarrire a tropu (coment'e calare sa matza/matzàmene de sa pelea, smeraisí)
Sinonimi e contrari
immativuzare,
irbentrare,
irbudhai,
isbuserigare,
isbuzare
Modi di dire
csn:
i. su pane = catzarecheli su de mesu, su prus modhe; irmatare su fogu = ispàrghere unu pagu sa chisina (dae ue est prus a muntone, in mesu) a manera chi sa linna brusiendhe abbarret unu pagu supesada e tenzat de prus
Frasi
irmatare su pische, su porcu, sa berbeghe, unu fiadu maselladu ◊ su fiadu l'ant immatadu in d-unu patrefíliu ◊ mortu su sibrone, sa cosa de fàere fiat a dh'auscare e immatzare
2.
putzinosu, si est irmatadu inue colat sa zente!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éventrer,
vider
Inglese
to disembowel
Spagnolo
destripar
Italiano
sventrare
Tedesco
ausweiden.
immativuzàre , vrb: ismativuzare Definizione
bogare sa matza, su matzàmene, limpiandho unu pegus bochitu
Sinonimi e contrari
immatare,
irbentrare,
irbudhai,
isbuserigare,
isbuzare,
isminuzare,
istripare
Frasi
l'ant iscarvedhadu e ismativuzadu a bistrale
Traduzioni
Francese
équarrir,
vider,
étriper
Inglese
to eviscerate
Spagnolo
destripar
Italiano
squartare,
sventrare,
sbudellare
Tedesco
ausschlachten,
ausweiden.
immaudinàre , vrb Definizione
fàere o orrúere coment'e dormiu, coment'e mortu (de su male, de is cropos, de su sonnu), leare o pèrdere is atuamentos
Sinonimi e contrari
ammadainare,
ammodoinai,
asturdire,
irmedhighinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assommer
Inglese
to shock
Spagnolo
desmayarse,
aturdir
Italiano
tramortire
Tedesco
betäuben.
immelmàre , vrb: immermare,
irmermare,
irmermiare,
ismermiai,
smarmai Definizione
bogare de pare sa carena, segare is arremos o mermos; bogare, segare su burdàmene de una mata, is cambos chi no balent o istrobbant sa créschia
Sinonimi e contrari
irmermedhare,
iscempiai,
iscroniai,
iseniare,
istropiai,
isvrembare,
sciguriai,
sciorbedhai
/
immalmare,
irgemmellai
Frasi
si ti ponzo manu, oe t'irmermo!
2.
e tenio àsiu, deo, a ischirrare, a ilmutzare, a bogare in loba, a pudare, a immelmare, a isalmentare: nudha, una binza betza prena de malesa! (A.Cossu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
démembrer,
défigurer,
ébourgeonner
Inglese
to prune,
to disfigure,
to split up
Spagnolo
desmembrar,
deschuponar
Italiano
smembrare,
sfigurare,
scacchiare
Tedesco
zergliedern,
ausgeizen.
immeltzàre , vrb: ismeltzare Definizione
bènnere o essire prus pagu, bogare una parte, fàere prus pagu
Sinonimi e contrari
abasciai,
amenguai,
ilminorigare,
immenguare,
impagai,
irminèscere,
miminare,
scimai,
torrae
| ctr.
crèschere
Traduzioni
Francese
diminuer
Inglese
to lessen
Spagnolo
disminuir,
menguar
Italiano
diminuire,
scemare
Tedesco
vermindern,
abnehmen.
immenguàre , vrb: irmenguai,
irminguare,
ismenguare,
smenguai Definizione
torrare a prus pagu, miminare, bogare, fàere de cantidade prus paga
Sinonimi e contrari
abasciai,
amenguai,
arreduire,
emenguare,
ilminorigare,
immeltzare,
impagai,
irminèscere,
menguanare,
miminare,
mendigai,
scimai,
torrae
| ctr.
crèschere
Frasi
sa zente fit meda, ma fit immenguandhe ◊ soi meledendu de irmenguai is crabas (P.Pillonca)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
diminuer
Inglese
to diminish
Spagnolo
disminuir,
menguar
Italiano
diminuire
Tedesco
vermindern.
immesài, immesàre, immesàri , vrb: irmesae,
irmesare,
ismesare,
smesai Definizione
bogare, torrare o fàere a metade sa cosa, ispartzire o segare in duas metades, a lados
Sinonimi e contrari
ammesai 1,
ismesujare
| ctr.
addopiae
Frasi
sa maladia cada annu l'irmesabat sas crapas ◊ s'ispagnola est sa pesta chi at irmesau medas famíllias
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
partager en deux
Inglese
to halve
Spagnolo
demediar
Italiano
dimezzare
Tedesco
halbieren.
imminzàre , vrb: irminzare Definizione
apariciare, cuncordare ccn. cosa
Sinonimi e contrari
altimizare,
archimingiai,
arminzare,
concevare,
intragnai,
oldinzare,
ordimignare
Frasi
fit imminzendhe calchi cosa pro sa chena ◊ ant imminzadu un'antifurtu ◊ pro sos poetas chi fiorint como imminzant unu prémiu in donzi bidha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ourdir,
machiner
Inglese
to contrive
Spagnolo
tramar
Italiano
ordire,
macchinare
Tedesco
anzetteln.
immolàre , vrb: irmolare,
irmolari,
ismolare,
smolai Definizione
bogare s'atza a una ferramenta, a un'aina, po segare méngius; iserbare is laores, bogare is molas de s'erba; rfl. segare sa mola de su tzugu, orrúere male meda
Sinonimi e contrari
acuciai,
afilare 1,
apuntai,
arrodai 1
| ctr.
ingudrai,
irmarrare
2.
in zerru a sos laores lis daiant una tzapitada lestra e in beranu si bi torraiat a irmolare, a che bogare s'erba prus madura
3.
mi est capitau in mesu de is peis e mi at fatu irmolari!
Etimo
ctl.
esmolar
Traduzioni
Francese
affiler,
aiguiser
Inglese
to sharp
Spagnolo
afilar
Italiano
affilare
Tedesco
schleifen.
immulzàre , vrb: immurgiare,
immurzare,
irmurjare,
irmurzai,
irmurzare,
ismugliare,
ismulzai,
ismurzare,
smurzai Definizione
papare a mengianu, fàerei s'immúrgiu
Sinonimi e contrari
gustai,
murzai
Frasi
a s'ora de ismulzai mi pichetu tres fogatzas ◊ bàtindhe su conchedhu de su giodhu ca immurzamus! ◊ mi apo irmurzadu una bella supa de late ◊ irmúrjati antis de tucare! ◊ nonna e neta si sunt postas a immulzare ◊ a bustare e a ismugliare bi fiat sa matessi bundhàntzia ◊ su fizu est irmurzàndhesi a pane e casu
Cognomi e Proverbi
prb:
chini cenat a binu irmurzat a abba
Etimo
spn.
almorzar
Traduzioni
Francese
prendre son petit-déjeuner
Inglese
to breakfast
Spagnolo
desayunar
Italiano
fare colazióne
Tedesco
frühstücken.
immurrài, immurràri , vrb rfl: irmurrare 1 Definizione
bènnere o essire canu o murru in is pilos
Sinonimi e contrari
ammurrai 1,
incanire,
incanudai
Frasi
atentzione, zovanedhas, s'afródhiu chi teneis de innoghe a bosi cozuare no irmurreis a pilu! (L.Pisano)◊ portas frungiduras in faci e megas de t’immurrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir chenu
Inglese
to turn white
Spagnolo
encanecer
Italiano
incanutire
Tedesco
grau werden.