iscartafogliài, iscartafogliàre , vrb: scartafogliai Definizione
girare is pàginas de unu libbru prus che àteru impresse, cun pagu atentzione, cricare in mesu de paperis
Sinonimi e contrari
irfozolare,
spaperai
/
iscabbúllere
Frasi
seu andau a su comunu, ant iscartafogliau totu ma no ant agatau sa pràtiga mia
2.
pro si nche iscartafogliare dae sa cumpantzia bocat unu muntone de iscusas
Etimo
itl.
scartafogliare
Traduzioni
Francese
feuilleter
Inglese
to look through
Spagnolo
hojear
Italiano
scartabellare
Tedesco
durchblättern.
iscartài , vrb: iscartare 1,
scartai Definizione
seberare e bogare abbandha o fintzes fuliare cosa metzana, su malu; giogandho a cartas, betare sa carta de iscartu; rfl. iscrobare, istesiare s'unu de s'àteru
Sinonimi e contrari
schiviri,
stagiai
2.
s'iscartat de sos amigos e si ritirat po contu suu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
écarter
Inglese
to reject
Spagnolo
descartar,
descartarse de
Italiano
scartare
Tedesco
ausscheiden,
abwerfen.
iscartaràre 1 , vrb: iscarterare,
iscuartarai,
iscuartarare,
iscuarterare,
iscuarturare,
scuartarai Definizione
fàere a cantos, irdoare, crepare coment'e a isciopadura, mescamente po tzacu, arrennegu (e nau cun tzacu), fintzes in su sensu de fàere de su corpus; iscúdere a terra de fàere sa cosa a orrugos
Sinonimi e contrari
cherpai
/
secare
Frasi
su coro si li fit iscartarandhe a s'intèndhere sa boche de Maria ◊ su binu nou iscuàrterat sas cubas betzas ◊ che depes essire mancari t'iscuàrtures e ti crepes!
2.
sa carrada, comenti at unfrau cun s'àcua, at iscurtarau unu circu
3.
crachi bituleri si est iscarterau in su liminarzu de sa domo de s'arretore: mancu arrespetu po su preide!
4.
su risu de sa melagranada, ruta a terra e iscuartarada! ◊ dh'ant agatau iscuartarau, impicau ◊ e abbàssiami sas boghes… iscuarterada chi ti agatent! ◊ soe cun sa conca iscartarada dae su dolore de dentes
5.
si ei pótziu dh'iap'èssi giai iscuartarau a terra!
Etimo
ctl.
esquarterar
Traduzioni
Francese
crever
Inglese
to dye
Spagnolo
destrozar,
agrietar
Italiano
crepare
Tedesco
bersten.
iscascedhàe, iscascedhài , vrb: iscassedhai,
iscassedhare,
iscassidhare,
iscassellare,
scascedhai Definizione
mòvere, essire de su giustu (nau fintzes de cumportamentu), no àere manu firma faendho una cosa, fàere unu movimentu pagu precisu, illascinare (e si narat fintzes de sa cosa chi si manígiat), fartare; fintzes betare de cuadhu
Sinonimi e contrari
allescinai,
iscassedhire,
mòere
/
millire
Frasi
fui seghendi a lepa, mi at iscassedhau sa manu e mi seu ingortu ◊ mi at iscassedhau sa manu: mi ndi apu ghetau tropu, de binu! ◊ pudendi in bíngia, si bit ca mi at iscassedhau sa manu e babbu si ndi est acatau ◊ nanca benias a is otu e funt is otu e mesu: iscassedhada s'ora ti est?! ◊ mi est iscassedhau s'ollu: immoi custa cosa est tropu cundia!
2.
est iscassidhau in s'iscamedhadorju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déconner,
jeter,
démonter
Inglese
to be wrong,
to throw
Spagnolo
equivocarse,
temblar,
desmontar
Italiano
sgarrare,
sbalzare
Tedesco
nicht genau sein,
nicht genau gehen,
werfen.
iscascedhàre , vrb: iscassedhare 1 Definizione
coment'e a essire de sa càscia, nau de errios prenos chi ndh'essint de su letu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déborder
Inglese
to overflow
Spagnolo
desbordar
Italiano
straripare
Tedesco
überfließen.
iscassetàre , vrb Definizione
nàrrere chentza bisóngiu sa cosa chi s'ischit a chie o candho no si depet
Sinonimi e contrari
iscobiare,
lendhare
/
atrogare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rapporter,
répandre
Inglese
to blab
Spagnolo
cantar la gallina,
contar
Italiano
spifferare,
vuotare il sacco
Tedesco
ausplaudern.
iscastàre , vrb Definizione
cambiare genia, casta, essire diferente, de arratza prus metzana, nau fintzes in su sensu de iscrizeniare, essire o èssere diferente
Sinonimi e contrari
irratzare
/
chilzeniare,
disgeniare,
imburdiri,
ischilziniare,
iseniare
/
cambiai,
mudai
| ctr.
arraciai,
istripai
Frasi
sos sonos de una peràula a bortas iscastant, càmbiant de una bidha a s'àtera ◊ potet peri dare chi cussu pitzocu iscastet dae s'arratza sua ◊ deo apo arratzau a is meos e in parte fortzis apo iscastau
2.
in sa faedhada nois Torpinos nos iscastamus meda fenas dae sos Pasadinos (G.Chessa)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
changer de race,
s'abâtardir
Inglese
to degenerate
Spagnolo
mestizar
Italiano
dirazzare
Tedesco
entarten.
iscastedhàre , vrb Definizione
bogare fora, bogare de unu logu de cumandhu, de unu podere
Sinonimi e contrari
caciare,
irbersulare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déloger
Inglese
to dislodge
Spagnolo
desalojar
Italiano
sloggiare
Tedesco
ausweisen.
iscatài, iscatàre , vrb: iscatzare 1,
ischetare,
scatai Definizione
arrasigare s'iscata, bogare a iscatas, essire a iscatas o àstulas; fintzes ispistorare, nau de istrégiu de terra, imbidru o àteru deasi
Sinonimi e contrari
iscroare
/
spistorai
Frasi
pische mannu de còghere a budhidu o a cassola innanti s'iscatat, bene
2.
sa morte ndhe at messadu sos fiores cun sas limbas de fogu inferotzias, ant ischetadu sas pedras lidhias (A.M.Pinna)◊ ses bufendhe s'abba in su cicherone iscatadu!
Etimo
ctl.
escatar
Traduzioni
Francese
écailler
Inglese
to scale
Spagnolo
escamar
Italiano
squamare
Tedesco
schuppen.
iscatasciài , vrb Definizione
papare cun allurpimentu, a s'airada, imbresse; in cobertantza, foedhare de una cosa cun facilidade (matziai)
Sinonimi e contrari
acamufai,
atafiai,
gomiri,
gorropentare,
ingròmere,
iscatuciare,
mangiufai,
scantusciai
Frasi
duus panis gei si dhus at iscatasciaus!
2.
gei nd'iscatàsciat de italianu, fillu miu!…
Traduzioni
Francese
dévorer
Inglese
to devour
Spagnolo
devorar,
tragar
Italiano
divorare
Tedesco
fressen,
verschlingen.
iscavacàre , vrb: iscovacare,
iscovecai,
iscovecare,
iscovocare,
scobercai Definizione
pigare o tròchere su covecu, tròchere su chi serbit po carragiare, furriare ccn. cosa a s'àtera parte
Sinonimi e contrari
furriai,
iscopercare,
iscucuzare,
isfianzare,
istavacare
| ctr.
cavacai
Frasi
lu chircaiant a pedra iscovacada
Traduzioni
Francese
découvrir,
ôter le couvercle
Inglese
to take off the lid of
Spagnolo
destapar
Italiano
scoperchiare
Tedesco
abdecken.
isceberài, isceberàre , vrb: ischeperare,
isciberae,
isseberare,
isseperare Definizione
pigare castiandho cale, ccn. cosa precisa, sa chi paret méngius o chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes pigandho e bogandho de mesu de àtera cosa totu diferente, distínghere
Sinonimi e contrari
asseperare,
sceberai,
iscedhai,
iscerai,
istagiai
Frasi
custos zòvanos facant comente cherent, ca tocat a issos a isseperare ◊ at cumbintu su maridu chi su fizu fit isseperendhe su zustu ◊ at cricau e isseberau sa menzus nave ◊ tue depes isceberare, no a che orrúere in sa peus arratza! ◊ a isciberae si andhat a sa preda de s'erriu!
2.
chi abbaidaus bene, in mesu issoro no che isseberaus unu pastore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
choisir
Inglese
to choose
Spagnolo
elegir,
escoger
Italiano
scégliere
Tedesco
wählen.
iscempiài , vrb: isempiare,
isemprare,
issempiare,
scempiai Definizione
pònnere istúpiu o fàere dannu mannu a persona, animale, mata
Sinonimi e contrari
bisastrare,
irfrezare,
iselmorare,
iseniare,
istropiare,
scerbai
/
ifasciare,
iscalabrare,
istrossare
Frasi
chin sas brullas víschidas suas cussu macu inoche vi ndhe isémpiat! ◊ su dutore mi at cumandhadu custa cosa ca mi apo isempiadu su benuju ◊ dhi faeus unu martu ca est totu issempiau ◊ ti ses iscempiada de manu tua etotu!
Etimo
itl.
scempiare
Traduzioni
Francese
estropier
Inglese
to maim
Spagnolo
lisiar,
tullir,
baldar
Italiano
storpiare,
menomare
Tedesco
verunstalten,
körperlich behindern.
iscendiài , vrb: isciundiai,
scendiai Definizione
nau de sa fémina príngia, naschire su pipiu
Sinonimi e contrari
iglierare,
infendiai*,
insinnigare,
palturire,
springiai
| ctr.
imprignare,
improssimare
Frasi
cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ mamma m'iat iscendiau abberu in luna bona!
2.
nanca depiat fai no isciu ita… custu est su monti chi nd'at iscendiau unu topixedhu!
Terminologia scientifica
ssl
Traduzioni
Francese
accoucher
Inglese
to give birth
Spagnolo
parir
Italiano
partorire,
sgravarsi
Tedesco
gebären.
iscerài , vrb: ischerai,
ischerare,
ischeriare,
ischiliare 1,
scerai Definizione
seberare su mele de sa chera, ma impreau mescamente coment'e seberare, separare cosas diferentes, arrennèscere a bíere, distínghere
Sinonimi e contrari
assebeltare
/
cherrintzonare,
chirrare,
isceberai,
isempricare
Frasi
s'ànima est aici ligera chi mancu s'iscerat ◊ sas annadas fint malas e pagu si podiat ischeriare it'còghere! ◊ non fis mai istracu ischiliendhe su ranu bonu (A.Sotgiu)◊ arratza de fusti chi as iscerau! ◊ cheret ischeradu su trigu po parare arratza ◊ ti as a iscerai unu de custus giòvunus ◊ no arrannessu a ischerai s’unu de s’atru
2.
su sale ischeriadu de tzertas tzucas no mezorat su gustu de su sugetu (V.Mura)◊ tui fiast bona e iscerada ◊ su bistimentu de is erricos s'ischeràt ca teniant prus càmbios ◊ cudhu giai est issu: tanti no si che ischerat…!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
choisir,
discerner,
distinguer
Inglese
to choose,
to distinguish
Spagnolo
escoger
Italiano
scégliere,
cèrnere,
distìnguere
Tedesco
wählen,
aussuchen,
unterscheiden.
iscèrghere , vrb: isèrghere,
issèrghere Definizione
essire deretu, andhare impresse; bogare, giagarare / pps. isérghidu, isertu / isèrgheti! = baidindi!; isèrghelu! = bogancedhu!, catzachelu!
Sinonimi e contrari
essire,
fuire,
incabulare,
irdèrghere,
irfregorare,
irghelare
/
caciare
| ctr.
furriai,
ghirare,
torrae
Frasi
iserghe a furriare sas berbeghes, innantis chi fetant dannu! ◊ candho at bidu su tempus malu za at coitadu a isèrghere a batire linna! ◊ su trenu ch'est isérghiu biacue ◊ totu sos canes li ponent infatu e iserghet in chirca de sirbone ◊ lu at ispojolau chene piedu e si est isérghiu in sos padentes ◊ sos ómines funint iscerghendhe o furriandhe a covadhu o chin s'ainedhu
Etimo
ltn.
ex + erigere
Traduzioni
Francese
disparaître,
s'esquiver
Inglese
to vanish
Spagnolo
pirárselas
Italiano
dileguarsi,
svignàrsela
Tedesco
verschwinden,
abhauen.
iscetàre , vrb Sinonimi e contrari
cherpai,
isgiarrare
Frasi
est una rana iscetada ◊ o crebat o iscetat
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
crever
Inglese
to burst
Spagnolo
reventar
Italiano
schiattare
Tedesco
platzen.
iscetàre 2 , vrb: aisetare,
isetare,
issetare Definizione
lassare colare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa o de intrare in podere de calecuna cosa, a un'iscopu o àteru (ma fintzes chistire)/ a/c.: addaghi a su vrb. depet sighire un'àteru vrb. inf., tra unu e àteru bolet sa prep. a: isetamus a bíere, iseto a ghirare, isetandhe a bos atobiare; Mastru Iseta = unu chi de faina no ndh’atúliat, mastru chi petzi rispondhet Iseta! a chie li dimandhat si at fatu su triballu
Sinonimi e contrari
abertai,
acociare,
afilusigare,
afrimai,
aispetare,
istentae,
tricare
| ctr.
andai
Frasi
no est ora de iscrèdere: isetamus a bíere! ◊ za l'iseto a ghirare su chi zuco in su coro ◊ s'in Orune si bóliant sos bentos t'issetas malas novas! ◊ fipo isetandhe a bos atobiare (S.Spiggia)◊ cuss’addopu fatu a s’ispessada no si lu isetabat ◊ si est torradu a sètzere iscetendhe a tiu Frantziscu
2.
tiu Antoni teniat una cuba de binu bene iscetada in funnagu
Traduzioni
Francese
attendre
Inglese
to wait (for)
Spagnolo
esperar
Italiano
attèndere
Tedesco
warten.
ischeàre , vrb: ischejare,
ischiare 1 Definizione
pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai
Sinonimi e contrari
incheare,
ischifire,
scotai
Frasi
s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada
2.
su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
creuser,
donner une forme
Inglese
to hollow out,
to shape
Spagnolo
ahuecar,
cortar dando una forma
Italiano
incavare,
sagomare
Tedesco
aushöhlen,
modellieren.
ischedàre , vrb Definizione
cumpilare, iscríere is ischedas, arregòllere cantu prus iscedas si podet apitzu de ccn. o de ccn. cosa
Traduzioni
Francese
ficher
Inglese
to card index
Spagnolo
fichar
Italiano
schedare
Tedesco
verzetteln.