iscartafogliài, iscartafogliàre , vrb: scartafogliai Definitzione
girare is pàginas de unu libbru prus che àteru impresse, cun pagu atentzione, cricare in mesu de paperis
Sinònimos e contràrios
irfozolare,
spaperai
/
iscabbúllere
Frases
seu andau a su comunu, ant iscartafogliau totu ma no ant agatau sa pràtiga mia
2.
pro si nche iscartafogliare dae sa cumpantzia bocat unu muntone de iscusas
Ètimu
itl.
scartafogliare
Tradutziones
Frantzesu
feuilleter
Ingresu
to look through
Ispagnolu
hojear
Italianu
scartabellare
Tedescu
durchblättern.
iscartài , vrb: iscartare 1,
scartai Definitzione
seberare e bogare abbandha o fintzes fuliare cosa metzana, su malu; giogandho a cartas, betare sa carta de iscartu; rfl. iscrobare, istesiare s'unu de s'àteru
Sinònimos e contràrios
schiviri,
stagiai
2.
s'iscartat de sos amigos e si ritirat po contu suu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
écarter
Ingresu
to reject
Ispagnolu
descartar,
descartarse de
Italianu
scartare
Tedescu
ausscheiden,
abwerfen.
iscartaràre 1 , vrb: iscarterare,
iscuartarai,
iscuartarare,
iscuarterare,
iscuarturare,
scuartarai Definitzione
fàere a cantos, irdoare, crepare coment'e a isciopadura, mescamente po tzacu, arrennegu (e nau cun tzacu), fintzes in su sensu de fàere de su corpus; iscúdere a terra de fàere sa cosa a orrugos
Sinònimos e contràrios
cherpai
/
secare
Frases
su coro si li fit iscartarandhe a s'intèndhere sa boche de Maria ◊ su binu nou iscuàrterat sas cubas betzas ◊ che depes essire mancari t'iscuàrtures e ti crepes!
2.
sa carrada, comenti at unfrau cun s'àcua, at iscurtarau unu circu
3.
crachi bituleri si est iscarterau in su liminarzu de sa domo de s'arretore: mancu arrespetu po su preide!
4.
su risu de sa melagranada, ruta a terra e iscuartarada! ◊ dh'ant agatau iscuartarau, impicau ◊ e abbàssiami sas boghes… iscuarterada chi ti agatent! ◊ soe cun sa conca iscartarada dae su dolore de dentes
5.
si ei pótziu dh'iap'èssi giai iscuartarau a terra!
Ètimu
ctl.
esquarterar
Tradutziones
Frantzesu
crever
Ingresu
to dye
Ispagnolu
destrozar,
agrietar
Italianu
crepare
Tedescu
bersten.
iscascedhàe, iscascedhài , vrb: iscassedhai,
iscassedhare,
iscassidhare,
iscassellare,
scascedhai Definitzione
mòvere, essire de su giustu (nau fintzes de cumportamentu), no àere manu firma faendho una cosa, fàere unu movimentu pagu precisu, illascinare (e si narat fintzes de sa cosa chi si manígiat), fartare; fintzes betare de cuadhu
Sinònimos e contràrios
allescinai,
iscassedhire,
mòere
/
millire
Frases
fui seghendi a lepa, mi at iscassedhau sa manu e mi seu ingortu ◊ mi at iscassedhau sa manu: mi ndi apu ghetau tropu, de binu! ◊ pudendi in bíngia, si bit ca mi at iscassedhau sa manu e babbu si ndi est acatau ◊ nanca benias a is otu e funt is otu e mesu: iscassedhada s'ora ti est?! ◊ mi est iscassedhau s'ollu: immoi custa cosa est tropu cundia!
2.
est iscassidhau in s'iscamedhadorju
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
déconner,
jeter,
démonter
Ingresu
to be wrong,
to throw
Ispagnolu
equivocarse,
temblar,
desmontar
Italianu
sgarrare,
sbalzare
Tedescu
nicht genau sein,
nicht genau gehen,
werfen.
iscascedhàre , vrb: iscassedhare 1 Definitzione
coment'e a essire de sa càscia, nau de errios prenos chi ndh'essint de su letu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
déborder
Ingresu
to overflow
Ispagnolu
desbordar
Italianu
straripare
Tedescu
überfließen.
iscassetàre , vrb Definitzione
nàrrere chentza bisóngiu sa cosa chi s'ischit a chie o candho no si depet
Sinònimos e contràrios
iscobiare,
lendhare
/
atrogare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rapporter,
répandre
Ingresu
to blab
Ispagnolu
cantar la gallina,
contar
Italianu
spifferare,
vuotare il sacco
Tedescu
ausplaudern.
iscastàre , vrb Definitzione
cambiare genia, casta, essire diferente, de arratza prus metzana, nau fintzes in su sensu de iscrizeniare, essire o èssere diferente
Sinònimos e contràrios
irratzare
/
chilzeniare,
disgeniare,
imburdiri,
ischilziniare,
iseniare
/
cambiai,
mudai
| ctr.
arraciai,
istripai
Frases
sos sonos de una peràula a bortas iscastant, càmbiant de una bidha a s'àtera ◊ potet peri dare chi cussu pitzocu iscastet dae s'arratza sua ◊ deo apo arratzau a is meos e in parte fortzis apo iscastau
2.
in sa faedhada nois Torpinos nos iscastamus meda fenas dae sos Pasadinos (G.Chessa)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
changer de race,
s'abâtardir
Ingresu
to degenerate
Ispagnolu
mestizar
Italianu
dirazzare
Tedescu
entarten.
iscastedhàre , vrb Definitzione
bogare fora, bogare de unu logu de cumandhu, de unu podere
Sinònimos e contràrios
caciare,
irbersulare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
déloger
Ingresu
to dislodge
Ispagnolu
desalojar
Italianu
sloggiare
Tedescu
ausweisen.
iscatài, iscatàre , vrb: iscatzare 1,
ischetare,
scatai Definitzione
arrasigare s'iscata, bogare a iscatas, essire a iscatas o àstulas; fintzes ispistorare, nau de istrégiu de terra, imbidru o àteru deasi
Sinònimos e contràrios
iscroare
/
spistorai
Frases
pische mannu de còghere a budhidu o a cassola innanti s'iscatat, bene
2.
sa morte ndhe at messadu sos fiores cun sas limbas de fogu inferotzias, ant ischetadu sas pedras lidhias (A.M.Pinna)◊ ses bufendhe s'abba in su cicherone iscatadu!
Ètimu
ctl.
escatar
Tradutziones
Frantzesu
écailler
Ingresu
to scale
Ispagnolu
escamar
Italianu
squamare
Tedescu
schuppen.
iscatasciài , vrb Definitzione
papare cun allurpimentu, a s'airada, imbresse; in cobertantza, foedhare de una cosa cun facilidade (matziai)
Sinònimos e contràrios
acamufai,
atafiai,
gomiri,
gorropentare,
ingròmere,
iscatuciare,
mangiufai,
scantusciai
Frases
duus panis gei si dhus at iscatasciaus!
2.
gei nd'iscatàsciat de italianu, fillu miu!…
Tradutziones
Frantzesu
dévorer
Ingresu
to devour
Ispagnolu
devorar,
tragar
Italianu
divorare
Tedescu
fressen,
verschlingen.
iscavacàre , vrb: iscovacare,
iscovecai,
iscovecare,
iscovocare,
scobercai Definitzione
pigare o tròchere su covecu, tròchere su chi serbit po carragiare, furriare ccn. cosa a s'àtera parte
Sinònimos e contràrios
furriai,
iscopercare,
iscucuzare,
isfianzare,
istavacare
| ctr.
cavacai
Frases
lu chircaiant a pedra iscovacada
Tradutziones
Frantzesu
découvrir,
ôter le couvercle
Ingresu
to take off the lid of
Ispagnolu
destapar
Italianu
scoperchiare
Tedescu
abdecken.
isceberài, isceberàre , vrb: ischeperare,
isciberae,
isseberare,
isseperare Definitzione
pigare castiandho cale, ccn. cosa precisa, sa chi paret méngius o chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes pigandho e bogandho de mesu de àtera cosa totu diferente, distínghere
Sinònimos e contràrios
asseperare,
sceberai,
iscedhai,
iscerai,
istagiai
Frases
custos zòvanos facant comente cherent, ca tocat a issos a isseperare ◊ at cumbintu su maridu chi su fizu fit isseperendhe su zustu ◊ at cricau e isseberau sa menzus nave ◊ tue depes isceberare, no a che orrúere in sa peus arratza! ◊ a isciberae si andhat a sa preda de s'erriu!
2.
chi abbaidaus bene, in mesu issoro no che isseberaus unu pastore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
choisir
Ingresu
to choose
Ispagnolu
elegir,
escoger
Italianu
scégliere
Tedescu
wählen.
iscempiài , vrb: isempiare,
isemprare,
issempiare,
scempiai Definitzione
pònnere istúpiu o fàere dannu mannu a persona, animale, mata
Sinònimos e contràrios
bisastrare,
irfrezare,
iselmorare,
iseniare,
istropiare,
scerbai
/
ifasciare,
iscalabrare,
istrossare
Frases
chin sas brullas víschidas suas cussu macu inoche vi ndhe isémpiat! ◊ su dutore mi at cumandhadu custa cosa ca mi apo isempiadu su benuju ◊ dhi faeus unu martu ca est totu issempiau ◊ ti ses iscempiada de manu tua etotu!
Ètimu
itl.
scempiare
Tradutziones
Frantzesu
estropier
Ingresu
to maim
Ispagnolu
lisiar,
tullir,
baldar
Italianu
storpiare,
menomare
Tedescu
verunstalten,
körperlich behindern.
iscendiài , vrb: isciundiai,
scendiai Definitzione
nau de sa fémina príngia, naschire su pipiu
Sinònimos e contràrios
iglierare,
infendiai*,
insinnigare,
palturire,
springiai
| ctr.
imprignare,
improssimare
Frases
cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ mamma m'iat iscendiau abberu in luna bona!
2.
nanca depiat fai no isciu ita… custu est su monti chi nd'at iscendiau unu topixedhu!
Terminologia iscientìfica
ssl
Tradutziones
Frantzesu
accoucher
Ingresu
to give birth
Ispagnolu
parir
Italianu
partorire,
sgravarsi
Tedescu
gebären.
iscerài , vrb: ischerai,
ischerare,
ischeriare,
ischiliare 1,
scerai Definitzione
seberare su mele de sa chera, ma impreau mescamente coment'e seberare, separare cosas diferentes, arrennèscere a bíere, distínghere
Sinònimos e contràrios
assebeltare
/
cherrintzonare,
chirrare,
isceberai,
isempricare
Frases
s'ànima est aici ligera chi mancu s'iscerat ◊ sas annadas fint malas e pagu si podiat ischeriare it'còghere! ◊ non fis mai istracu ischiliendhe su ranu bonu (A.Sotgiu)◊ arratza de fusti chi as iscerau! ◊ cheret ischeradu su trigu po parare arratza ◊ ti as a iscerai unu de custus giòvunus ◊ no arrannessu a ischerai s’unu de s’atru
2.
su sale ischeriadu de tzertas tzucas no mezorat su gustu de su sugetu (V.Mura)◊ tui fiast bona e iscerada ◊ su bistimentu de is erricos s'ischeràt ca teniant prus càmbios ◊ cudhu giai est issu: tanti no si che ischerat…!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
choisir,
discerner,
distinguer
Ingresu
to choose,
to distinguish
Ispagnolu
escoger
Italianu
scégliere,
cèrnere,
distìnguere
Tedescu
wählen,
aussuchen,
unterscheiden.
iscèrghere , vrb: isèrghere,
issèrghere Definitzione
essire deretu, andhare impresse; bogare, giagarare / pps. isérghidu, isertu / isèrgheti! = baidindi!; isèrghelu! = bogancedhu!, catzachelu!
Sinònimos e contràrios
essire,
fuire,
incabulare,
irdèrghere,
irfregorare,
irghelare
/
caciare
| ctr.
furriai,
ghirare,
torrae
Frases
iserghe a furriare sas berbeghes, innantis chi fetant dannu! ◊ candho at bidu su tempus malu za at coitadu a isèrghere a batire linna! ◊ su trenu ch'est isérghiu biacue ◊ totu sos canes li ponent infatu e iserghet in chirca de sirbone ◊ lu at ispojolau chene piedu e si est isérghiu in sos padentes ◊ sos ómines funint iscerghendhe o furriandhe a covadhu o chin s'ainedhu
Ètimu
ltn.
ex + erigere
Tradutziones
Frantzesu
disparaître,
s'esquiver
Ingresu
to vanish
Ispagnolu
pirárselas
Italianu
dileguarsi,
svignàrsela
Tedescu
verschwinden,
abhauen.
iscetàre , vrb Sinònimos e contràrios
cherpai,
isgiarrare
Frases
est una rana iscetada ◊ o crebat o iscetat
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
crever
Ingresu
to burst
Ispagnolu
reventar
Italianu
schiattare
Tedescu
platzen.
iscetàre 2 , vrb: aisetare,
isetare,
issetare Definitzione
lassare colare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa o de intrare in podere de calecuna cosa, a un'iscopu o àteru (ma fintzes chistire)/ a/c.: addaghi a su vrb. depet sighire un'àteru vrb. inf., tra unu e àteru bolet sa prep. a: isetamus a bíere, iseto a ghirare, isetandhe a bos atobiare; Mastru Iseta = unu chi de faina no ndh’atúliat, mastru chi petzi rispondhet Iseta! a chie li dimandhat si at fatu su triballu
Sinònimos e contràrios
abertai,
acociare,
afilusigare,
afrimai,
aispetare,
istentae,
tricare
| ctr.
andai
Frases
no est ora de iscrèdere: isetamus a bíere! ◊ za l'iseto a ghirare su chi zuco in su coro ◊ s'in Orune si bóliant sos bentos t'issetas malas novas! ◊ fipo isetandhe a bos atobiare (S.Spiggia)◊ cuss’addopu fatu a s’ispessada no si lu isetabat ◊ si est torradu a sètzere iscetendhe a tiu Frantziscu
2.
tiu Antoni teniat una cuba de binu bene iscetada in funnagu
Tradutziones
Frantzesu
attendre
Ingresu
to wait (for)
Ispagnolu
esperar
Italianu
attèndere
Tedescu
warten.
ischeàre , vrb: ischejare,
ischiare 1 Definitzione
pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai
Sinònimos e contràrios
incheare,
ischifire,
scotai
Frases
s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada
2.
su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
creuser,
donner une forme
Ingresu
to hollow out,
to shape
Ispagnolu
ahuecar,
cortar dando una forma
Italianu
incavare,
sagomare
Tedescu
aushöhlen,
modellieren.
ischedàre , vrb Definitzione
cumpilare, iscríere is ischedas, arregòllere cantu prus iscedas si podet apitzu de ccn. o de ccn. cosa
Tradutziones
Frantzesu
ficher
Ingresu
to card index
Ispagnolu
fichar
Italianu
schedare
Tedescu
verzetteln.