addolumenàdu , agt Sinònimos e contràrios addolimadu, addoloridu / cdh. addulumitu Frases mancari a ohis e addolumenadu fit sarvu (E.Pes).
addoluméu! , iscl Definitzione
s'iscuru a mie!, cun dannu mannu meu!, mischinu de mimi!
Sinònimos e contràrios
addolumannu!,
mischinu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
hélas,
que je suis malheureux!
Ingresu
dear me!
Ispagnolu
¡ay de mí!
Italianu
ahimè!
Tedescu
weh mir!
addominadòre , nm Definitzione majàrgiu, unu chi iat a tènnere su podere, sa fortza de dominare e sanare unu male, isconciare fatúgios.
addominàu , agt Definitzione chi abbitat in su dominàriu, chi istat in campu, in su sartu Frases mi at contau su contu de unu trustullu addominau in cussu saltu Ètimu srd.
addomitziliàtu , agt Definitzione chi si at fatu sa domo; chi faet abbitu a una domo.
addonàre , vrb Definitzione betare istima manna a ccn., pònnere amore, portare a ccn. in su coro Frases sa chi at addonadu issu fuit cussa!
addongàre , vrb Definitzione
tènnere ódiu, malatratare is àteros
Sinònimos e contràrios
acacigai,
acarcangiai,
apatigai,
batacollare,
malatratai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
oppresser
Ingresu
to oppress
Ispagnolu
oprimir
Italianu
opprìmere
Tedescu
erdrücken.
addonguài , vrb Definitzione fàere tzàcurru, acropare a calecuna cosa es. gennas, muros) prus che àteru po si fàere intèndhere, pedire agiudu, fintzes iscúdere po dòlere, fàere male Sinònimos e contràrios colpare, sonai, tochedhare, tzocare / addobbai, isciúdere Frases a is piciochedhus chi andant addonguendi de geca in geca sa genti dhis fait istrinas de su chi podit ◊ andàt a ghetai grida addonguendi una liàuna arruinada per'is bixinaus ◊ unu sordau passendi iat addonguau s'eca atochidendi po dh'intendi calincunu 2. calincunu dh'iat biu addonguendi s'arresi e dh'iat iscípiu totu sa bidha.
addonnàre , vrb Definitzione
fàere a unu, o una cosa, de si ndhe pòdere serbire, fàere cambiare su cumportamentu a manera chi pòngiat mente, chi si lessat pigare comente bolet s'àteru
Sinònimos e contràrios
ammarchidare,
ammasedae,
ammodhiae,
domai
Frases
si ti giompo già ti fato addonnare!…◊ già mi est costadu a l'addonnare, cussu cristianu!…
2.
custa bértula est tètera ca est noa: su tempus sempremmai l'at a addonnare!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
apprivoiser,
domestiquer
Ingresu
to domesticate,
to soften
Ispagnolu
domesticar,
ablandar
Italianu
addomesticare,
ammorbidire
Tedescu
zähmen,
mildern.
addopàda , nf: topiada Definitzione
su addopare, su atobiare, fàere s'atóbiu
Sinònimos e contràrios
addobiada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rencontre
Ingresu
encounter
Ispagnolu
encuentro
Italianu
incóntro
Tedescu
Begegnung.
addopàre , vrb: atopai,
atopare,
atopari,
atopiare,
topare Definitzione
fàere atopas, atopos, atóbiu, bènnere apare de gente, animales o cosas chi andhant s'unu abbia a s'àteru, bènnere a si agatare in su matessi logu
Sinònimos e contràrios
abbogiare,
adobiai,
assortí,
azobiare,
coviare,
intopai,
obiai
Frases
commo mi atopat e no mi favedhat ◊ su pensamentu curret a sa gianna pro atopare sa persone cara ◊ atòpali a caminu ca no ischit su logu! ◊ mi est atopadu Antoni Cubeddu ◊ no aiat mai atopiadu cristianu che custu ◊ totu sa fegliutina de Istelai aiat atopatu a su ponte ◊ a s'atopu dèu no atopu!
Tradutziones
Frantzesu
rencontrer
Ingresu
to encounter
Ispagnolu
encontrar,
topar
Italianu
incontrare
Tedescu
treffen.
addopiadúra , nf Definitzione
su addopiare, addopiamentu
Sinònimos e contràrios
cdh. addupiatura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
doublement
Ingresu
doubling (re)
Ispagnolu
duplicación
Italianu
raddóppio
Tedescu
Verdopplung (e).
addopiàe, addopiài, addopiàre , vrb Definitzione
pònnere, essire o fàere a dópiu, a duos tantos, pinnigare una cosa a dópiu, a duos pígios; sonare is campanas (prus che àteru po gente morta) faendho, dónnia borta, duos tocos diferentes
Sinònimos e contràrios
arraddopiai
/
arrempicai
| ctr.
sdopiai
Frases
su tantu de sos abbonaos a su telèfono est addopiau
2.
cussa tiaza cheret addopiada ca no bi cabet in su calàssiu
3.
intendho addopiendhe sas campanas ◊ sa tzonca est intzunchiendi notesta, trista che campana addopiendi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
doubler
Ingresu
to double
Ispagnolu
doblar
Italianu
raddoppiare
Tedescu
verdoppeln.
addópiu , nm Definitzione
sonu de campanas a mortu, ma fintzes cosa chi si arrepitit / fàghere un'addópiu = sonai un'addópiu, sonare a mortu
Sinònimos e contràrios
asséchiu,
lassa 1,
tocu
Frases
non tocant addópiu e mancu angonia ca ndi sunt arrutas is campanas!
2.
a s'iscúsiu at narau sos berbos e àteros addópios fint sighios ma no s'intendhiat su chi naràt
Terminologia iscientìfica
sntz
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
glas
Ingresu
knell
Ispagnolu
doble
Italianu
rintócco fùnebre
Tedescu
Klang der Totenglocken.
addópu , nm, nf: atopa,
atópiu,
atopu Definitzione
su si atobiare de gente, su si agatare impare / fai atopas = abbojare, fàghere un'azóviu
Sinònimos e contràrios
abboju,
abbucu,
addóbiu,
atóbiu,
atopamentu,
azóviu,
intopu
Frases
aggràssias chi lu podies fàchere, acasazàebbos meda: l'at a chèrrere Deus cust'addopu! ◊ as a tènnere de annare a sos atopos! ◊ a ue tenides s'atopu? ◊ li at dadu s'atopu a créxia ◊ in domo de Maria Rosa Puntzirudu si daiant s'atopu sonadores de chiterra e cantadores
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rencontre,
congrès,
réunion
Ingresu
meeting
Ispagnolu
encuentro
Italianu
incóntro,
convégno
Tedescu
Begegnung,
Zusammenkunft.
addorài, addoràre , vrb: adorai,
adorare Definitzione
pregare, fàere funtziones e atziones de alabàntzia a Deus, fàere contu de Isse coment'e Bene e Podere soberanu; ammiru mannu po ccn. o calecuna cosa chi s'istimat forte, tentu/a in contu mannu; rfl. imbenugare, pònnere imbenugau / adoràresi su letu = abarrai crocaus in letu sentza de abbisóngiu
Sinònimos e contràrios
Frases
a mama deo rispeto e adoro chei su Sacramentu intrendhe a Missa (Nínniri)
2.
vida, che mama t'istimo e ti addoro ca sa piae in s'ànima mi cujas (P.Secchi)◊ pro bider sa chi addoro solamente dia totu su mundhu atraessare ◊ ite ndhe as de ischire sa chi addoro? (P.Mossa)
3.
si ponet ananti de s'artare, si addorat e pedit pedronu ◊ is féminas unu tempus dhas agataias addoradas in su frigadórgiu, in frúmene ◊ in crésia si addorat a pregare ◊ faci a Cristus mi adoru ◊ in iscola poniant punitziones coment'e abbarrare totu su mengianu addoraos a benugos nuos in terra
Tradutziones
Frantzesu
vénérer
Ingresu
to venerate
Ispagnolu
venerar,
adorar
Italianu
venerare
Tedescu
verehren.
addordigàda , nf Definitzione su atrotigare Sinònimos e contràrios allacada Ètimu srd.
addordigàre , vrb: addortigare,
atorticare,
atortigare Definitzione
bínchere sa fortza de ccn. cosa atrotigandhodha, incrubandho o acostindho apare is duos càbudos; imbodhigare cosa a tantas bortas; nau in cobertantza, ammasedare a unu, aderetzare in su cumportamentu, giare curretzione / a. sa bica = abbrandhare s'atrivimentu, sa barrosia de ccn.
Sinònimos e contràrios
atortiae,
atrotixai,
indortigare
/
trogai
/
annestrare
2.
cussu est malu chei su pudidinosu, ma si benit in petus de su tiu za lu addórdigat bene!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tortiller,
corriger
Ingresu
to twist,
to correct
Ispagnolu
torcer,
corregir,
reprender
Italianu
attortigliare,
corrèggere il comportaménto
Tedescu
verbiegen,
zurechtbiegen.
addormentadúra , nf Definitzione su dormire, su addrommentare Sinònimos e contràrios abborticadura, addrommigadura, informigamentu Ètimu srd.
addormentóriu , nm: dormitóriu Sinònimos e contràrios addromitiolu, anestéticu, indrommitóriu Frases li ant datu s'addormentóriu prima de s'operatzione Ètimu srd.