A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aggruncíre , vrb Definitzione fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrascillonai, aggranchizonare, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai | ctr. istirai Tradutziones Frantzesu se contracter Ingresu to get wrinkle, to shrink Ispagnolu contraerse, arrugarse Italianu contrarsi, piegazzare Tedescu zusammenschrumpfen, zerknittern.

aggrunciulídu , pps, agt Definitzione de aggrunciulire; chi est a unu túturu Sinònimos e contràrios abbidhiritzau, acancarronau, aggurjau, ateterigau / cdh. aggrunciulitu Tradutziones Frantzesu contracte Ingresu numb Ispagnolu entumecido Italianu aggranchito Tedescu erstarrt.

aggrunciulíre , vrb Sinònimos e contràrios acarrongiai, aggruncire, apigiare, frongire, ingrincipire*, iscrafangiai | ctr. istirai.

aggrundhàre , vrb Definitzione su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho Sinònimos e contràrios abbigare 1, apaltare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere Frases narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'abriter Ingresu to shelter Ispagnolu refugiarse, ampararse Italianu ripararsi Tedescu sich schützen.

aggrúnnu , nm Definitzione logu inue si apartare, ue si aprigare o istare arretiraos Sinònimos e contràrios abbigu, allavranzu, allozu, aprigadórgiu Frases apustis de su travàgliu - precat su cadhu a su mere -, dàemi un'aggrunnu vonu in d-un'istalla sana! Ètimu srd.

aggrupadúra , nf Sinònimos e contràrios abbudronamentu Ètimu srd.

aggrupaméntu , nm Sinònimos e contràrios abbudronamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu regroupement Ingresu group Ispagnolu agrupación Italianu raggruppaménto Tedescu Gruppierung.

aggrupàre , vrb Definitzione pònnere impare unas cantu cosas o personas Sinònimos e contràrios apubulare, atropare, atrumai | ctr. ispàlghere, ispartzinai.

aggruspiài , vrb Definitzione ispergiare o betare s'abbasanta Sinònimos e contràrios babbiscare, ispanzolare, isprinzulare.

aggrustàre, aggrustiàre , vrb Definitzione pònnere o fàere a grústiu, fàere unu grústiu, una chedha, nau prus che àteru de pegos Sinònimos e contràrios abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, amedhare, ingamai | ctr. irgrustiare, istagiai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rassembler, saisir Ingresu to put in a herd, to arrange in groups Ispagnolu agrupar, reunir en rebaño Italianu aggruppare, abbrancare Tedescu gruppieren, zur Herde zusamentreiben.

aggrutàre , vrb Definitzione su si aprigare in logu de gruta Sinònimos e contràrios abbigare 1, aggrundhare, apigai Ètimu srd.

aggrutàri , vrb Definitzione sgrutai, istuvonare pigandhondhe sa terra.

aggruxài , vrb Definitzione pònnere duas cosas a grughe; foedhandho de pudóngiu de matas, segare de grughes, de sa prima ispartzidura de is cambos mannos Sinònimos e contràrios incruxai, isconcare, istrugare, sagrastai 2. custas matas dhas apu aggruxadas, gei torrant a bogai Ètimu srd.

aggruxàu , pps, agt Definitzione de aggruxai; chi est postu a grughe nau de tressilis, travedhas o àteru deasi).

agguài , nm, iscl: agruai, arguai, erguai, gruai Definitzione dannu, arriscu, pentzamentu, cosa mala de dèpere evitare; intima chi si faet proibbindho calecuna cosa, ma fintzes pentzandho a su dannu chi ndhe podet bènnere de una cosa perigulosa / arguai a!…, de!… (e fintzas cun agt. possessivu): mineta, ameletzu chi si fait apremiendi a unu, ma dhu narant fintzas po fai a cumprèndiri chi una cosa no est aici perigulosa, no est de timi; èssere in arguais = èssiri in dificurtadi manna, in perígulu Frases no istes in arguai! ◊ cun s'ispíritu chi no morit mai isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ su pastori est sempri in peis po ndi scampai is brebeis de dogna arguai ◊ s'arguai est ca apu fatu is fillus cun cussa conca sbuida de pobidhu miu! 2. agguai chi si atrivat a mi pungi! (G.Cadeddu)◊ arguai a dha iscontroriai! ◊ arguai de sa vida chi fetas cussa! ◊ chi ti cinnis de ingunis arguai de tui! ◊ arguai insoru si essint bogau músciu (F.Carlini)◊ arguai a tibe chi ti mogas! 3. est in arguais cun sa giustíssia ◊ so in arguais pro sa maladia de fizu meu ◊ est in arguais pro sa lite ◊ candu no nc'est agguais naraus ca ge isteus bèni! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu ennui, gare! Ingresu trouble, woe betide Ispagnolu apuro, ¡ay de!… Italianu guàio, guai! Tedescu Unheil, wehe!

aggualàda , nf Definitzione su aggualai, -are, fàere a paris Sinònimos e contràrios agualamentu, aparisadura, aparisamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nivellement Ingresu levelling Ispagnolu nivelación, iguala Italianu pareggiaménto Tedescu Gleichmachung.

aggualàdu , pps, agt Definitzione de aggualare; chi est oguale, chi balet su matessi tanti Sinònimos e contràrios aggaliu / cabale | ctr. difarenti, diversu 2. unu giuu bonu est fatu de duos boes aggualados.

aggualài, aggualàre , vrb: agualai, agualare, igualai, ugualare Definitzione fàere oguales, a paris, cantepare de cantidade, mannària, importu, fàere cantepare; èssere cantepare, fàere cumparàntzia; agiustare, arrangiare de pòdere andhare bene / agualai is costuras a unu = dàreli una surra Sinònimos e contràrios aggalire, apalisare, aparinare, imparesai, patare / agiustai Frases at aggualadu su pesu chin pedras a s'àtera parte ca fit ispendhentendhe su gàrrigu ◊ e no timedas sa bandhera ruja si nos cheret a totu aggualare! ◊ costaiat 950 e mi che l'at aggualadu a milli ◊ at agualau is dentis de sa serra 2. coru, po ti agualai no seu arrica e ne bella! ◊ s'ant nau ca tenit unu malloru chi podit agualai a su malloru nostu 3. fit racumandhendhe su bonu órdine assigurendhe chi sas cosas si tiant èssere aggualadas in su menzus modu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu égaliser Ingresu to equalize, to balance Ispagnolu igualar Italianu egualizzare, parificare, eguagliare, pareggiare Tedescu gleichmachen, gleichstellen.

agguantài, agguantàre , vrb: agguentare, aguantai, aguantare, aguantari Definitzione tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa Sinònimos e contràrios abbabiai, apompiai, bagiulai, dighire, durai, repetire / ateneae / abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, apoderae, mantènnere, rèzere | ctr. iscapae, tzèdere Maneras de nàrrere csn: aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere Frases est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare 2. custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu! 3. aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai 4. su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo! Sambenados e Provèrbios prb: su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Ètimu itl., spn. agguantare Tradutziones Frantzesu résister Ingresu to resist Ispagnolu aguantar Italianu resìstere, sopportare, pazientare, perseverare Tedescu ertragen, vertragen, Geduld haben, beharren.

agguàntu , nm: agguentu Definitzione sa capacidade o sa fortza de aguantare, de no si segare, de no si ofèndhere, de fàere isfortzu o sacrifíciu e de sighire in su fàere chentza si lassare bínchere, chentza s’istorrare Sinònimos e contràrios apómpiu, arramponu, assuérgiu, bàjulu, bàliu, suportu / firmesa Frases aio unu giú de agguantu: no timiat ne traschias e ne bentos ◊ cussos za sunt de agguantu, mancari ndhe lis fetant a cadhu e a pè ◊ ma cantu tevo tènnere agguantu cun custa rughe ancora, o Deus meu? ◊ nois sos vetzos no semus de agguantu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu patience, résistance Ingresu resistance, endurance Ispagnolu aguante Italianu resistènza, sopportazióne, perseveranza Tedescu Widerstandsfähigkeit, Geduld, Beharrlichkeit.