aggruncíre , vrb Definizione
fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrascillonai,
aggranchizonare,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atribuntzire,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai
Traduzioni
Francese
se contracter
Inglese
to get wrinkle,
to shrink
Spagnolo
contraerse,
arrugarse
Italiano
contrarsi,
piegazzare
Tedesco
zusammenschrumpfen,
zerknittern.
aggrunciulídu , pps, agt Definizione
de aggrunciulire; chi est a unu túturu
Sinonimi e contrari
abbidhiritzau,
acancarronau,
aggurjau,
ateterigau
/
cdh. aggrunciulitu
Traduzioni
Francese
contracte
Inglese
numb
Spagnolo
entumecido
Italiano
aggranchito
Tedesco
erstarrt.
aggrunciulíre , vrb Sinonimi e contrari acarrongiai, aggruncire, apigiare, frongire, ingrincipire*, iscrafangiai | ctr. istirai.
aggrundhàre , vrb Definizione
su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho
Sinonimi e contrari
abbigare 1,
apaltare,
apigai,
apogiai,
arrundhare,
crancare,
frànghere
Frasi
narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'abriter
Inglese
to shelter
Spagnolo
refugiarse,
ampararse
Italiano
ripararsi
Tedesco
sich schützen.
aggrúnnu , nm Definizione logu inue si apartare, ue si aprigare o istare arretiraos Sinonimi e contrari abbigu, allavranzu, allozu, aprigadórgiu Frasi apustis de su travàgliu - precat su cadhu a su mere -, dàemi un'aggrunnu vonu in d-un'istalla sana! Etimo srd.
aggrupadúra , nf Sinonimi e contrari abbudronamentu Etimo srd.
aggrupaméntu , nm Sinonimi e contrari
abbudronamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
regroupement
Inglese
group
Spagnolo
agrupación
Italiano
raggruppaménto
Tedesco
Gruppierung.
aggrupàre , vrb Definizione pònnere impare unas cantu cosas o personas Sinonimi e contrari apubulare, atropare, atrumai | ctr. ispàlghere, ispartzinai.
aggruspiài , vrb Definizione ispergiare o betare s'abbasanta Sinonimi e contrari babbiscare, ispanzolare, isprinzulare.
aggrustàre, aggrustiàre , vrb Definizione
pònnere o fàere a grústiu, fàere unu grústiu, una chedha, nau prus che àteru de pegos
Sinonimi e contrari
abbamare,
acedhae,
achedhonare,
aggamai,
amedhare,
ingamai
| ctr.
irgrustiare,
istagiai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rassembler,
saisir
Inglese
to put in a herd,
to arrange in groups
Spagnolo
agrupar,
reunir en rebaño
Italiano
aggruppare,
abbrancare
Tedesco
gruppieren,
zur Herde zusamentreiben.
aggrutàre , vrb Definizione su si aprigare in logu de gruta Sinonimi e contrari abbigare 1, aggrundhare, apigai Etimo srd.
aggrutàri , vrb Definizione sgrutai, istuvonare pigandhondhe sa terra.
aggruxài , vrb Definizione pònnere duas cosas a grughe; foedhandho de pudóngiu de matas, segare de grughes, de sa prima ispartzidura de is cambos mannos Sinonimi e contrari incruxai, isconcare, istrugare, sagrastai 2. custas matas dhas apu aggruxadas, gei torrant a bogai Etimo srd.
aggruxàu , pps, agt Definizione de aggruxai; chi est postu a grughe nau de tressilis, travedhas o àteru deasi).
agguài , nm, iscl: agruai,
arguai,
erguai,
gruai Definizione
dannu, arriscu, pentzamentu, cosa mala de dèpere evitare; intima chi si faet proibbindho calecuna cosa, ma fintzes pentzandho a su dannu chi ndhe podet bènnere de una cosa perigulosa / arguai a!…, de!… (e fintzas cun agt. possessivu): mineta, ameletzu chi si fait apremiendi a unu, ma dhu narant fintzas po fai a cumprèndiri chi una cosa no est aici perigulosa, no est de timi; èssere in arguais = èssiri in dificurtadi manna, in perígulu
Frasi
no istes in arguai! ◊ cun s'ispíritu chi no morit mai isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ su pastori est sempri in peis po ndi scampai is brebeis de dogna arguai ◊ s'arguai est ca apu fatu is fillus cun cussa conca sbuida de pobidhu miu!
2.
agguai chi si atrivat a mi pungi! (G.Cadeddu)◊ arguai a dha iscontroriai! ◊ arguai de sa vida chi fetas cussa! ◊ chi ti cinnis de ingunis arguai de tui! ◊ arguai insoru si essint bogau músciu (F.Carlini)◊ arguai a tibe chi ti mogas!
3.
est in arguais cun sa giustíssia ◊ so in arguais pro sa maladia de fizu meu ◊ est in arguais pro sa lite ◊ candu no nc'est agguais naraus ca ge isteus bèni!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
ennui,
gare!
Inglese
trouble,
woe betide
Spagnolo
apuro,
¡ay de!…
Italiano
guàio,
guai!
Tedesco
Unheil,
wehe!
aggualàda , nf Definizione
su aggualai, -are, fàere a paris
Sinonimi e contrari
agualamentu,
aparisadura,
aparisamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nivellement
Inglese
levelling
Spagnolo
nivelación,
iguala
Italiano
pareggiaménto
Tedesco
Gleichmachung.
aggualàdu , pps, agt Definizione de aggualare; chi est oguale, chi balet su matessi tanti Sinonimi e contrari aggaliu / cabale | ctr. difarenti, diversu 2. unu giuu bonu est fatu de duos boes aggualados.
aggualài, aggualàre , vrb: agualai,
agualare,
igualai,
ugualare Definizione
fàere oguales, a paris, cantepare de cantidade, mannària, importu, fàere cantepare; èssere cantepare, fàere cumparàntzia; agiustare, arrangiare de pòdere andhare bene / agualai is costuras a unu = dàreli una surra
Sinonimi e contrari
aggalire,
apalisare,
aparinare,
imparesai,
patare
/
agiustai
Frasi
at aggualadu su pesu chin pedras a s'àtera parte ca fit ispendhentendhe su gàrrigu ◊ e no timedas sa bandhera ruja si nos cheret a totu aggualare! ◊ costaiat 950 e mi che l'at aggualadu a milli ◊ at agualau is dentis de sa serra
2.
coru, po ti agualai no seu arrica e ne bella! ◊ s'ant nau ca tenit unu malloru chi podit agualai a su malloru nostu
3.
fit racumandhendhe su bonu órdine assigurendhe chi sas cosas si tiant èssere aggualadas in su menzus modu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
égaliser
Inglese
to equalize,
to balance
Spagnolo
igualar
Italiano
egualizzare,
parificare,
eguagliare,
pareggiare
Tedesco
gleichmachen,
gleichstellen.
agguantài, agguantàre , vrb: agguentare,
aguantai,
aguantare,
aguantari Definizione
tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa
Sinonimi e contrari
abbabiai,
apompiai,
bagiulai,
dighire,
durai,
repetire
/
ateneae
/
abbrancai,
acafai,
aciapai,
afarrancae,
aferrai,
aggafai,
aggarrai,
apoderae,
mantènnere,
rèzere
| ctr.
iscapae,
tzèdere
Modi di dire
csn:
aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere
Frasi
est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare
2.
custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu!
3.
aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai
4.
su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo!
Cognomi e Proverbi
prb:
su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat!
Etimo
itl., spn.
agguantare
Traduzioni
Francese
résister
Inglese
to resist
Spagnolo
aguantar
Italiano
resìstere,
sopportare,
pazientare,
perseverare
Tedesco
ertragen,
vertragen,
Geduld haben,
beharren.
agguàntu , nm: agguentu Definizione
sa capacidade o sa fortza de aguantare, de no si segare, de no si ofèndhere, de fàere isfortzu o sacrifíciu e de sighire in su fàere chentza si lassare bínchere, chentza s’istorrare
Sinonimi e contrari
apómpiu,
arramponu,
assuérgiu,
bàjulu,
bàliu,
suportu
/
firmesa
Frasi
aio unu giú de agguantu: no timiat ne traschias e ne bentos ◊ cussos za sunt de agguantu, mancari ndhe lis fetant a cadhu e a pè ◊ ma cantu tevo tènnere agguantu cun custa rughe ancora, o Deus meu? ◊ nois sos vetzos no semus de agguantu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
patience,
résistance
Inglese
resistance,
endurance
Spagnolo
aguante
Italiano
resistènza,
sopportazióne,
perseveranza
Tedesco
Widerstandsfähigkeit,
Geduld,
Beharrlichkeit.