aggruncíre , vrb Definizione fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone Sinonimi e contrari acarrongiai, afrascillonai, aggranchizonare, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai | ctr. istirai Traduzioni Francese se contracter Inglese to get wrinkle, to shrink Spagnolo contraerse, arrugarse Italiano contrarsi, piegazzare Tedesco zusammenschrumpfen, zerknittern.
aggrunciulídu , pps, agt Definizione de aggrunciulire; chi est a unu túturu Sinonimi e contrari abbidhiritzau, acancarronau, aggurjau, ateterigau / cdh. aggrunciulitu Traduzioni Francese contracte Inglese numb Spagnolo entumecido Italiano aggranchito Tedesco erstarrt.
aggrunciulíre , vrb Sinonimi e contrari acarrongiai, aggruncire, apigiare, frongire, ingrincipire*, iscrafangiai | ctr. istirai.
aggrundhàre , vrb Definizione su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho Sinonimi e contrari abbigare 1, apaltare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere Frasi narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu Etimo srd. Traduzioni Francese s'abriter Inglese to shelter Spagnolo refugiarse, ampararse Italiano ripararsi Tedesco sich schützen.
aggrúnnu , nm Definizione logu inue si apartare, ue si aprigare o istare arretiraos Sinonimi e contrari abbigu, allavranzu, allozu, aprigadórgiu Frasi apustis de su travàgliu - precat su cadhu a su mere -, dàemi un'aggrunnu vonu in d-un'istalla sana! Etimo srd.
aggrupadúra , nf Sinonimi e contrari abbudronamentu Etimo srd.
aggrupaméntu , nm Sinonimi e contrari abbudronamentu Etimo srd. Traduzioni Francese regroupement Inglese group Spagnolo agrupación Italiano raggruppaménto Tedesco Gruppierung.
aggrupàre , vrb Definizione pònnere impare unas cantu cosas o personas Sinonimi e contrari apubulare, atropare, atrumai | ctr. ispàlghere, ispartzinai.
aggruspiài , vrb Definizione ispergiare o betare s'abbasanta Sinonimi e contrari babbiscare, ispanzolare, isprinzulare.
aggrustàre, aggrustiàre , vrb Definizione pònnere o fàere a grústiu, fàere unu grústiu, una chedha, nau prus che àteru de pegos Sinonimi e contrari abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, amedhare, ingamai | ctr. irgrustiare, istagiai Etimo srd. Traduzioni Francese rassembler, saisir Inglese to put in a herd, to arrange in groups Spagnolo agrupar, reunir en rebaño Italiano aggruppare, abbrancare Tedesco gruppieren, zur Herde zusamentreiben.
aggrutàre , vrb Definizione su si aprigare in logu de gruta Sinonimi e contrari abbigare 1, aggrundhare, apigai Etimo srd.
aggrutàri , vrb Definizione sgrutai, istuvonare pigandhondhe sa terra.
aggruxài , vrb Definizione pònnere duas cosas a grughe; foedhandho de pudóngiu de matas, segare de grughes, de sa prima ispartzidura de is cambos mannos Sinonimi e contrari incruxai, isconcare, istrugare, sagrastai 2. custas matas dhas apu aggruxadas, gei torrant a bogai Etimo srd.
aggruxàu , pps, agt Definizione de aggruxai; chi est postu a grughe nau de tressilis, travedhas o àteru deasi).
agguài , nm, iscl: agruai, arguai, erguai, gruai Definizione dannu, arriscu, pentzamentu, cosa mala de dèpere evitare; intima chi si faet proibbindho calecuna cosa, ma fintzes pentzandho a su dannu chi ndhe podet bènnere de una cosa perigulosa / arguai a!…, de!… (e fintzas cun agt. possessivu): mineta, ameletzu chi si fait apremiendi a unu, ma dhu narant fintzas po fai a cumprèndiri chi una cosa no est aici perigulosa, no est de timi; èssere in arguais = èssiri in dificurtadi manna, in perígulu Frasi no istes in arguai! ◊ cun s'ispíritu chi no morit mai isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ su pastori est sempri in peis po ndi scampai is brebeis de dogna arguai ◊ s'arguai est ca apu fatu is fillus cun cussa conca sbuida de pobidhu miu! 2. agguai chi si atrivat a mi pungi! (G.Cadeddu)◊ arguai a dha iscontroriai! ◊ arguai de sa vida chi fetas cussa! ◊ chi ti cinnis de ingunis arguai de tui! ◊ arguai insoru si essint bogau músciu (F.Carlini)◊ arguai a tibe chi ti mogas! 3. est in arguais cun sa giustíssia ◊ so in arguais pro sa maladia de fizu meu ◊ est in arguais pro sa lite ◊ candu no nc'est agguais naraus ca ge isteus bèni! Etimo itl. Traduzioni Francese ennui, gare! Inglese trouble, woe betide Spagnolo apuro, ¡ay de!… Italiano guàio, guai! Tedesco Unheil, wehe!
aggualàda , nf Definizione su aggualai, -are, fàere a paris Sinonimi e contrari agualamentu, aparisadura, aparisamentu Etimo srd. Traduzioni Francese nivellement Inglese levelling Spagnolo nivelación, iguala Italiano pareggiaménto Tedesco Gleichmachung.
aggualàdu , pps, agt Definizione de aggualare; chi est oguale, chi balet su matessi tanti Sinonimi e contrari aggaliu / cabale | ctr. difarenti, diversu 2. unu giuu bonu est fatu de duos boes aggualados.
aggualài, aggualàre , vrb: agualai, agualare, igualai, ugualare Definizione fàere oguales, a paris, cantepare de cantidade, mannària, importu, fàere cantepare; èssere cantepare, fàere cumparàntzia; agiustare, arrangiare de pòdere andhare bene / agualai is costuras a unu = dàreli una surra Sinonimi e contrari aggalire, apalisare, aparinare, imparesai, patare / agiustai Frasi at aggualadu su pesu chin pedras a s'àtera parte ca fit ispendhentendhe su gàrrigu ◊ e no timedas sa bandhera ruja si nos cheret a totu aggualare! ◊ costaiat 950 e mi che l'at aggualadu a milli ◊ at agualau is dentis de sa serra 2. coru, po ti agualai no seu arrica e ne bella! ◊ s'ant nau ca tenit unu malloru chi podit agualai a su malloru nostu 3. fit racumandhendhe su bonu órdine assigurendhe chi sas cosas si tiant èssere aggualadas in su menzus modu Etimo srd. Traduzioni Francese égaliser Inglese to equalize, to balance Spagnolo igualar Italiano egualizzare, parificare, eguagliare, pareggiare Tedesco gleichmachen, gleichstellen.
agguantài, agguantàre , vrb: agguentare, aguantai, aguantare, aguantari Definizione tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa Sinonimi e contrari abbabiai, apompiai, bagiulai, dighire, durai, repetire / ateneae / abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, apoderae, mantènnere, rèzere | ctr. iscapae, tzèdere Modi di dire csn: aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere Frasi est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare 2. custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu! 3. aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai 4. su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo! Cognomi e Proverbi prb: su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Etimo itl., spn. agguantare Traduzioni Francese résister Inglese to resist Spagnolo aguantar Italiano resìstere, sopportare, pazientare, perseverare Tedesco ertragen, vertragen, Geduld haben, beharren.
agguàntu , nm: agguentu Definizione sa capacidade o sa fortza de aguantare, de no si segare, de no si ofèndhere, de fàere isfortzu o sacrifíciu e de sighire in su fàere chentza si lassare bínchere, chentza s’istorrare Sinonimi e contrari apómpiu, arramponu, assuérgiu, bàjulu, bàliu, suportu / firmesa Frasi aio unu giú de agguantu: no timiat ne traschias e ne bentos ◊ cussos za sunt de agguantu, mancari ndhe lis fetant a cadhu e a pè ◊ ma cantu tevo tènnere agguantu cun custa rughe ancora, o Deus meu? ◊ nois sos vetzos no semus de agguantu Etimo srd. Traduzioni Francese patience, résistance Inglese resistance, endurance Spagnolo aguante Italiano resistènza, sopportazióne, perseveranza Tedesco Widerstandsfähigkeit, Geduld, Beharrlichkeit.