A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

aggruncíre , vrb Definition fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone Synonyms e antonyms acarrongiai, afrascillonai, aggranchizonare, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai | ctr. istirai Translations French se contracter English to get wrinkle, to shrink Spanish contraerse, arrugarse Italian contrarsi, piegazzare German zusammenschrumpfen, zerknittern.

aggrunciulídu , pps, agt Definition de aggrunciulire; chi est a unu túturu Synonyms e antonyms abbidhiritzau, acancarronau, aggurjau, ateterigau / cdh. aggrunciulitu Translations French contracte English numb Spanish entumecido Italian aggranchito German erstarrt.

aggrunciulíre , vrb Synonyms e antonyms acarrongiai, aggruncire, apigiare, frongire, ingrincipire*, iscrafangiai | ctr. istirai.

aggrundhàre , vrb Definition su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho Synonyms e antonyms abbigare 1, apaltare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere Sentences narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu Etymon srd. Translations French s'abriter English to shelter Spanish refugiarse, ampararse Italian ripararsi German sich schützen.

aggrúnnu , nm Definition logu inue si apartare, ue si aprigare o istare arretiraos Synonyms e antonyms abbigu, allavranzu, allozu, aprigadórgiu Sentences apustis de su travàgliu - precat su cadhu a su mere -, dàemi un'aggrunnu vonu in d-un'istalla sana! Etymon srd.

aggrupadúra , nf Synonyms e antonyms abbudronamentu Etymon srd.

aggrupaméntu , nm Synonyms e antonyms abbudronamentu Etymon srd. Translations French regroupement English group Spanish agrupación Italian raggruppaménto German Gruppierung.

aggrupàre , vrb Definition pònnere impare unas cantu cosas o personas Synonyms e antonyms apubulare, atropare, atrumai | ctr. ispàlghere, ispartzinai.

aggruspiài , vrb Definition ispergiare o betare s'abbasanta Synonyms e antonyms babbiscare, ispanzolare, isprinzulare.

aggrustàre, aggrustiàre , vrb Definition pònnere o fàere a grústiu, fàere unu grústiu, una chedha, nau prus che àteru de pegos Synonyms e antonyms abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, amedhare, ingamai | ctr. irgrustiare, istagiai Etymon srd. Translations French rassembler, saisir English to put in a herd, to arrange in groups Spanish agrupar, reunir en rebaño Italian aggruppare, abbrancare German gruppieren, zur Herde zusamentreiben.

aggrutàre , vrb Definition su si aprigare in logu de gruta Synonyms e antonyms abbigare 1, aggrundhare, apigai Etymon srd.

aggrutàri , vrb Definition sgrutai, istuvonare pigandhondhe sa terra.

aggruxài , vrb Definition pònnere duas cosas a grughe; foedhandho de pudóngiu de matas, segare de grughes, de sa prima ispartzidura de is cambos mannos Synonyms e antonyms incruxai, isconcare, istrugare, sagrastai 2. custas matas dhas apu aggruxadas, gei torrant a bogai Etymon srd.

aggruxàu , pps, agt Definition de aggruxai; chi est postu a grughe nau de tressilis, travedhas o àteru deasi).

agguài , nm, iscl: agruai, arguai, erguai, gruai Definition dannu, arriscu, pentzamentu, cosa mala de dèpere evitare; intima chi si faet proibbindho calecuna cosa, ma fintzes pentzandho a su dannu chi ndhe podet bènnere de una cosa perigulosa / arguai a!…, de!… (e fintzas cun agt. possessivu): mineta, ameletzu chi si fait apremiendi a unu, ma dhu narant fintzas po fai a cumprèndiri chi una cosa no est aici perigulosa, no est de timi; èssere in arguais = èssiri in dificurtadi manna, in perígulu Sentences no istes in arguai! ◊ cun s'ispíritu chi no morit mai isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ su pastori est sempri in peis po ndi scampai is brebeis de dogna arguai ◊ s'arguai est ca apu fatu is fillus cun cussa conca sbuida de pobidhu miu! 2. agguai chi si atrivat a mi pungi! (G.Cadeddu)◊ arguai a dha iscontroriai! ◊ arguai de sa vida chi fetas cussa! ◊ chi ti cinnis de ingunis arguai de tui! ◊ arguai insoru si essint bogau músciu (F.Carlini)◊ arguai a tibe chi ti mogas! 3. est in arguais cun sa giustíssia ◊ so in arguais pro sa maladia de fizu meu ◊ est in arguais pro sa lite ◊ candu no nc'est agguais naraus ca ge isteus bèni! Etymon itl. Translations French ennui, gare! English trouble, woe betide Spanish apuro, ¡ay de!… Italian guàio, guai! German Unheil, wehe!

aggualàda , nf Definition su aggualai, -are, fàere a paris Synonyms e antonyms agualamentu, aparisadura, aparisamentu Etymon srd. Translations French nivellement English levelling Spanish nivelación, iguala Italian pareggiaménto German Gleichmachung.

aggualàdu , pps, agt Definition de aggualare; chi est oguale, chi balet su matessi tanti Synonyms e antonyms aggaliu / cabale | ctr. difarenti, diversu 2. unu giuu bonu est fatu de duos boes aggualados.

aggualài, aggualàre , vrb: agualai, agualare, igualai, ugualare Definition fàere oguales, a paris, cantepare de cantidade, mannària, importu, fàere cantepare; èssere cantepare, fàere cumparàntzia; agiustare, arrangiare de pòdere andhare bene / agualai is costuras a unu = dàreli una surra Synonyms e antonyms aggalire, apalisare, aparinare, imparesai, patare / agiustai Sentences at aggualadu su pesu chin pedras a s'àtera parte ca fit ispendhentendhe su gàrrigu ◊ e no timedas sa bandhera ruja si nos cheret a totu aggualare! ◊ costaiat 950 e mi che l'at aggualadu a milli ◊ at agualau is dentis de sa serra 2. coru, po ti agualai no seu arrica e ne bella! ◊ s'ant nau ca tenit unu malloru chi podit agualai a su malloru nostu 3. fit racumandhendhe su bonu órdine assigurendhe chi sas cosas si tiant èssere aggualadas in su menzus modu Etymon srd. Translations French égaliser English to equalize, to balance Spanish igualar Italian egualizzare, parificare, eguagliare, pareggiare German gleichmachen, gleichstellen.

agguantài, agguantàre , vrb: agguentare, aguantai, aguantare, aguantari Definition tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa Synonyms e antonyms abbabiai, apompiai, bagiulai, dighire, durai, repetire / ateneae / abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, apoderae, mantènnere, rèzere | ctr. iscapae, tzèdere Idioms csn: aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere Sentences est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare 2. custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu! 3. aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai 4. su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo! Surnames and Proverbs prb: su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Etymon itl., spn. agguantare Translations French résister English to resist Spanish aguantar Italian resìstere, sopportare, pazientare, perseverare German ertragen, vertragen, Geduld haben, beharren.

agguàntu , nm: agguentu Definition sa capacidade o sa fortza de aguantare, de no si segare, de no si ofèndhere, de fàere isfortzu o sacrifíciu e de sighire in su fàere chentza si lassare bínchere, chentza s’istorrare Synonyms e antonyms apómpiu, arramponu, assuérgiu, bàjulu, bàliu, suportu / firmesa Sentences aio unu giú de agguantu: no timiat ne traschias e ne bentos ◊ cussos za sunt de agguantu, mancari ndhe lis fetant a cadhu e a pè ◊ ma cantu tevo tènnere agguantu cun custa rughe ancora, o Deus meu? ◊ nois sos vetzos no semus de agguantu Etymon srd. Translations French patience, résistance English resistance, endurance Spanish aguante Italian resistènza, sopportazióne, perseveranza German Widerstandsfähigkeit, Geduld, Beharrlichkeit.