A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cruàtzu , agt Definitzione nau de frutuàriu, chi no est cotu bene, unu pagu crú Sinònimos e contràrios cruàncinu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu.

cruàxini , agt Definitzione nau de frutuàriu, chi no est cotu meda, chi est ancora duróngiu Sinònimos e contràrios arbau, cruànciu, crudonzu, cruíxini Ètimu srd.

crúba cròbba

crubài, crubàre cruài

crubecàda crobecàda

crubixòni , nm: culingioni, culirgioni 1, culurzone 1 Definitzione culingioni o culurzone de terra, genia de pigione chi in Sardigna faet abbitu in atóngiu e ierru solu: in beranu si che torrat a tzucare Terminologia iscientìfica pzn, charadrius apricarius Tradutziones Frantzesu pluvier doré Ingresu plover Ispagnolu chorlito dorado común Italianu pivière dorato Tedescu Goldregenpfeifer.

crúche , nf: crugi, cruxe, cruxi, gruche, ruche Definitzione orrugos de cosa (o fintzes solu síngias) postos unu a istúturu de s'àteru, nau mescamente de su truncu ue ant incravau a Cristos (che àteros cundennaos), passau a símbulu de martíriu, de salvamentu e de su cristianésimu; singiale de sa grughe, su chi si faet tocandhosi cun is puntas de is pódhighes de sa manu destra in crebedhos, petorras, in su codhu mancu e in su destru Maneras de nàrrere csn: in tempus o in s'ora de fai gruxi = in unu sinnu; pigai gruxis o crastus, cruxe o conca = seberare una de sas duas alas de sa moneda, ischitindhe; fai sa cruxi a manu manca = manera de si sinnare chi nachi tiat bardare de prus dae carchi male…: si narat candho unu no ndhe cheret intèndhere prus de una chistione Frases dognunu tirat sa gruxi sua ◊ sa cruxi si fait cun sa manu dereta 2. in tempus de fai gruxi, su meri ndi fiat calau 3. ellus no bollu a tui… lassa ca mi fatzu sa cruxi a manu manca! 4. nosu abarraus de atza: mai cruxis e mai crastus! Ètimu ltn. cruce(m) Tradutziones Frantzesu croix Ingresu cross Ispagnolu cruz Italianu cróce Tedescu Kreuz.

crucifissài, crucifissàre crocifissàre

crúciu , agt: cultu 1, cúrciu, cursu 1, crutzu, curtu 1, curtzu, cussu 1 Definitzione nau de sa longària de calecuna cosa, chi no est meda, o no est cantu serbit / min. curtzitu, curtzurinu Sinònimos e contràrios | ctr. amplosu, lalgu, longu Maneras de nàrrere csn: avb. acurtzu = faedhendhe de tempus, a presse, faedhendhe de logu, chi no est atesu, de manera (de acapiai), chi no si potat istesiare; de curtzu = de acanta, de logu acanta; segai a curtzu, fàere a torra in curtzu = andhare a rugadura faghindhe caminu; truncare in cúrciu, segare in curtzu unu chistionu, un'arrejonu = essiresindhe cun pagas peràulas, chentza chircare donzi piessignu a puntinu Frases sos pantalones a su pitzinnu, comente est créschidu, ocannu li sunt curtzos de cambutzu ◊ est un'acu cursa ◊ a nosu, is mamas nostas, si teniant amindadas e a funi cursa puru! ◊ custu cunzadu pro bama manna est logu curtzu ◊ oriji longu, vidale, oriji curtu, vida curta ◊ is bràcius mius funt crúcius 2. acapiadhu prus a crutzu, su cuadhu! 3. benit zente de zona de curtzu Sambenados e Provèrbios smb: Cursu, Curtu, Curzeddu, Curzu / prb: a cuadhu papadori funi curtza Ètimu ltn. *curtius Tradutziones Frantzesu court Ingresu short Ispagnolu corto Italianu córto, angusto Tedescu kurz, eng.

crúcu , nm, agt Definitzione sedhita, tretu inue su terrenu faet a sedha, a bisura de cúcuru, montighedhu Sinònimos e contràrios cúcuru, frunchizolu, monticru Frases asuba de crucu, in artu, prus in artu, anca su tempus bistit is argiolas, inní est logu de contus (V.Pisanu) Sambenados e Provèrbios smb: Cruccu Terminologia iscientìfica slg.

crúcu 1 , nm, agt Definitzione (foedhandho de is sordaos tedescos, is Partigianos italianos dhis narànt i crucchi, in calecunu libbru de E. Biagi; in Devoto Oli, crucco sinón. prima de slavo e apustis de tedesco) Frases bi aiat zente meda, crucos rassos bufendhe birra e mandhighendhe sartitza ◊ sos crucos rient, màndhigant e bufant 2. est una fémina cruca.

crucubíca corcofíca

crucúciu , nm Definitzione s'arratza sarda de su puzone trinu, de turra, de palatu, pigione múrinu o murinatzu Sinònimos e contràrios afuràrgiu, brufulàgiu, craculeu, frufurinu, muntonarjari, pibischirra, poforinu, trinedha, tziria Frases dhoi fiat unu gherrígiu de crucúcius acujendisí ◊ chi dhu cassat, su crucúciu, ndi dhi segat sa conca a límpiu Terminologia iscientìfica pzn, passer hispaniolensis Tradutziones Frantzesu moineau Ingresu sparrow Ispagnolu gorrión Italianu pàssera sarda Tedescu Weidensperling.

crucúdha , nf Definitzione genia de petonadura de is pilos chi abbarrant coment'e imbodhigaos a cricu o tedile tundhu in sa sedha de su cúcuru (unu pagu a cara a desegus); nodu chi si faent is féminas in is trícias Sinònimos e contràrios cacariolu, cocoiledhu, crucudhu, cucajone, cucale, cuchedha, cucurinu, picioce.

crucúdhu , nm: cubudhu, cucudhu, cugudhu, curcudhu Definitzione de unu bestimentu, sa parte chi si covecat po ammontare sa conca, fata prus che àteru unu pagu a punta; genia de careta grussa chi ponent in conca is féminas; genia de crobedha ue portat su tenaghe su landhe; genia de petonadura de is pilos, cun d-unu nodu mannu in sedha de cúcuru; genia de capotinu de furesu chi portat su cugudhu; a logos dhu narant a sa bentre (istògomo) de su porcu Sinònimos e contràrios capurrone, cucutu / crucudha, curcuvedha, mogno Maneras de nàrrere csn: torrai in cugudhus (nadu de unu chi at passadu maladia) = torrare a pedhe e ossos, irromasire; crucudhu de sànguini = su si fàghere ruju ruju in cara (de s'atzíchidu o àteru); su curcudhu de sa natura = iscrafudhu, su pizu de pedhe chi cuguzat sa conchedha de su mascru Frases marrastus trigu mancai proxinendi, cun d-unu sacu de trigiou a cugudhu ◊ pani papau… sacu a cugudhu! 2. mi seu fata unu cugudhu de pius ◊ fit a conca nuda, chin sos pilos belle e totu canos, rimunios dae unu curcudhedhu delicau ◊ sas féminas fint a fardeta longa e a curcudhu 3. mi at bénniu unu crucudhu de sànguini Ètimu ltn. cucullus Tradutziones Frantzesu capuchon Ingresu hood Ispagnolu capucha Italianu cappùccio Tedescu Kapuze.

crucuèu craculèu

crucugiòne, crucugiòni , nm: crucurxoni Definitzione genia de pigione, de paule, chi narant fintzes tzurruliu peis arrúbius Terminologia iscientìfica pzn, tringa totanus Tradutziones Frantzesu chevalier gambette Ingresu Redshank Ispagnolu archibebe común Italianu pettégola Tedescu Rotschenkel.

crucuíga colcorígia

crucuítu , nm Sinònimos e contràrios brufulàgiu, craculeu, crucúciu, fruferarzu Frases is crucuitus carraxosus trigant a s'acojai.

crucujósu , agt Sinònimos e contràrios annuadu, cruculiosu, crucuriatzu, iscuricosu Frases su tempus fiat crucujosu, su celu cobertu (R.Spissu).