A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

faedhéri , nm Sinònimos e contràrios ciaciarone, paraletadore, tàcula.

faedhónzu , nm Definitzione su foedhare, sa limba deasi comente donniunu dh’ischit manigiare; manera de foedhare o de chistionare cunsiderada po is cosas chi si narant, segundhu su crabbu, s’arrexone, su betu, su torracontu Sinònimos e contràrios allecatu, faedhada, limbàgiu / faedhadura Frases a su faedhonzu mi ses parindhe bolotanesu ◊ e coment'est chi connoschides su faedhonzu nostru? Ètimu srd.

faédhu , nm: favedhu, foedhu, fuedhu Definitzione dónnia síngulu cuncordu de sonos chi portat significau; sa capacidade de foedhare, bista fintzes coment'e su contràriu de su fàere; su si saludare candho duos si atóbiant apare Sinònimos e contràrios paràgula / saludu Maneras de nàrrere csn: iscapai a fuedhu = cumenciare a foedhare (nau de su pipiu); fai su fuedhu (a una fémina) = dimandhare una fémina a muzere; torrai fuedhu = rispòndhere; donai su fuedhu = impromítere; pigai su fuedhu seguru = fàghere s'assiguronzu; benni a fuedhus = faedhare coment'e brighendhe; tenni fuedhus cun ccn. = leàresi peràulas, nàrreresi carchi peràula de tropu, de si ofèndhere; fuedhu e faina = puntu e mortu; pèrdiri su fuedhu = essire mudu; negai su fuedhu a unu = no rispòndhere a su saludu abbididarmente (ma nadu de malàidu grave, no faedhare prus, pèrdere fintzas su faedhu); dare su faedhu s'unu a s'àteru = saludare (rfl. a cuncàmbiu); segai is fuedhus in buca a ccn. = leare sas peràulas de buca a s'àteru, fàghere innanti a nàrrere su chi fit comintzendhe a nàrrere s'àteru puru; istruncai is fuedhus = nàrrere sas peràulas male, chentza las fàghere intendher bene intreas; leare su faedhu a unu = negare su saludu; fai fuedhus malus = nàrrere porcarias; pònniri fuedhu po ccn. = faedhare a favore de ccn., incumandhare a ccn.; faedhos nados a binza pinta = fartzos, a duas caras, itl. equìvoci Frases s'istória de sos pópulos est depositada in sos faedhos ◊ is foedhos chi mi as inténdhiu dhos apo naos po dhos intèndhere! ◊ no de solu pani at a bivi s'ómini, ma de dónnia fuedhu chi essit de sa buca de Deus ◊ si tropedit nandhe duos favedhos ◊ est sinnu de mente zusta a nàrrere sos faedhos chi bi deghent ebbia (P.Pillonca)◊ bah, iscapau fuedhu at! ◊ naradhi unu foedhu bonu! ◊ seu seguru ca de su chi ti nau no ti at a essiri mancu mesu fuedhu 2. a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu! ◊ isceti su fuedhu dhi mancat a cust'animali! 3. donai su fuedhu bollit narri onorai is patus ◊ apu giau su fuedhu e aici depit abarrai! ◊ poni fuedhu po mei puru! ◊ po mi benni a fuedhu, cantu ti nd'emu a nai! ◊ iant tentu fuedhus cun su fradi ◊ femu narendidhu… ma tui mi as segau is fuedhus in buca! Sambenados e Provèrbios prb: fuedhu ingastau e pedra tirada non torrant a coa ◊ sos faedhos de cara no perdent amistade Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mot, parole Ingresu word Ispagnolu palabra Italianu paròla, vocàbolo Tedescu Wort, Vokabel, Sprache.

faédhu 1 fabédhu

faegannèdhos , nm: faghegannedhos, faigannedhus Definitzione cuadhu de cannedhos, aina de ferru inue si ponet su cannedhu e si faet girare po dhu prènnere de trama Sinònimos e contràrios fodhiolu, ispoladore, umpidóriu Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd.

faellàrdu , nm Definitzione fae e lardu: genia de papóngiu fatu cun fae sicada e lardu nou a orrugos matucos, cotos a budhiu a piscadura Frases aiat cuncordiadu unu bellu faellardu cun fenujedhu chi bi ndh'aiat de si ndhe línghere sos pódhighes! ◊ pro santu Sabbustianu faghent su faellardu, pro totu sa bidha Terminologia iscientìfica mng.

fàere fàchere

fafaràza , nf Sinònimos e contràrios cífrinu, fafaruza, piciualla Ètimu srd.

fafarúza , nf: faifanuza, faifaruza, fanfaruza, farfarunza, farfaruza, fasfaruza, frafalluza, frafaruza, fuifunuza Definitzione farinedhos de pane, de cosas de papare, o de àteru orrugau o pistau a piticu che fúrfure Sinònimos e contràrios arrogalla, biculaza, cífrinu, farinatza, farrutza, filchinida, fratamuza, grastamaza, murichia, palfaruza, paparida, piciualla, pispisa, romasiza, tzimuca, vèglia Frases che frommija, regòglio e arribbo farfaruzas de fresa chi ant sabore de sale ◊ si at falau unu bolu mannu de bufurarjos in su piatzale cuscuzandhe fasfaruzas ◊ famios, si ant papau finas sa fanfaruza 2. commo cudha manu balente isetat a trémula farfaruzas de dolu ◊ pruite ti matanas candho ischis chi sa vida est farfaruza de tempus? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu miette Ingresu crumb Ispagnolu miga Italianu brìciola Tedescu Krümel.

fagallòni, fagaròne , nm: fogadoni, fogalloni, fogarone, fogaroni, fogorone, fogoroni Definitzione fogolone, muntone mannu de linna fatu coment’e a pinnatzu o fogàgia chi si allúmiat po festa (mescamente a sant'Antoni); fogu in sa forredha tropu mannu / comares, compares de fogarone = sos chi si faghent a compares brinchendhe su fogu chi si atzendhet su sero de su pésperu de santu Zuanne Sinònimos e contràrios catassa, fochilada, fochina, foghidoni, fogone 2, olone Frases s'annu passau po sa festa no ant allutu mancu su fogalloni ◊ su fogarone est traghidendhe e istinchidhendhe ◊ s'éspuru fadeus duus fagallonis: in pratza de crésia e a s'intrada de sa bidha ◊ che sunt boghendhe sa moda de su fogarone ca faghent àteru dannu, cun su logu azummai chentza prus àrbures 2. aite lu faghes cussu fogarone, candho no est mancu fritu?! Tradutziones Frantzesu feu de bois Ingresu bonfire, stake Ispagnolu hoguera Italianu falò, rògo Tedescu Freudenfeuer, Brand.

fàghere fàchere

faghevàghe , nm Definitzione su istare sèmpere faendho ccn. cosa, sèmpere in movimentu, fendi e fateriendi Sinònimos e contràrios cifiriciàfara, trancuinu Frases a ndhe lis intrat de faghevaghe a sos pisedhos: no asséliant un'iscuta! ◊ est sempre a su faghevaghe ◊ s'àinu fit a su faghevaghe fintzas chi s'est isortu ◊ su mundhanu faghevaghe de su frutu dat solu su tenaghe Ètimu srd.

faghevarína , nf Definitzione genia de bobboi cun alas bellas, nau deosi ca paret chi in is alas portet farra e tocandhodhas lassant unu coloredhu biancu Sinònimos e contràrios abadegasu, bellacasu, carravarina, lepilepi, maniposa, pabedha, papagasu, seisei Frases no sighis sa faina bolendhe a sa lizera, bella faghevarina! (L.Iddau)◊ una faghevarina atesu atesu tesset bolos de sole in sas aeras Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.

faghidòre fachidòre

faghidúra , nf Definitzione su fàere, mescamente sa manera de fàere Sinònimos e contràrios acioni, fatura 1 2. sas faghiduras tuas za sunt bellas!… Ètimu srd.

faghiméntu , nm: faimentu Definitzione su fàere, su manígiu Sinònimos e contràrios fachinzu, faghidura Frases immoi t'ispiegu su faimentu de su pani Ètimu srd.

faghinàre , vrb Definitzione istare faineris, in giru chentza fàere faina Sinònimos e contràrios bagamundai, bannulerare Ètimu itl. vagare.

faghineràre , vrb: fainerare Definitzione fàere su faghineri, istare in giru chentza fàere cosas de giudu Sinònimos e contràrios bagamundai, cilindronare, inghirintinare Frases ch'est in ziru fainerandhe Ètimu srd.

faghinéri , agt: faineri 1, faineru Definitzione chi no faet àteru si no andhare a girare, chentza fàere faina / a sa fainera = iscapu, iscapos, chentza frenu perunu, a ue si cheret andhare, a s'afaiu Sinònimos e contràrios andariegu, arreulau, bagamundheri, bandhuleri, bicaxu, ilfatziennadu, mandronàciu, praitzosu / iscapu Frases sos boes che los tenzo faineris in sa tanca ◊ su bestiàmine faineri podet fàghere dannu ◊ nanca cussu est unu cane faineri, nuscandhe si acatat calicuna irbaia che a issu etotu 2. in su monte totugantos paschiant a sa fainera Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd.

faghínu, faghíu , nm: afainu 1, fainu, fainzu, faiu Definitzione su èssere o andhare o fàere o nàrrere chentza peruna régula, chentza critériu Sinònimos e contràrios brétiu, isfaiu Maneras de nàrrere csn: avb. a faghiu = afaiu, chentza régula, chentza frenu, chentza abbiadura peruna, a su chi si cheret fàghere, nàrrere e gai; dare su faiu = iscapare, lassai andai a dónnia logu Frases a su bestiàmine li daet su faiu e isse in bidha! ◊ su fainu su fogu si at leau, cheret zúghere a pínnigu su logu ◊ at lassadu su bestiàmine a su faiu de chie bi colat 2. in buzaca zuchet a faghiu unu murútule de poesias ◊ s'abba est andhendhe a faiu ◊ su bestiàmine che lu tenet in su cumonale a faiu ◊ su tempus ti che secat s'andhonzu a fainu ◊ andànt a su fainu peri is cugigones a si arrangiare ◊ isse cumbidendhe e sa zente totu bufandhe a faghinu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu liberté, dérèglement Ingresu freedom, intemperance Ispagnolu desarreglo Italianu libertà, sregolatézza Tedescu Freiheit, Regellosigkeit.